Ngành đồ họa trước nguy cơ thay đổi

Chưa bao giờ tốc độ phát triển của công nghệ lại nhanh như vậy. Midjourney, DALL·E, Stable Diffusion - những cái tên gần như không ai biết đến vài năm trước thì giờ đây trở thành công cụ quen thuộc trong ngành sáng tạo. Chúng cho phép người dùng tạo hình ảnh từ mô tả văn bản chỉ trong vài giây. Không cần biết thiết kế, không cần học phần mềm, 1 nhân viên marketing hay sinh viên năm nhất cũng có thể tạo ra hình ảnh khá chuyên nghiệp bằng một đoạn prompt đơn giản.

Công cụ như Adobe Firefly, được tích hợp ngay trong Photoshop và Illustrator, còn giúp người dùng chỉnh sửa ảnh, thêm bối cảnh, thay đổi vật thể, phối màu thông minh chỉ bằng cú click chuột. Canva AI, vốn đã phổ biến tại Việt Nam, nay còn thêm tính năng gợi ý mẫu thiết kế, tự động cân chỉnh bố cục và chọn màu sắc phù hợp với thương hiệu. Ngay cả video, lĩnh vực vốn cần nhiều công sức, cũng đang bị Runway ML tấn công bằng khả năng tạo clip từ văn bản hoặc chỉnh sửa hình ảnh động.

Theo một báo cáo của công ty phân tích thị trường Goldman Sachs vào năm 2023, khoảng 300 triệu việc làm toàn cầu có thể bị ảnh hưởng bởi AI, trong đó ngành sáng tạo được xếp vào nhóm có nguy cơ cao nhất. Tại Việt Nam, theo khảo sát của VietnamWorks, có tới 42% nhà tuyển dụng trong lĩnh vực truyền thông - sáng tạo đã bắt đầu thử nghiệm hoặc sử dụng AI trong quy trình sản xuất nội dung và hình ảnh. Một số startup nội địa cũng đang phát triển giải pháp AI cho thiết kế, khiến sự thay đổi diễn ra ngay tại thị trường trong nước, không còn là chuyện của tương lai xa.

Chị Nguyễn Vân Gia Trang (40 tuổi, ngụ phường Mỹ Phước, TP. Long Xuyên, là designer) cho hay: "Trước đây, tôi thường nhận các đơn hàng thiết kế banner online từ các doanh nghiệp nhỏ với ngân sách hạn chế. Giờ đây, họ dùng Canva AI hoặc tự tạo hình ảnh bằng Midjourney - nhanh hơn, rẻ hơn. Một khách hàng từng nhờ tôi thiết kế logo quay lại và hỏi liệu tôi có thể “vẽ lại cái Midjourney đã tạo, cho nó sắc nét và thương mại hóa hơn.” Tôi vừa buồn, vừa hiểu rằng vai trò của mình đang dần chuyển đổi - từ người “tạo ra mọi thứ từ đầu” sang người “tinh chỉnh, nâng cấp và định hướng”.

Tuy nhiên, AI sẽ không thể hoàn toàn thay thế con người trong ngành này. AI rất giỏi trong việc tạo ra những hình ảnh đẹp và logic, nhưng lại thiếu đi sự nhạy cảm với bối cảnh văn hóa, cảm xúc con người và trải nghiệm thực tế. AI không hiểu người tiêu dùng Việt nghĩ gì về màu đỏ trong dịp Tết, không biết “sự tối giản” tại Nhật Bản khác “sự tối giản” trong thiết kế Việt ra sao. Và quan trọng hơn, AI không có trực giác - yếu tố nhiều khi quyết định sự khác biệt trong thiết kế đột phá.

"Những dự án đòi hỏi tư duy thương hiệu, cảm xúc người dùng, hay kết hợp nhiều yếu tố truyền thông vẫn cần designer có kinh nghiệm thật sự. Chính vì thế, tôi chọn học cách hợp tác với AI, coi đó là công cụ hỗ trợ thay vì đối thủ. Tôi dùng AI để phát thảo nhanh, gợi ý màu sắc, mô phỏng không gian, từ đó phát triển thành thiết kế mang bản sắc riêng. Thời gian tôi dành cho kỹ thuật giờ được chuyển sang cho chiến lược và sáng tạo ý tưởng" - chị Gia Trang chia sẻ.

Ngành thiết kế đồ họa đang thay đổi sâu sắc. Những công việc lặp lại, đòi hỏi kỹ thuật cơ bản sẽ dần bị tự động hóa. Nhưng đồng thời, những người có tư duy sáng tạo, khả năng kể chuyện và phối hợp công nghệ sẽ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Để không bị thay thế, người làm nghề phải thay đổi chính mình trước - học nhanh hơn, nghĩ sâu hơn và tạo ra giá trị mà AI không thể chạm tới.

Hiện nay, có nhiều khóa học về AI từ cơ bản đến chuyên sâu dành cho người làm thiết kế, như các lớp trên Coursera, Udemy, FUNiX, hay tại các trường đại học trong nước. Những khóa này giúp designer hiểu và sử dụng các công cụ, như: Midjourney, DALL·E, Adobe Firefly hiệu quả hơn. Việc nắm bắt AI không còn là lựa chọn mà là điều bắt buộc, giúp người làm sáng tạo thích nghi, tận dụng công nghệ để tăng tốc quy trình và giữ vững vị trí trong ngành đang thay đổi nhanh chóng.

AI không phải là dấu chấm hết cho ngành thiết kế đồ họa. Nó là bước chuyển, là lời nhắc nhở rằng sáng tạo không thể ngủ quên. Nếu biết tận dụng nó đúng cách, đây lại là thời kỳ mở ra nhiều cơ hội mới - không chỉ để tồn tại mà để phát triển vượt bậc.

NGUYỄN TRÍ