Săn đặc sản trên núi

Có dịp đến dãy núi Dài (Ngọa Long Sơn), thuộc xã Ô Lâm tôi mới hiểu cuộc sống mưu sinh của người dân nơi đây. Ngoài công việc chính là làm rẫy, chăm vườn, việc săn bắt chuột núi, nhen... được xem là nghề tay trái của người dân, góp phần tăng thu nhập, nhất là vào những mùa cây ăn trái vào vụ thu hoạch.

Để tìm hiểu rõ hơn công việc này, chúng tôi theo chân nhóm người dân sinh sống lâu năm trên núi. Những ngày mưa lớn trước đó khiến cỏ cây xanh mướt, rậm rạp che khuất những lối mòn vốn quen thuộc. Thế nhưng, điều đó không làm nản lòng những người thợ săn rừng rành rẽ từng gốc cây, tảng đá. Họ vẫn đi kiểm tra những chiếc bẫy đặt từ hôm trước với hy vọng “trúng mánh” sau đêm dài động vật rừng lục tìm thức ăn.

“Để bắt chuột núi, người ta thường dùng bẫy giống bẫy chuột đồng hay chuột nhà, phổ biến nhất là các loại rập được bán sẵn ngoài thị trường. Có nhiều kiểu bẫy khác nhau tùy cách chọn và kinh nghiệm của mỗi người. Tuy nhiên, muốn chuột dễ dính bẫy phải đặt đúng chỗ, đúng đường đi của chúng. Chuột núi sống hoang dã nên tinh ranh và cảnh giác. Nhà vườn chủ quan, không xử lý kịp khi thấy dấu hiệu phá hoại là coi như mất trắng trái cây ngon. Đặt bẫy không khéo, chúng phát hiện là né luôn, không quay lại”, chị Mỹ Quyên, ngụ xã Ô Lâm chia sẻ.

Theo anh Minh Cảnh, ngụ ấp Ô Tà Sóc, xã Ô Lâm, phương tiện để bẫy chuột núi và nhen không khác so với bẫy chuột nhà. Tuy nhiên, việc đặt bẫy ở đâu cho hiệu quả lại là quá trình đòi hỏi kinh nghiệm và sự hiểu biết tập tính của chúng.

Món ngon từ chuột núi. Ảnh: NGUYỄN HƯNG

Chuột núi và nhen chỉ thích xuất hiện ở những nơi có nhiều trái cây chín, thơm ngon, nhưng do sống trong rừng nên chúng rất khôn. Nếu một con bị dính bẫy ở chỗ nào thì mấy con khác sẽ không lại chỗ đó nữa. “Muốn bắt được nhiều chuột núi người dân phải mua nhiều rập, rải đều các khu vực khác nhau, đón đúng đường đi của chúng thì mới trúng. Còn nếu rập không chắc chắn hoặc sơ hở chúng sẽ cắn, phá rập hoặc tìm cách chui ra ngoài. Chuột núi khỏe và lanh lắm, không dễ gì mà dính được”, anh Cảnh chia sẻ.

Cũng theo anh Cảnh, để dụ chuột núi và nhen hiệu quả, người dân thường dùng chuối chín, xoài thơm làm mồi nhử. Ngoài ra, do phần lớn bẫy được đặt vào buổi chiều muộn và có thể vài ngày sau người dân mới quay lại kiểm tra nên trong mỗi chiếc rập còn bỏ thêm ít nước để chuột không chết khát. “Hiếm khi chuột chết trong rập vì chúng khỏe. Quan trọng là rập mua về phải kiểm tra kỹ trước khi đem đi đặt. Rập hư, rỉ sét hay lỏng lẻo là coi như công cốc”, anh Cảnh nói.

So với các loài ốc, cua núi vốn quen thuộc thì chuột núi và nhen lại khá lạ với nhiều người. Thường chỉ những ai sống ở vùng đồi núi mới biết rõ tập tính và giá trị của chúng. Tuy nhiên, một khi đã ăn thử món chế biến từ chuột núi hoặc nhen thì hầu hết du khách đều thích thú, ưa chuộng rồi tìm mua mang về hoặc đặt hàng khi có dịp trở lại. Dần dần, những món ăn này trở thành đặc sản được người thành thị “săn lùng” mỗi khi ghé vùng cao.

Theo chị Ngọc Hương - em gái chị Mỹ Quyên, thịt chuột núi, nhen sau khi làm sạch thường được chặt nhỏ hoặc để nguyên con, sau đó ướp gia vị như sa tế, tương, sả… rồi mang đi chiên, nướng, xào. Ngoài ra, cũng có thể nấu kèm măng tre, chuối cây tùy khẩu vị mỗi người. “Giá bán khoảng vài chục ngàn một con. Có khách đặt thì bữa nào dính được bẫy là tôi báo khách liền”, chị Hương cho biết.

Chuột núi và nhen có quanh năm nhờ khả năng sinh sản mạnh, nhưng mùa mưa là thời điểm bẫy được nhiều nhất, bởi khi ấy các vườn trái cây bắt đầu vào vụ, thức ăn ngoài tự nhiên dồi dào nên chúng sinh sản nhanh, đi kiếm ăn nhiều hơn. Tuy nhiên, vì vậy mà người làm vườn cũng lo về việc trái cây chưa kịp thu hoạch đã bị lũ gặm nhấm cắn phá, thất thoát không ít.

Bẫy chuột núi không chỉ là nghề kiếm thêm thu nhập mà còn là một thú vui gắn bó với đời sống của người dân vùng núi. Việc săn bắt chuột núi giúp hạn chế sự phá hoại cây trái, đồng thời tạo nguồn thực phẩm để chế biến nhiều món đặc sản chiêu đãi khách quý khi đến chơi nhà.

NGUYỄN HƯNG