Nâng tầm lúa gạo

Vực dậy thế mạnh

Vùng TGLX trước đây được hiểu là khu vực nằm bên trong của 4 “góc” là Châu Đốc, Long Xuyên, Rạch Giá và Hà Tiên, chủ yếu thuộc 2 tỉnh An Giang và Kiên Giang, một phần của TP. Cần Thơ (hiện nay, kéo dài tới TP. Vị Thanh của tỉnh Hậu Giang). TGLX từng được biết đến là “túi phèn khổng lồ”, xứ “khỉ ho cò gáy”, vùng đất của những lưu dân nghèo khổ. Sau khi có chủ trương phóng kênh thoát lũ ra Biển Tây năm 1997, giúp tháo chua rửa phèn, vùng TGLX đã thực sự thay đổi. Từ sản xuất tự cung, lúa gạo vùng TGLX đã chuyển hướng sang xuất khẩu với sản lượng khoảng 5 triệu tấn/năm, trở thành vùng sản xuất lúa gạo trọng điểm của ĐBSCL và cả nước.

Dù đời sống được nâng lên đáng kể nhưng phần lớn người dân vùng ĐBSCL vẫn chưa thể tự làm giàu trên mảnh đất của mình. Nguyên nhân do canh tác lúa gạo kiểu manh mún, tự phát, phụ thuộc thương lái, thị trường nên lợi nhuận không cao; nông dân chọn lựa giống lúa theo tập quán, cảm tính nên giá cả không ổn định, thiếu liên kết bền vững.

Bí thư Tỉnh ủy An Giang Lê Hồng Quang (thứ 3, từ trái sang) thăm vùng sản xuất lúa ở thị trấn Cô Tô (huyện Tri Tôn)- đây là vùng sẽ tham gia Đề án phát triển vùng nguyên liệu lúa gạo vùng Tứ giác Long Xuyên phục vụ chế biến và xuất khẩu, giai đoạn 2021-2025

Để vực dậy lợi thế lúa gạo của vùng, Bộ NN&PTNT đang tổng hợp các ý kiến, đề xuất để triển khai Đề án phát triển vùng nguyên liệu lúa gạo vùng TGLX phục vụ chế biến và xuất khẩu, giai đoạn 2021-2025. Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết, bộ phận tham mưu sẽ cố gắng hoàn thành đề án trong tháng 11 để Bộ trưởng Bộ NN&PTNT ký ban hành, triển khai từ tháng 12-2021.

Trong quá trình triển khai, các địa phương được yêu cầu chú trọng hình thành vùng lúa gạo đạt chuẩn gắn với liên kết sản xuất, hỗ trợ thành lập hợp tác xã (HTX) kiểu mới, đào tạo nguồn nhân lực HTX từ chính nông dân, phát huy vai trò tham gia của doanh nghiệp vào HTX (đóng góp vốn, nhân sự quản lý HTX), tiến tới liên kết phát triển bền vững.

Đồng thời, xây dựng cơ chế liên kết quỹ tín dụng nhân dân với các HTX trong vùng nguyên liệu lúa gạo đạt chuẩn. Từ đó, hình thành chuỗi liên kết lúa gạo chặt chẽ, thiết thực, tạo ra sản phẩm chất lượng, giá trị cao, mang lại lợi ích bền vững cho HTX, nông dân và doanh nghiệp tham gia.

Phát huy vai trò đầu tàu

Năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã giao UBND tỉnh An Giang chủ trì, phối hợp với các tỉnh thuộc tiểu vùng TGLX xây dựng Đề án “Liên kết phát triển bền vững tiểu vùng TGLX”, lấy ý kiến các bộ, cơ quan liên quan và các nhà khoa học, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. An Giang đã làm rất tốt nhiệm vụ này.

Với Đề án phát triển vùng nguyên liệu lúa gạo vùng TGLX phục vụ chế biến và xuất khẩu, giai đoạn 2021-2025, An Giang được xác định vai trò đầu tàu để triển khai, nhân rộng có hiệu quả. Giám đốc Sở NN&PTNT Nguyễn Sĩ Lâm cho biết, nội dung đề án thực hiện tại An Giang gồm 5 dự án thành phần. Trong đó, dự án 1 là đầu tư kết cấu hạ tầng liên kết vùng, hỗ trợ HTX phát triển vùng nguyên liệu lúa gạo trên địa bàn tỉnh An Giang. Dự án 2 là phát triển, củng cố, nâng cao năng lực cho HTX và thành viên sản xuất lúa gạo. Dự án 3 là khuyến nông và chuyển giao, ứng dụng khoa học - công nghệ cho các HTX, nông dân trồng lúa gạo tham gia liên kết. Dự án 4 là ứng dụng công nghệ thông tin, cấp mã số vùng trồng để quản lý vùng nguyên liệu lúa gạo phục vụ liên kết gắn với truy xuất nguồn gốc. Dự án 5 là thí điểm áp dụng cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ phát triển vùng nguyên liệu phục vụ liên kết.

Vùng Tứ giác Long Xuyên có lợi thế lớn về lúa gạo

Theo Bộ NN&PTNT, dự án 1 có tổng kinh phí đầu tư 45 tỷ đồng, từ nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, do Bộ NN&PTNT quản lý. Dự án sẽ đầu tư xây dựng 2 tuyến đường với chiều dài 15,6km tại xã Tây Phú, An Bình và Vọng Thê (huyện Thoại Sơn); xây dựng 8 công trình thủy lợi nâng cấp hạ tầng nông nghiệp tại các xã Tà Đảnh, Tân Tuyến, thị trấn Cô Tô (huyện Tri Tôn). “Đây là lần đầu tiên Bộ NN&PTNT đầu tư trực tiếp vào vùng liên kết giữa các tỉnh. Mong muốn của bộ khi triển khai đề án là phải gắn được vào HTX và chuỗi liên kết ở các địa phương. Từ đó, hình thành vùng nguyên liệu nông sản đạt chuẩn gắn với chuỗi giá trị” - Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam nhấn mạnh.

Giám đốc Sở NN&PTNT Nguyễn Sĩ Lâm cho biết, đối với các dự án thuộc đề án, tỉnh An Giang sẽ tham gia đối ứng khoảng 56 tỷ đồng thông qua các chương trình, dự án, đề án phát triển HTX và khuyến khích phát triển liên kết sản xuất. Theo ông Lâm, điều thuận lợi là đề án nhận được sự đồng thuận cao của 17 HTX nông nghiệp, 11 xã của 2 huyện trong vùng dự án (huyện Thoại Sơn và Tri Tôn). Trong đó, có 8 HTX nông nghiệp đã có mối liên kết về sản xuất và tiêu thụ lúa gạo với Tập đoàn Lộc Trời, Tập đoàn Tân Long.

“Các dự án về phát triển HTX, khuyến nông, ứng dụng công nghệ thông tin, bảo hiểm nông nghiệp, vay vốn tín dụng được tích hợp vào chung một đề án, hứa hẹn sẽ đảm bảo tính đồng bộ của các chính sách, quá trình đầu tư sẽ tập trung, có định hướng tốt hơn, nhất là trong việc triển khai các chính sách cho HTX nông nghiệp” - Giám đốc Sở NN&PTNT Nguyễn Sĩ Lâm đánh giá.

Bài, ảnh: NGÔ CHUẨN