Từ lâu, nhiều người khi đến vùng đất thập cảnh Hà Tiên đều không quên ghé chợ Hà Tiên, phường Hà Tiên để tìm các sản phẩm mang về, trong đó phải kể đến là món cà xỉu muối. Cà xỉu là loài nhuyễn thể, râu dài, thịt mềm và ngọt, sống tập trung ở môi trường cửa biển, nước lợ, xuất hiện nhiều ở vùng đầm Đông Hồ của Hà Tiên. Cà xỉu có thể thu hoạch quanh năm, rộ lên nhiều từ tháng 6 và tháng 8.
Chị Phạm Thu Trang - chủ cơ sở kinh doanh đặc sản Hà Tiên chia sẻ: “Loài hải sản này sống dưới bùn nên quá trình sơ chế phải tỉ mỉ, tách râu và thân, cắt bỏ phần đầu đen trên râu để loại bỏ bùn đất, rửa lại nhiều lần cho sạch. Trung bình cơ sở sản xuất 200 - 300kg cà xỉu muối/tháng, thu về khoảng 60 triệu đồng, trừ chi phí, lãi hơn 15 triệu đồng từ món đặc sản trứ danh này”.
Theo chị Trang, nguyên liệu không thể thiếu để làm món cà xỉu muối là nước mắm Phú Quốc cùng tỏi, ớt, đường trắng, đường thốt nốt. Bí quyết là nguyên liệu phải tươi, quá trình chế biến phải canh lửa giữ cho cà xỉu không bị sống, cũng không được quá chín. Điều đặc biệt nước để muối phải là nước mắm cá cơm, để khi nấu lên còn giữ được hương vị thơm ngon và cà xỉu phải được phơi khô ráo thì khi trộn cà xỉu mới thơm ngon.
Từ những sản phẩm đặc trưng như mắm, khô các loại và sản phẩm chủ lực là cà xỉu muối, ba khía muối, mắm ghẹ, mắm mực bán ở một góc nhỏ chợ Hà Tiên, cơ sở của chị Trang đã trở thành cửa hàng bán sỉ và lẻ nổi tiếng được nhiều người biết đến với tên TRANG FOOD trên nhiều nền tảng mạng xã hội.

Sản phẩm chế biến tại cơ sở kinh doanh đặc sản Hà Tiên TRANG FOOD. Ảnh: MỘC TRÀ
Hiện nay, một số địa phương như xã An Biên, Vĩnh Hòa, U Minh Thượng, Vĩnh Phong được nhiều người biết đến thông qua sản phẩm cá khô rặt đồng. Theo ông Nguyễn Văn Đen - Trưởng ấp Kinh Năm, xã U Minh Thượng chia sẻ: “Ấp Kinh Năm hiện có gần 100 hộ nuôi cá đồng tự nhiên. Các gia đình sau thu hoạch cá đồng nuôi trong môi trường tự nhiên ngoài bán cá sống còn làm khô, làm mắm và có nhiều gia đình thu nhập khá từ các sản phẩm cá đồng”.
Hơn 30 năm bán khô tại Trung tâm Thương mại Rạch Giá, phường Rạch Giá, bà Lâm Kim Hoa cho biết: “Khô cá lóc xẻ, cá sặc rằn tôi đều đặt hàng từ mối chuyên làm khô ở U Minh Thượng. Hơn 10 năm làm ăn chung, sản phẩm cá khô tôi đặt hàng ở cơ sở này đều bán rất chạy. Nhiều người ăn khô quen họ cứ đòi loại khô chỗ cơ sở đó sản xuất vì khi ăn họ nhận ra sự khác biệt từ thịt cá khô và hương, vị ướp”.
Sản phẩm đặc trưng cá khô ở một số địa phương nêu trên không chỉ dừng lại ở việc cung cấp cho các cửa hàng, siêu thị mà các cơ sở sản xuất cá khô đồng còn đưa sản phẩm lên kệ đặc sản của sàn thương mại điện tử, với bao bì đẹp, có truy xuất nguồn gốc, đi nhiều nơi và trở thành “hồn quê” tự hào trong nhiều người.
Theo bà Hoa, khô ngon phải làm từ cá tươi, khô không quá mặn, cũng không lạt. Hiện bà Hoa bán đắt hàng loại khô sặc rằn một nắng, cá khô sau ướp chỉ phơi một lần rồi hút chân không, trữ đông để giữ đúng vị ngọt của cá đồng. Khô cá lóc xẻ có hai vị, mặn tự nhiên và có ướp tỏi, ớt. Giá các loại này dao động từ 280.000 - 300.000 cho khô cá lóc và 400.000 - 480.000 đồng/kg cho khô cá sặc rằn.
Cũng nức tiếng với 2 sản phẩm đặc trưng là chả cá thát lát và cá thát lát muối sả nghệ, cơ sở sản xuất Trung Kiên, xã U Minh Thượng được nhiều người tìm đến mua hàng. Ông Võ Văn Cảnh - chủ cơ sở sản xuất Trung Kiên cho biết, cơ sở lấy chất lượng sản phẩm và an toàn thực phẩm là tiêu chí hàng đầu. Từ đó, sản phẩm mới khẳng định được uy tín và giá thành phù hợp với người tiêu dùng.
Theo ông Cảnh, để làm chả thát lát, cá thát lát muối sả nghệ, ông thu mua nguồn cá đầu vào là cá thát lát thương phẩm từ gần 100 hộ nuôi ở xã và địa bàn lân cận. Cá chọn làm thành phẩm phải đảm bảo kích cỡ đạt tiêu chuẩn và khâu sơ chế được thực hiện qua nhiều bước công phu, chặt chẽ. Sản phẩm cá thát lát đảm bảo 100% là thịt cá thát lát tươi ngon, gia vị được mua từ những nơi có uy tín.
Để nâng tầm giá trị của các sản phẩm đặc trưng, không chỉ người dân cần đặt nhiều tâm huyết nâng chất lượng sản phẩm, trau chuốt đóng gói thành phẩm mà còn cần sự quan tâm của chính quyền địa phương, các sản phẩm mới có thể đứng vững trên thị trường và được người tiêu dùng đón nhận...
MỘC TRÀ