Đưa nhà ở đến với xã hội

Một dự án nhà ở xã hội chậm tiến độ nhiều tháng nay

Chú trọng quy hoạch, bố trí quỹ đất

Nhiều chính sách về NOXH được xây dựng ngày càng đầy đủ, toàn diện, như: Luật Nhà ở năm 2014, Nghị định 100/2015/NĐ-CP, Nghị định 49/2021/NĐ-CP, Thông tư 09/2021/TT-BXD, Luật Nhà ở năm 2023, Nghị định 100/2024/NĐ-CP. Từ hệ thống pháp lý này, UBND tỉnh, sở, ngành, đơn vị chủ động nghiên cứu, tham mưu ban hành quy định, quy chế triển khai thực hiện. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và chính sách giai đoạn 2021 - 2025 tương đối đầy đủ, nên trên địa bàn tỉnh có 4 dự án NOXH được triển khai (khoảng 5.290 căn hộ), trong đó có 1 dự án nhà ở công nhân. Tính đến cuối năm 2024, tỉnh hoàn thành 1.809 căn hộ, đạt tỷ lệ 72,3% so chỉ tiêu được duyệt (2.500 căn hộ). 

Việc triển khai đầu tư xây dựng NOXH là mục tiêu ưu tiên hàng đầu của tỉnh, khi dành hơn 145ha quỹ đất hiện có và quỹ đất theo quy hoạch để đầu tư xây dựng NOXH. Cụ thể, quỹ đất của 4 dự án phát triển NOXH đang triển khai thực hiện là 80,6ha; quỹ đất 20% phát triển NOXH trong 13 dự án nhà ở thương mại, khu đô thị, khu dân cư theo quy định pháp luật về nhà ở (35,5ha). Tại các huyện, thị xã, thành phố, hiện có 10 vị trí phát triển NOXH độc lập cho người thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp, tổng quy mô diện tích đất xây dựng 29ha.

Theo Sở Xây dựng, công tác xét duyệt, kiểm tra đối tượng, điều kiện được thuê, thuê mua, mua NOXH được thực hiện đúng theo quy định của Nghị định 100/2015/NĐ-CP, Quyết định 37/2016/QĐ-UBND, ngày 5/8/2016 của UBND tỉnh, Nghị định 100/2024/NĐ-CP. Danh sách đối tượng ký hợp đồng mua, thuê, thuê mua được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử Sở Xây dựng. Đến nay, 1.516 đối tượng được giải quyết (1.379 đối tượng được mua, 137 đối tượng được cho thuê). Cùng với đó, việc quản lý, vận hành NOXH được thực hiện theo quy định hiện hành. Quá trình thanh, kiểm tra thường xuyên nhằm phát hiện hành vi sai phạm, kịp thời chấn chỉnh, chỉ đạo xử lý. Vừa qua, Sở Xây dựng phối hợp các đơn vị kiểm tra dự án NOXH Bắc Hà Hoàng Hổ, Tây Đại Học và Nhà ở công nhân Bình Hòa, nhận thấy các dự án chấp hành tốt quy định liên quan.

Chưa đáp ứng thực tế

Thẳng thắn nhìn nhận, việc triển khai đầu tư xây dựng NOXH trên địa bàn tỉnh vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu. Vẫn còn rất nhiều trường hợp “chờ hoài chưa thấy” căn nhà như nguyện vọng của họ, dù đã thực hiện nghĩa vụ tài chính nhiều tháng trời hoặc chưa chen chân lọt vào danh sách đăng ký mua, thuê NOXH vì nhu cầu thực tế quá đông. Chị L.T.B.V (ngụ phường Bình Khánh, TP. Long Xuyên) cho biết: “Tôi công tác cả chục năm nay ở TP. Long Xuyên, chỉ có thể ở trọ, chứ không đủ khả năng mua nhà. Cuối năm 2022, tôi may mắn được xét duyệt mua NOXH, cố gắng vay nợ người thân, ngân hàng… để nộp các khoản tiền theo quy định. Tuy nhiên, hơn 2 năm nay, tôi chưa nhận được nhà, vì dự án chậm tiến độ. Vừa phải tốn tiền trọ, vừa gồng gánh các khoản nợ, trong khi chưa biết đến khi nào mới được nhận nhà, tôi thật sự rất hoang mang”.

Theo Sở Xây dựng, quy định dành quỹ đất 20% trong các dự án nhà ở thương mại chưa phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội tại nhiều địa phương. Đồng thời, chưa có quy định về thời hạn bắt buộc triển khai xây dựng NOXH trên quỹ đất này, dẫn đến việc chủ đầu tư trì hoãn thực hiện, do lợi nhuận không cao. Dự án khu đô thị, khu nhà ở thời gian thực hiện kéo dài, việc xử lý vi phạm chưa triệt để. Lợi nhuận tối đa bị giới hạn ở mức 10% tổng chi phí đầu tư đối với nhà để bán và 15% đối với nhà cho thuê, khiến doanh nghiệp ít quan tâm phát triển NOXH. Chưa có quy định cụ thể về điều kiện, quy trình, thủ tục, hồ sơ đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân trực tiếp đầu tư xây dựng NOXH trên phần đất ở hợp pháp của mình theo quy định tại Khoản 3, Điều 57, Luật Nhà ở năm 2014. Thực tế cho thấy, việc đầu tư phát triển NOXH chủ yếu tập trung ở TP. Long Xuyên và TP. Châu Đốc, trong khi nhiều địa phương gặp khó khăn trong việc tạo quỹ đất sạch cho các dự án NOXH. Điều kiện tự nhiên về thổ nhưỡng nền đất yếu, không khai thác được vật liệu xây dựng tại chỗ, dẫn đến chi phí đầu tư cao so các địa phương khác, nhất là chi phí đầu tư xây dựng chung cư.

Ngoài ra, công tác quản lý quy hoạch xây dựng, đầu tư xây dựng, thanh, kiểm tra chưa có sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên của các ngành liên quan; chưa kiên quyết xử lý vi phạm hoạt động đầu tư xây dựng tại các dự án nhà ở, đô thị. Công tác quản lý, bảo trì NOXH sau đầu tư chưa được quan tâm chú trọng, chưa có quy trình, quy chế, tiêu chuẩn, hướng dẫn cụ thể, dẫn đến một số vướng mắc. Đối tượng tiếp cận NOXH còn hạn chế, chưa được mở rộng. Công tác phối hợp trong xét duyệt vẫn còn hạn chế, xảy ra tình trạng sai đối tượng…

Trả lời chất vấn tại kỳ họp HĐND tỉnh cuối năm, Sở Xây dựng đề nghị cần hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp luật liên quan, cải thiện chính sách ưu đãi để tạo động lực cho doanh nghiệp tham gia, như tăng mức lợi nhuận tối đa cho dự án NOXH và đơn giản hóa thủ tục đầu tư. Cần có cơ chế hỗ trợ hiệu quả hơn cho các nhóm đối tượng đặc thù (người có công, hộ nghèo), nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết của các nhóm này. Việc xã hội hóa phát triển NOXH cần được đẩy mạnh hơn nữa, tạo điều kiện thuận lợi để các thành phần kinh tế tham gia; tạo quỹ đất sạch để kêu gọi đầu tư. Ngân sách Trung ương cần phân bổ vốn ưu đãi phù hợp, thiết lập cơ chế cấp bù lãi suất hiệu quả để thu hút sự tham gia của các tổ chức tín dụng. Ưu tiên phát triển NOXH tại khu vực trung tâm đô thị lớn, khu công nghiệp trọng điểm, với quy hoạch đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và xã hội. Các dự án cần đảm bảo chất lượng môi trường sống, phù hợp quy hoạch tổng thể và đáp ứng nhu cầu thực tế của người lao động thu nhập thấp...

AN KHANG