Qua miền Tắc Cậu

Cuối tuần, chúng tôi mang theo câu vọng cổ “Con rạch Cái Thia chảy về Tắc Cậu”, thả hồn vào khung cảnh an nhiên, thanh bình dưới 3 tầng sinh thái khóm - cau - dừa, từ lâu đã trở thành thương hiệu của vùng đất này. Cũng nhờ lời vọng cổ trong bài “Hoa tím bằng lăng” mà các địa danh ấy được nhiều người biết đến.

Hồi đó, Tắc Cậu được nhắc đến nhiều vì ở đó có phà Tắc Cậu đưa khách sang sông. Còn cù lao Tắc Cậu thì nằm giữa 2 con sông Cái Lớn và Cái Bé, đồng thời cũng bị con rạch Lòng Tắc chia thành hai nửa. Bởi vậy, cứ mỗi chuyến phà sang sông, lữ khách lại được thỏa thích ngắm nhìn những hàng cau, hàng dừa trùng trùng lớp lớp.

Còn vào mùa khóm chín, hàng chục ghe hàng lớn nhỏ, tấp nập ngược xuôi, cập bến cù lao thu mua khóm đem đi nơi khác bán. Đến năm 2014, cây cầu Cái Bé, Cái Lớn hoàn thành, một phần cù lao Tắc Cậu không còn phải lụy phà, nhưng phần còn lại vẫn hằng ngày có phà nhỏ đưa đón khách…

Cầu Cái Lớn, Cái Bé nối liền cù lao Tắc Cậu, thuận lợi giao thương, phát triển kinh tế. Ảnh: PHẠM HIẾU

Phía bến Tắc Cậu giờ vẫn nhộn nhịp, do nơi đây còn có cảng cá và khu công nghiệp Tắc Cậu. Thứ không còn là những chiếc phà cỡ lớn và dòng người lũ lượt đợi phà sang sông. Trong khi đó, phía bến Xẻo Rô thì đượm buồn thấy rõ. Con đường nhựa xuống bến một thời không kịp nghỉ ngơi, vậy mà giờ rêu xanh phủ kín lối. Những đứa trẻ, phụ nữ luống tuổi ngày nào “tay xách nách mang”, miệng thì liên hồi: “Nước bánh đây, nước bánh đây” giờ không biết đã về phương nào.

Thấy chúng tôi đứng chụp hình rồi lại trầm ngâm, bà Loan - chủ tiệm tạp hóa gần đó cất lời: “Nhìn buồn he chú. Một thời nhộn nhịp, đông vui, giờ gần như không người lui tới. Không biết người khác thế nào chứ tui nhớ tiếng xe, tiếng kèn phà báo hiệu cập, rời bến, nhớ cả dòng người xếp hàng chờ đợi những chuyến phà sang sông”.

Có lẽ, đã lâu không chuyện trò với khách lạ nên bà Loan có phần hớn hở khi được gợi về vùng ký ức. Bà bảo, giờ mần ăn không bằng lúc còn phà, con cái ra riêng đi tìm cuộc sống mới… Thế nhưng, khi kết lại câu chuyện, bà khẳng định rất vui mừng khi có cầu Cái Lớn, Cái Bé, bởi giao thương thuận tiện, đời sống xã hội vùng bán đảo Cà Mau nhờ đó thêm khởi sắc…             

Rời bến Xẻo Rô, chúng tôi ngược về cầu Cái Lớn, men con đường bê tông dưới chân cầu để hòa mình vào không gian yên bình, mát dịu dưới tán dừa lão và hàng cau xanh thắm màu thời gian bên liếp khóm bạt ngàn đang mùa thu hoạch, tỏa mùi thơm ngát. Đi được một đoạn, gặp mấy chủ vườn đang thu hoạch khóm, chúng tôi ghé lại chào, hỏi thăm về lịch sử xứ cù lao này.     

Mô hình 3 tầng sinh thái khóm - cau - dừa ở Tắc Cậu.

Theo những người lớn tuổi, cù lao Tắc Cậu được người Hoa đến khai phá, lập nghiệp khoảng những năm 30 của thế kỷ trước. Hồi đó, đất rộng, người thưa, cây cối um tùm, đi lại khó khăn, chủ yếu bằng xuồng, dân cư sinh sống bằng nghề làm rẫy. Mỗi lúc triều cường, nơi đây hay bị ngập, ảnh hưởng nhiều đến sản xuất. Để ứng phó, người dân đắp đê quanh cù lao rồi trồng dừa nước bên ngoài chắn sóng, chống sạt lở. Không chỉ vậy, ở mỗi lô đất còn có bờ bao và đường thoát nước ngầm gắn van riêng, tránh vườn cây bị ngập úng...

Ông Lê Quốc Việt - nguyên Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Châu Thành (cũ) là một trong những người rất nặng lòng với xứ cù lao này. Ông thông tin, quá trình phát triển khóm, nông dân nơi đây đã xen canh thêm cau và dừa. Nhờ vậy, không chỉ hình thành mô hình canh tác độc đáo với 3 tầng sinh thái khóm - cau - dừa mà còn giúp người dân tăng thu nhập trên cùng một diện tích sản xuất.

“Dừa, cau và khóm không cạnh tranh nhau về mật độ ánh sáng nên phù hợp trồng trên cùng một diện tích. Khi bón phân cho khóm thì cả 3 cùng được hưởng lợi. Quan trọng nhất là đến thu hoạch, chẳng may có một loại mất giá thì cũng còn loại khác bù lại, hạn chế thua lỗ”, ông Việt lý giải.

Ngoài mô hình 3 tầng sinh thái, ở xứ cù lao Tắc Cậu còn có một điều khá thú vị. Dù phần lớn người Hoa sinh sống, thế nhưng thay vì phát triển thương mại như truyền thống, họ chọn sản xuất nông nghiệp. Một số người giải thích rằng, do đã quen với lối sản xuất nông nghiệp này, thu nhập khá “hấp dẫn”. Theo ông Dư Hồng Tâm, người dân ở cù lao, gia đình ông có 2ha trồng khóm, cau, dừa, mỗi ha đem lại thu nhập từ 150 - 200 triệu đồng/năm.

Không chỉ sản xuất nông nghiệp theo mô hình 3 tầng sinh thái, người dân cù lao Tắc Cậu còn tận dụng diện tích mặt nước mương để nuôi cá. Nhờ cần cù, chịu khó, áp dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất, nhất là xây dựng được nhãn hiệu tập thể đối với khóm Tắc Cậu nên thu nhập của người dân nơi đây khá hơn so nhiều mô hình nông nghiệp khác.

Chia tay người dân Tắc Cậu, chúng tôi lượn xe một vòng xóm rẫy rồi trở lại cây cầu Cái Lớn hướng về Rạch Giá. Rảo mắt nhìn lại phía cù lao - không gian rộng lớn được bao bọc bởi màu xanh ngắt mà lòng đầy quyến luyến. Hỏi lòng, khách bảo chẳng nỡ rời vì vị ngọt thanh của trái khóm bên cồn hay chính bởi nụ cười của em gái nhỏ xứ cù lao…

PHẠM HIẾU