Thăm lại “hồ nước trời”

Truyền thuyết “hồ nước trời”

Búng Bình Thiên nằm trải dài địa phận 2 xã Nhơn Hội và Khánh Bình, gồm 2 hồ nước: Búng Lớn và búng Nhỏ. Búng Lớn có diện tích mặt nước khoảng 193ha, búng Nhỏ có diện tích mặt nước khoảng 10ha. Không chỉ giữ vai trò điều tiết nước cho một phần châu thổ của dòng Mekong, búng Bình Thiên còn là điểm đến thu hút du khách thích khám phá nét đẹp sông nước vùng đầu nguồn.

Điểm khác biệt ở búng Bình Thiên là sở hữu nguồn nước trong xanh quanh năm. Dù cửa búng thông với nhánh sông Bình Di (Bình Ghi), nhưng dòng nước từ sông lớn chảy vào hồ dường như được “lọc” lại xanh trong biêng biếc, khác với nước màu đục của kênh, rạch, sông, hồ quanh vùng. Đặc biệt, vào mùa nước nổi, khi các con sông đục ngầu phù sa, nguồn nước ở búng Bình Thiên vẫn mênh mông xanh ngắt.

“Thảm thủy sinh” phủ xanh “hồ nước trời”

Những người cao niên ở địa phương kể lại, dân gian truyền tai nhau truyền thuyết lý giải việc hình thành búng Bình Thiên, trong đó, có truyền thuyết kể rằng, trong lúc trốn chạy quân Tây Sơn qua vùng An Phú, do thời tiết khô hạn, quân sĩ đói mệt nhưng xung quanh chẳng có nguồn nước nào, chúa Nguyễn Ánh quan sát thấy có 1 hồ rộng lớn nhưng chỉ toàn cát và đá nên rút gươm đâm thẳng xuống đất, bỗng có dòng nước chảy ra. Nhờ nguồn nước ấy, cả đội quân theo phò chúa Nguyễn Ánh được cứu.

Còn truyền thuyết thứ hai cho rằng, vào cuối thế kỷ thứ XVIII, một viên tướng của nhà Tây Sơn là Võ Văn Vương hành quân qua khu vực búng Bình Thiên vào mùa khô. Nhìn thấy một hồ rộng lớn nhưng cạn nước, Võ Văn Vương dâng lễ vật cúng trời đất mong ban nước cho các binh sĩ. Khi ông đâm thanh gươm xuống đất thì có một dòng nước trào lên đọng thành hồ. Từ đó về sau, hồ nước được người dân đặt tên là búng Bình Thiên hay còn gọi “hồ nước trời”.

Những truyền thuyết lý giải cho tên gọi, góp phần tạo nên sức hút cho búng Bình Thiên, tạo ấn tượng đối với khách phương xa. Theo thời gian, búng Bình Thiên vẫn cứ yên ả, xanh trong, cung cấp nguồn lợi thủy sản cho người dân sống trong khu vực.

Yên ả bên làng Chăm

Du khách có thể đến tham quan, ngắm cảnh búng Bình Thiên vào bất cứ thời gian nào trong năm. Tuy nhiên, vào mùa nước nổi là thời điểm “hồ nước trời” mênh mông, tạo cảm giác thơ mộng, yên bình nhất. Khoảng tháng 8 hàng năm, khi dòng nước từ thượng nguồn đổ về cũng là thời điểm nước tràn đồng.

Nước dâng cao khiến 2 hồ búng Lớn và búng Nhỏ hòa làm một, bề mặt búng Bình Thiên lúc này trở nên bao la, với diện tích mặt nước lên đến khoảng 900ha. Mặt hồ xuất hiện nhiều loại cây thủy sinh phủ xanh tạo nên bức tranh hữu tình, thơ mộng, tràn đầy sức sống.

Lần đầu đến tham quan búng Bình Thiên, bạn Nguyễn Thị Thanh Đào, ngụ TP. Hồ Chí Minh bày tỏ: “Khi xem hình ảnh búng Bình Thiên trên mạng xã hội, thấy khung cảnh bình yên, nên viếng Bà Chúa Xứ núi Sam xong tôi tranh thủ tìm đến ngắm cảnh. Hồ nước này đúng là được thiên nhiên ưu ái, ngắm khung cảnh yên bình ở đây khiến người ta cảm giác nhẹ nhàng”.

Dừng chân tại khu đất trống bên búng Bình Thiên, đối diện Thánh đường Hồi giáo Masjid Al Khairiyah tọa lạc xã Nhơn Hội, bên dưới những tán cây phủ mát, nhìn về búng Bình Thiên, du khách sẽ cảm nhận được những luồng gió mát lành, ngắm dòng nước trong xanh có “thảm thủy sinh” điểm hoa vàng mọc thành vạt dài trên mặt nước.

Xa xa có những chiếc xuồng con thả lưới lững lờ trôi. Tất cả tạo nên bức tranh thôn quê vùng biên với nhịp sống thường nhật chậm rãi, thong dong. Vào mùa nước nổi, nhịp sống của ngư dân tại búng Bình Thiên càng sôi động, theo con nước, cá, tôm ở vùng đầu nguồn “tràn” vào búng, nguồn lợi thủy sản trở nên phong phú.

Là người dân sống gần búng Bình Thiên, ông Nguyễn Văn Thế, ngụ xã Nhơn Hội cho biết: “Ngoài việc đồng áng, hàng ngày tôi làm thêm nghề giăng lưới, thời điểm nước nổi về được xem là giai đoạn khấm khá. Cứ thả lưới khi tờ mờ sáng, đến trưa đi gỡ cá cũng được ngày no đủ”.

Một điểm ấn tượng khác là khi đến với búng Bình Thiên, du khách còn được tìm hiểu nét văn hóa đặc trưng của đồng bào Chăm, thông qua trang phục truyền thống và kiến trúc độc đáo từ ngôi nhà sàn của họ. Xung quanh “hồ nước trời” có các xóm đồng bào Chăm sinh sống cùng nhau.

Đa phần những người Chăm sinh sống tại đây đều theo tín ngưỡng Hồi giáo. Họ cùng sinh hoạt dưới Thánh đường Hồi giáo Masjid Al Khairiyah. Do đó, khi đến khu vực búng Bình Thiên dễ dàng bắt gặp hình ảnh đồng bào Chăm gồm người lớn và trẻ nhỏ trong trang phục truyền thống đi lễ cầu nguyện ở thánh đường. Điều này giúp búng Bình Thiên rạng rỡ hơn trong chiều sâu của nét văn hóa truyền thống của cộng đồng Chăm Islam sống quanh hồ.

Bài và ảnh: MỸ LINH