Phát huy vai trò chủ thể của nhân dân, dân chủ xã hội chủ nghĩa và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc

Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”(1). Kế thừa và phát triển tư tưởng ấy, Đảng ta khẳng định phát huy quyền làm chủ của nhân dân, thực hành dân chủ xã hội chủ nghĩa và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc là đường lối chiến lược, là nhân tố bảo đảm cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua ở Việt Nam nêu rõ, sự phát triển nhận thức lý luận, về công tác dân vận và xây dựng mối quan hệ mật thiết với nhân dân.

Điểm đầu tiên là: “Khẳng định Dân là gốc, là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới đất nước, của công cuộc xây dựng và chỉnh đốn Đảng. Bổ sung, phát triển, từng bước hoàn thiện quan điểm về dân chủ và mở rộng, phát huy quyền làm chủ của nhân dân”.

Bước vào kỷ nguyên mới, hội nhập quốc tế sâu rộng, chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp lần thứ tư cùng những thách thức an ninh phi truyền thống thì việc phát huy mạnh mẽ vai trò chủ thể của nhân dân, mở rộng và thực hành dân chủ xã hội chủ nghĩa, củng cố sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc càng trở thành yêu cầu cấp thiết, có ý nghĩa quyết định để hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Phát huy vai trò chủ thể của nhân dân trong kỷ nguyên mới

Trong kỷ nguyên mới, vai trò chủ thể của nhân dân càng phải được khẳng định và phát huy mạnh mẽ. Thực tiễn đòi hỏi không chỉ thừa nhận nhân dân là trung tâm, là mục tiêu của sự phát triển, mà còn phải coi nhân dân là chủ thể trực tiếp tham gia hoạch định, tổ chức, giám sát và thụ hưởng thành quả phát triển đất nước.

Nhân dân tham gia đóng góp ý kiến xây dựng các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; nhân dân tham gia đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực… Điều đó có nghĩa là quyền lực của nhân dân phải được hiện thực hóa bằng những thiết chế dân chủ thực chất, bảo đảm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” trên tất cả các lĩnh vực.

Phát huy vai trò chủ thể của nhân dân trong kỷ nguyên mới trước hết là làm cho nhân dân thật sự được trao quyền và có điều kiện thực thi quyền làm chủ. Cần thiết chế hóa đầy đủ cơ chế dân chủ xã hội chủ nghĩa, mở rộng các kênh để nhân dân tham gia phản biện, góp ý, đồng thời bảo đảm cơ chế kiểm soát quyền lực chặt chẽ, phòng ngừa tình trạng lạm quyền, quan liêu, xa dân.

Trong kỷ nguyên mới, vai trò chủ thể của nhân dân càng phải được khẳng định và phát huy mạnh mẽ. Thực tiễn đòi hỏi không chỉ thừa nhận nhân dân là trung tâm, là mục tiêu của sự phát triển, mà còn phải coi nhân dân là chủ thể trực tiếp tham gia hoạch định, tổ chức, giám sát và thụ hưởng thành quả phát triển đất nước.

Cùng với đó, phải đặc biệt coi trọng công tác dân vận, xây dựng đội ngũ cán bộ thật sự “của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân”, “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”, “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”, hướng mạnh về cơ sở.

Trong thời đại công nghệ số, việc phát huy vai trò chủ thể của nhân dân còn gắn liền với việc mở rộng dân chủ trên không gian mạng, tạo điều kiện để tiếng nói của nhân dân được lắng nghe, tiếp nhận kịp thời, góp phần xây dựng xã hội minh bạch, công khai và đồng thuận.

Tiếp tục phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa

Dân chủ xã hội chủ nghĩa là bản chất của chế độ ta, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đảng ta nhiều lần khẳng định: dân chủ là “sợi chỉ đỏ xuyên suốt”, là điều kiện bảo đảm để nhân dân thật sự làm chủ, để mọi đường lối, chủ trương, chính sách đều xuất phát từ lợi ích chính đáng của nhân dân và vì hạnh phúc của nhân dân.

Trong kỷ nguyên mới, việc tiếp tục phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa không chỉ mang ý nghĩa khẳng định ưu thế của chế độ chính trị mà còn tạo ra nền tảng để huy động sức sáng tạo, trí tuệ, nguồn lực của toàn xã hội, phục vụ sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa trong kỷ nguyên mới đòi hỏi, trước hết, phải thể chế hóa đầy đủ nguyên tắc “tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân”, bảo đảm quyền tham gia của nhân dân vào quản lý nhà nước, quản lý xã hội ngày càng thực chất và hiệu quả.

Điều đó không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu hay hình thức, mà cần được hiện thực hóa bằng hệ thống pháp luật đồng bộ, minh bạch, bằng các cơ chế để nhân dân bàn bạc, quyết định và giám sát trực tiếp những vấn đề liên quan đến đời sống của mình. Đồng thời, cần mở rộng các hình thức dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện, kết hợp hài hòa giữa dân chủ với kỷ luật, kỷ cương, bảo đảm quyền dân chủ đi đôi với trách nhiệm công dân.

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số, phát huy dân chủ còn gắn liền với việc ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, xây dựng chính phủ điện tử, chính phủ số, chính quyền số, để nhân dân dễ dàng tiếp cận thông tin, giám sát, phản biện và tham gia quản trị quốc gia. Đây chính là bước tiến mới trong việc bảo đảm dân chủ thực chất, công khai, minh bạch, tạo ra niềm tin xã hội.

Tuy nhiên, song hành với đó là thách thức: các thế lực thù địch lợi dụng chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền” để chống phá chế độ; sự xuất hiện của những biểu hiện dân chủ cực đoan, quá khích, thậm chí vô chính phủ.

Vì vậy, việc phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa trong kỷ nguyên mới phải luôn đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam - nhân tố bảo đảm dân chủ phát triển đúng hướng, gắn bó mật thiết với lợi ích của nhân dân và của quốc gia dân tộc.

Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc

Thực tiễn cách mạng đã chứng minh, bất kỳ khi nào dân tộc ta khơi dậy và phát huy được sức mạnh đoàn kết thì khi đó đất nước vượt qua thử thách, giành thắng lợi vẻ vang. Trong kỷ nguyên mới, việc phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc càng có ý nghĩa chiến lược, là điều kiện tiên quyết để đất nước ta hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhanh và bền vững, phấn đấu đến năm 2045 trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao.

Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong bối cảnh hiện nay trước hết đòi hỏi củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và con đường xã hội chủ nghĩa mà Đảng ta và dân tộc ta đã lựa chọn. Chỉ khi lòng dân quy tụ, niềm tin được bồi đắp thì khối đại đoàn kết mới thật sự bền vững.

Cùng với đó, phải chăm lo lợi ích chính đáng của nhân dân, bảo đảm công bằng và tiến bộ xã hội, thu hẹp chênh lệch vùng miền, tạo cơ hội phát triển cho mọi người. Đây chính là nền tảng vật chất và tinh thần vững chắc để gắn kết mọi thành phần trong xã hội, từ miền xuôi đến miền ngược, từ đồng bằng đến hải đảo.

Trong kỷ nguyên số, đại đoàn kết toàn dân tộc còn mang nội hàm mới: đó là đoàn kết trên không gian mạng, đoàn kết trong việc bảo vệ chủ quyền số, an ninh mạng và nền tảng tư tưởng của Đảng.

Trong kỷ nguyên số, đại đoàn kết toàn dân tộc còn mang nội hàm mới: đó là đoàn kết trên không gian mạng, đoàn kết trong việc bảo vệ chủ quyền số, an ninh mạng và nền tảng tư tưởng của Đảng. Các thế lực thù địch luôn tìm cách lợi dụng mạng xã hội để chia rẽ khối đoàn kết, gieo rắc hoài nghi, kích động mâu thuẫn. Vì vậy, phát huy đại đoàn kết hiện nay không chỉ là gắn kết truyền thống giữa các giai tầng xã hội, giữa các dân tộc, tôn giáo, mà còn phải xây dựng “lá chắn tinh thần” vững chắc trên không gian mạng, phát huy vai trò tiên phong của mỗi cán bộ, đảng viên và trách nhiệm công dân của từng người dân.

Bên cạnh đó, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong kỷ nguyên mới phải bao hàm cả sự gắn kết với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, đây là bộ phận máu thịt của dân tộc. Khi được khơi dậy lòng tự hào, tạo điều kiện thuận lợi, kiều bào sẽ trở thành nguồn lực quan trọng về trí tuệ, tài chính, công nghệ và uy tín quốc tế để góp phần xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh.

Phát huy mạnh mẽ vai trò chủ thể của nhân dân, thực hành dân chủ xã hội chủ nghĩa và củng cố sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc không chỉ là sự tiếp nối truyền thống ngàn đời của dân tộc ta, mà còn là yêu cầu khách quan, cấp thiết trong kỷ nguyên mới. Trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, cạnh tranh gay gắt và những biến động khó lường của tình hình thế giới, việc quán triệt và hiện thực hóa đồng bộ ba trụ cột: phát huy vai trò chủ thể của nhân dân, mở rộng dân chủ xã hội chủ nghĩa và củng cố sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc chính là nền tảng tiếp tục khẳng định và bảo đảm cho sự trường tồn của chế độ, là động lực để đất nước phát triển nhanh, bền vững và hội nhập thành công.

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.10, tr.453.