Nghệ thuật từ đá

Để tạo ra một tác phẩm nghệ thuật từ đá đòi hỏi sự tỉ mỉ của người chế tác

Khi đời sống của người dân ngày càng nâng cao, kéo theo nhu cầu về tinh thần được coi trọng. Trong các thú tiêu khiển, chơi hòn non bộ được người dân ưa chuộng. Bởi, thú vui này phù hợp nhiều đối tượng chơi, từ già đến trẻ; từ người có điều kiện đến hoàn cảnh bình thường. Anh Lê Văn Nhân (huyện Châu Thành) cho biết, do mới xây nhà nên muốn sở hữu 1 tác phẩm tiểu cảnh trang trí trong sân nhà để thêm phần sinh khí. Hơn nữa, chơi tiểu cảnh giúp con người tĩnh tâm, thư giãn sau những giờ làm việc căng thẳng.

Có mặt tại cơ sở chế tác hòn non bộ của anh Trần Văn Tuấn (xã Bình Hòa, huyện Châu Thành) chúng tôi cảm nhận được sự tỉ mỉ, kỳ công của công việc này. Từ những khối đá tưởng như bỏ đi, qua óc sáng tạo của anh Tuấn đã tạo ra những tác phẩm núi non hùng vỹ, tràn đầy sức sống. Anh Tuấn cho biết, hòn non bộ có thể chia thành 3 loại: Hòn non bộ ngoài trời, có kích cỡ khá lớn, phù hợp những gia đình có diện tích sân rộng; hòn non bộ mi-ni trong nhà có kích thước nhỏ hơn, dùng để đặt trên bàn lớn, góc nhà và hòn non bộ nhỏ để bàn.

Mục sở thị quy trình làm hòn non bộ mới thấy được sự khéo léo, tỉ mỉ của công việc này. Vật liệu để tạo hòn non bộ thường có bể, đá, cây, cá, sành, sứ... Về đá, có thể chọn nhiều chất liệu đá khác nhau, như: Đá vôi, đá tai mèo, đá san hô, đá lũa... Tuy nhiên, đá san hô là vật liệu được lựa chọn nhiều nhất vì nó hút và chứa nước để nuôi cây, đồng thời giúp rễ cây bám vào chắc chắn. Về cây, nghệ nhân có thể chọn theo nhu cầu, sở thích người chơi, như: La hán tùng, trắc bá diệp, cây si, cây sung... Chọn sành sứ có hình chùa, tháp, chim, gia súc và người có màu tươi sáng và tỷ lệ phù hợp… Hòn non bộ có thể xây dựng theo chủ đề danh lam thắng cảnh, núi sông, hang động, hoặc theo trí tưởng tượng của người nghệ nhân.

Ngoài hòn non bộ, thị trường hiện nay còn bị thu hút bởi những tác phẩm chữ trên đá độc đáo. Với tính nghệ thuật, sự đa dạng về kích thước, chủng loại, đá khắc chữ thư pháp được nhiều người lựa chọn để trang trí trên bàn làm việc, trong phòng khách hay ngoài sân.

Đến nay, ông Lê Đình Ngọc (Vườn kiểng Tư Ngọc, phường Bình Đức, TP. Long Xuyên) đã có hơn 20 năm kinh nghiệm trong việc tạo ra những tác phẩm chữ thư pháp trên đá. Ông Ngọc cho biết, khắc chữ thường lên đá đòi hỏi người làm phải có một quá trình rèn luyện công phu, kiên nhẫn. Tùy theo kích thước, hình dáng của đá mà ông Ngọc lựa chọn kiểu chữ, kích thước chữ sao cho phù hợp. Sau đó, tiến hành chạm khắc, đục đẻo, tô màu, làm sạch, đánh bóng… Tùy số lượng chữ, nội dung chữ mà người làm có cách chọn viên đá phù hợp và mang tính mỹ thuật cao.

Viết trên đá khó gấp nhiều lần so với viết trên các chất liệu khác vì bề mặt đá thô ráp và không bao giờ có khuôn mẫu nhất định. Để tạo ra những bức thư pháp trên đá đẹp và ấn tượng, nghệ nhân thư pháp phải tìm những viên đá đẹp, hợp với nét vẽ mà đôi khi phải tìm kiếm rất công phu. Sau đó, đá phải qua công đoạn tạo hình, xử lý tạo dáng đứng rồi mới vẽ hình và viết thư pháp lên. Cái khó nhất là thể hiện bố cục của bức thạch thư cho hài hòa. Những nét chữ ghi dấu ấn bởi nét đậm, nét thanh nhẹ nhàng, chuyển tải cả tính cách và tình cảm của người viết, biến những viên đá bình thường trở nên sinh động và có hồn.

Với nhiều công đoạn tỉ mỉ, cẩn thận, để tạo nên 1 tác phẩm nhanh nhất cũng phải mất hàng giờ đồng hồ, còn những tác phẩm kỳ công phải cả tháng mới xong. Những tác phẩm chữ trên đá của ông Ngọc đa dạng, nhiều hình dáng. Đá được chọn thường là đá mắt mèo, đá cổ, thạch anh, gỗ hóa thạch… Nội dung các bức thư pháp trên đá của ông Ngọc là những chữ đề cao đức tính của con người, như: “Tâm”, “Đức”, “Nhẫn”; những lời giáo huấn của các bậc hiền nhân, học giả... có tác dụng răn dạy, giáo dục con người. Sự cứng cỏi của đá kết hợp với nét mềm mại của câu chữ làm nên nét đẹp vừa uyển chuyển vừa vững bền trông rất ý vị.

Những tác phẩm điêu khắc đá được trưng bày, trang trí trong nhà, văn phòng công ty hay tạo cảnh quan sân vườn, resort... giúp không gian sống thêm màu sắc, ý nghĩa. Những sản phẩm này vẫn giữ mãi với thời gian, như lời động viên, nhắc nhở người chơi về ý chí bền chắc như đá…

MINH ĐỨC