Công nghệ giám sát thương mại điện tử

Theo Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú, chuyên gia pháp lý (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số - Bộ Công thương), tính đến tháng 1/2025, Việt Nam có 76,2 triệu người dùng mạng xã hội, tương đương 75,2% dân số. Đáng chú ý, người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ, ngày càng dựa vào mạng xã hội để tìm kiếm thông tin, đọc đánh giá và quyết định mua sắm. Trong bối cảnh đó, người có ảnh hưởng trên mạng xã hội trở thành kênh truyền thông hiệu quả, giúp doanh nghiệp tiếp cận khách hàng trực tiếp, đáng tin cậy và mang tính cá nhân hóa cao.

Thực tế đó cho thấy, quảng cáo trực tuyến trở thành công cụ chính của hoạt động thương mại điện tử, đồng thời là môi trường phát sinh hàng loạt hành vi gian dối và sai sự thật gây thiệt hại kinh tế cho người tiêu dùng.

Thượng tá, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu, chuyên gia tội phạm học cho biết: Từ vụ “Tâm An Shop” (2022) quảng cáo thực phẩm chức năng có tác dụng chữa bệnh, đến vụ “Forex Busan” (2023) lôi kéo hàng trăm nhà đầu tư qua hình thức livestream ảo. Và mới đây nhất là vụ liên quan đối tượng Hoàng Hường cùng vụ Shark Bình - AntEx, phản ánh rõ nét mối nguy của sự nhập nhằng giữa quảng bá và lừa dối. Hành vi sai lệch trong quảng cáo không chỉ là lỗi đạo đức, mà tiệm cận ranh giới tội phạm.

Quảng cáo sai sự thật không chỉ bắt nguồn từ kẽ hở pháp luật, mà còn từ cơ chế hình thành hành vi lệch chuẩn trong môi trường số, sự thiếu hiểu biết, lòng tin mù quáng, tâm lý đám đông và động cơ lợi nhuận.

Quảng cáo sai sự thật không chỉ bắt nguồn từ kẽ hở pháp luật, mà còn từ cơ chế hình thành hành vi lệch chuẩn trong môi trường số, sự thiếu hiểu biết, lòng tin mù quáng, tâm lý đám đông và động cơ lợi nhuận. Do đó, việc nâng cao nhận thức và kỹ năng nhận diện quảng cáo sai sự thật không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý, mà là nhiệm vụ xã hội, nhằm bảo vệ công dân số, gìn giữ đạo đức kinh doanh và trật tự công lý trong nền kinh tế thị trường hiện nay.

Để giám sát và ngăn chặn gian lận trong thương mại điện tử, ông Phạm Minh Hiếu, Phó Tổng Giám đốc Công ty Activ, nhấn mạnh cần triển khai giải pháp truy xuất nguồn gốc TrueData dựa trên ba nền tảng lõi: RFID - AI - Blockchain, hướng tới mục tiêu “minh bạch dữ liệu - bảo vệ thương hiệu - tăng niềm tin người tiêu dùng”. Theo ông, công nghệ RFID gắn chip định danh điện tử duy nhất cho từng sản phẩm, lưu trữ toàn bộ hành trình hàng hóa. AI phân tích dữ liệu quét để phát hiện bất thường, trong khi Blockchain bảo đảm tính toàn vẹn, tạo “hộ chiếu điện tử” không thể chỉnh sửa.

Song song đó, Big Data giúp phân tích xu hướng và cảnh báo sớm rủi ro. TrueData còn cho phép kết nối dữ liệu giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và sàn thương mại điện tử, hỗ trợ thanh tra, truy vết nhanh chóng. Đây không chỉ là công cụ xác thực mà còn là nền tảng dữ liệu lớn, góp phần xây dựng một thị trường thương mại điện tử minh bạch, an toàn và lành mạnh.

Công nghệ vừa là nguyên nhân, vừa là công cụ để giải quyết vấn đề. Bởi vậy, công nghệ cần được nhìn nhận như một tuyến phòng thủ chủ động, giúp giảm tải cho bộ máy kiểm tra truyền thống và tăng tốc độ phản ứng xã hội.

“Mọi chiến dịch phải có mã định danh lưu trên hệ thống, cho phép cơ quan quản lý và người tiêu dùng kiểm tra lịch sử. Cần phát triển ứng dụng “FactCheckVN” - nơi người dùng quét mã QR sản phẩm để kiểm tra giấy phép quảng cáo, chứng nhận chất lượng, cảnh báo vi phạm”, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu cho biết.

Ở khía cạnh khác, Thạc sĩ, luật sư Nguyễn Hồng Bách, Viện trưởng Viện Ứng dụng khoa học công nghệ và luật pháp cho rằng: Trong môi trường số, việc bảo đảm tính trung thực, minh bạch và trách nhiệm pháp lý trở thành vấn đề sống còn để bảo vệ người tiêu dùng và duy trì uy tín thương hiệu. Bởi vậy, cần tăng cường giám sát, kiểm tra nội dung trên nền tảng số. Áp dụng công nghệ AI, hệ thống giám sát tự động để rà soát nội dung quảng cáo vi phạm, phối hợp với nền tảng mạng xã hội để gỡ bài, chặn tài khoản vi phạm.

Theo Nhandan.vn