Mùa khai thác cá sông

Cá to đầy khoang

Sáng sớm, đứng bên dòng sông Hậu, những chiếc ghe, xuồng rẽ nước ào ạt cập bến mang cá lên cân cho tiểu thương. Thấy ngư dân xách từng vợt cá cóc, mè vinh loại lớn lên chợ, chúng tôi rất ngỡ ngàng. Ông Nguyễn Văn Lành (58 tuổi) - ngư dân chuyên giăng lưới 3 màng trên sông cho biết, mùa này con cá cóc đi ăn đêm nên ông canh theo con nước giăng lưới khai thác. Đêm nào trúng mánh, ông giăng dính trên 10kg cá cóc loại 2 - 3 kg/con. Hiện, tiểu thương thu mua loại cá này dao động từ 100.000 - 120.000 đồng/kg. Có hôm ông Lành thu nhập tiền triệu.

Cá cóc loại lớn được người dân giăng lưới dính nhiều trên sông Hậu. Ảnh: THÀNH CHINH

Tính đến nay, ông Lành có hơn 20 năm mưu sinh bằng nghề hạ bạc. Ông xem dòng sông Hậu hiền hòa là chỗ mưu sinh khai thác cá, tôm, kiếm thêm thu nhập nuôi sống gia đình. Ông Lành kể, ngày trước đoạn sông Hậu cá, tôm nhiều vô kể, mỗi khi nước rút khô đồng, người dân khắp nơi về đoạn sông Hậu này giăng lưới khai thác cá cóc, cá mè vinh, cá bông lau… thậm chí còn có cá hô to. “Đoạn sông giáp bờ Chợ Mới và Long Xuyên lúc nào cũng có cá to. Người thì giăng lưới, người thì quăng chài, bắt dính cá đầy khoang. Bận đó, cá, tôm rẻ bèo, người dân ngày nào cũng ăn cá riết ngán. Còn bây giờ, cá hiếm bán được giá cao, người dân có thu nhập kha khá”, ông Lành nói.

Chỉ tay về khúc sông thường có cá, ông Lành cho biết, đoạn sông này rộng nên cá trú ẩn nhiều. Những năm gần đây, người dân đầu tư lưới 3 màng, mỗi khi giăng là bủa giáp từ bờ bên đây qua bên kia sông, bắt được nhiều cá. Nhiều khi may mắn, ông Lành giăng dính được cá bông lau, cá vồ đém, bán kiếm tiền triệu. “Từ nay đến Tết, dòng sông này sẽ xuất hiện nhiều cá ngon. Mỗi đêm, tôi thu hoạch gần 10 con cá cóc, cá mè vinh loại lớn. Đoạn sông này có làng bè nổi nuôi cá của người dân, do đó nguồn cá phong phú hơn chỗ khác”, ông Lành cho biết.

Ngoài sông sâu, chúng tôi nhìn thấy ông Nguyễn Ngọc Lợi (54 tuổi) hì hục phân nhanh tay lưới lên ghe. Đến gần bờ thì bất ngờ dính mấy con cá cóc to ngoe nguẩy đuôi trên mặt lưới. Gặp chúng tôi hỏi chuyện, ông Lợi nói sang sảng: “Mùa này gió thổi mạnh, tuy lạnh nhưng cá đi nhiều. Nghề hạ bạc hơn nhau ở chỗ biết “bắt mạch” dòng sông, xem con cá đi vào thời điểm nào thì thả lưới”. Rồi ông Lợi bật mí, ban ngày cá đi chưa nhiều. Ban đêm con nước vừa ròng chảy xuôi về hạ nguồn là thời điểm cá lội ở tầng mặt sông, ông Lợi dong chiếc ghe nhỏ tròng trành bủa lưới. Để báo hiệu ghe tàu không bị mắc lưới đuôi tôm, ông Lợi buộc những chiếc đèn nhấp nháy trên sông.

Có kinh nghiệm trong nghề hạ bạc nên ông Lợi rất rành những chỗ sâu, cạn trên dòng sông Hậu. Không những vậy, ông còn được mệnh danh là tay “sát cá” khét tiếng. Bởi chỉ cần nhìn con nước, đón ngọn gió thì ông Lợi biết có cá nhiều hay ít. Mùa này, ông Lợi giăng lưới dính rất nhiều cá ngon.

Chộn rộn trên sông

Rong ruổi dọc bờ sông Hậu sẽ thấy những chiếc ghe lưới, ghe cào chạy lừ đừ khai thác cá. Xế trưa, chúng tôi ngang qua xóm cào tại khu vực ven sông thuộc xã Bình Mỹ, người dân bưng thau cá dưới mé sông lên bờ để bán. Ghé lại mua cá về thưởng thức, chúng tôi thấy toàn cá ngon như cá kết, cá mè vinh, cá sửu, cá hú, cá lòng tong, tôm, tép còn nhảy lách chách. Cá tự  khai thác không qua trung gian nên giá thấp hơn ở chợ. Họ bán chỉ vài tiếng đồng hồ là hết cá. Nếu tranh thủ đến sớm, người dân có thể mua được cá sửu còn sống hoặc cá ngát loại 2 - 3 kg tươi ngon.

Qua phà Năng Gù, chúng tôi chạy cặp bờ sông Hậu, rồi rẽ qua sông Vàm Nao. Từ lâu, con sông này được mệnh danh là “ổ cá” nước ngọt. Hằng ngày, người dân mang chài, lưới đến giăng bắt cá nhộn nhịp trên sông. Đứng trên bờ sông Vàm Nao, ông Nguyễn Văn Hạnh (Bảy Hạnh, 65 tuổi) - chuyên sống bằng nghề giăng lưới quả quyết, con sông này vẫn còn khá nhiều cá, tôm trú ẩn. Xưa kia, vào mùa nước nổi, con sông Vàm Nao chảy xiết và xoáy mạnh tạo thành những bọt nước trắng xóa, ghe, xuồng đến đây đều sợ. Nhưng đối với người dân sống bằng nghề hạ bạc thì xem dòng sông này là nơi mưu sinh hằng ngày.

Ông Bảy Hạnh kể, mỗi khi gió đông về, ông dong xuồng ra sông Vàm Nao giăng dính được nhiều cá bông lau. Thời điểm này, cá bông lau dính lưới lai rai. Sang tháng 12 âm lịch, dòng sông này sẽ có cá bông lau nhiều hơn. Tuy nhiên, những năm gần đây, cá bông lau ở đây giảm mạnh, không phong phú như trước. “Năm ngoái tôi giăng dính chỉ vài con, sau đó không biết vì sao, cá bông lau ở đoạn sông này hiếm dần. Hiện, tôi cùng người dân ở đây giăng cá cơm, cá lòng tong để phơi khô bán cho các tiểu thương ở TP. Hồ Chí Minh”, ông Bảy Hạnh cho biết.

Tiếp tục đi dọc bờ sông, chúng tôi gặp anh Lê Minh Sơn (53 tuổi) - người có thâm niên trong nghề lái cá ở xứ Vàm Nao. Căn nhà sàn của anh đối diện đầu sông Vàm Nao. Hằng ngày, anh chứng kiến biết bao người dân khai thác cá trên sông. Vào nghề lái cá hơn 30 năm nên anh Sơn nhớ như in những ngày tháng ngược xuôi tại khúc sông này. Anh cho biết, Vàm Nao là cái tên thân thuộc của người dân và là “điểm tựa” mưu sinh của biết bao dân nghèo. Hồi trước, mỗi khi mờ sáng, nhiều chiếc ghe nhỏ hối hả chở cá ngon về í ới gọi anh Sơn cân không kịp. Còn bây giờ, số lượng ghe, xuồng giăng lưới giảm dần do nguồn cá to khan hiếm.

Hiện, anh Sơn thu mua chủ yếu là cá hú, cá mè vinh, cá sửu, tôm… “Nguồn cá nhỏ dường như có quanh năm tại khu vực sông Vàm Nao. Mờ sáng, tôi cân cá của người dân, sau đó chở về các chợ tại phường Long Xuyên bán lại cho tiểu thương. Hơn 20 năm trước, tôi còn mua được cá hô loại trên 10kg, nhưng bây giờ cá hô thiên nhiên tại khúc sông này hiếm dần”, anh Sơn bộc bạch.

Những ngày cuối năm, cơn gió Nam dịu dần, cái nắng gắt gỏng chiếu thẳng xuống dòng sông, soi bóng những phận đời ngư phủ. Theo vòng quay cuộc sống, dòng Mekong diễm lệ luôn bao dung, che chở biết bao người lênh đênh theo sóng nước.

THÀNH CHINH