Thêm một bước mới, doanh nghiệp thêm thuận lợi xuất khẩu sầu riêng, nhà vườn phấn khởi thu lãi

Doanh nghiệp yêu cầu các nhà vườn, vựa trung gian thu mua phải kiểm nghiệm chất cấm trước, đạt chất lượng doanh nghiệp mới nhập.

Thêm một bước sàng lọc ngay từ vườn

Theo ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, từ tháng 5 đến nay, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng phục hồi và tăng trưởng mạnh ở thị trường Trung Quốc (bao gồm cả Hong Kong), Thái Lan, Campuchia.

Đặc biệt, trong tháng 6 vừa qua, kim ngạch xuất khẩu loại quả này ước đạt từ 350-400 triệu USD. Nhờ đó, xuất khẩu rau quả của nước ta thu về gần 810 triệu USD, tăng 30,9% so với tháng 5 trước đó và tăng 20,7% so với tháng cùng kỳ năm 2024. Đây cũng là tháng đầu tiên trong năm nay xuất khẩu trái cây ghi nhận mức tăng trưởng dương sau chuỗi 5 tháng liền tăng trưởng âm.

“Nhìn vào con số kim ngạch tháng 6 có thể thấy xuất khẩu sầu riêng đã trở lại trạng thái bình thường như năm 2024”, ông Nguyên nói. Ông dự báo, với đà này, trong các tháng cao điểm tới đây (tháng 9 và tháng 10), xuất khẩu sầu riêng có thể đem về 500-550 triệu USD/tháng.

Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho hay, Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu chính, chiếm khoảng hơn 90% kim ngạch xuất khẩu mặt hàng sầu riêng của nước ta. Từ tháng 5 đến nay, chất vàng O và cadimi trên sầu riêng được doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn nên hoạt động xuất khẩu cũng diễn ra thuận lợi.

“Trước kia, các doanh nghiệp thu mua ồ ạt sau đó mới đem mẫu đi kiểm nghiệm nên tỷ lệ hàng bị trả về cao. Nay, doanh nghiệp yêu cầu các nhà vườn, vựa trung gian thu mua cũng phải kiểm nghiệm chất cấm trước, đạt chất lượng doanh nghiệp mới nhập”, ông Nguyên nói. Tức là các doanh nghiệp đã thêm một bước sàng lọc ngay từ vườn trước khi đem mẫu đi kiểm tra.

Ông Đặng Phúc Nguyên cho biết, hiện nay các doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng không chỉ kiểm tra chất lượng sản phẩm đã đưa về kho, mà chủ động kiểm tra chất lượng từ vườn, siết chặt quy trình thu mua, đóng gói sầu riêng.

Chính vì vậy, thời gian gần đây, các trang trại muốn bán sầu riêng cho doanh nghiệp, phải chủ động kiểm tra cadimi và có chứng nhận không nhiễm chất này. Khi mua sầu riêng ở những trang trại đó, doanh nghiệp lại kiểm tra cadimi một lần nữa, từ đó, đã hạn chế được rủi ro cho sầu riêng xuất khẩu.

Theo ông Nguyên, trong 3 tháng đầu năm, mỗi tháng, xuất khẩu sầu riêng Việt Nam luôn ở mức rất thấp, không có tháng nào đạt 100 triệu USD. Tháng 4, xuất khẩu sầu riêng mới nhích lên được hơn 100 triệu USD. Xuất khẩu sầu riêng ở mức thấp trong 4 tháng đầu năm đã làm giảm mạnh kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam.

Tới tháng 5, xuất khẩu sầu riêng bắt đầu có dầu hiệu hồi phục khi đạt 204 triệu USD. Sang tháng 6, tiếp tục tăng mạnh lên hơn 300 triệu USD (gần bằng xuất khẩu của 5 tháng trước đó). Ước tính trong tháng 7, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng sẽ đạt khoảng từ 350 triệu đến 400 triệu USD. Như vậy, dự kiến trong 7 tháng đầu năm, xuất khẩu sầu riêng đã đạt hơn 1 tỷ USD.

“Xuất khẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc đã thuận lợi hơn. Giờ đều đặn mỗi tháng, công ty có khoảng 35-40 container sầu riêng tươi xuất sang Trung Quốc”, ông Nguyễn Đình Tùng - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Vina T&T Group cho hay.

Ông Tùng cho biết, những tháng đầu năm nay, hoạt động xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc phải tạm dừng do hải quan nước này kiểm tra chất cấm vàng O và kim loại nặng cadimi trên 100% số lô hàng nhập khẩu.

Để tránh rủi ro kinh tế và đảm bảo xe hàng lên cửa khẩu được thông quan, công ty ông Tùng buộc phải tạm dừng xuất khẩu. Việc này nhằm chuẩn hóa quy trình và hoàn thiện thủ tục. Bởi, sầu riêng là mặt hàng có giá trị rất cao, một container 16-18 tấn trị giá tiền tỷ. Nếu hàng bị trả về thì công ty thiệt hại rất lớn.

May mắn là hai tháng trở lại đây, xuất khẩu được khôi phục, lượng hàng tương đương cùng kỳ năm ngoái (2024), ông Tùng cho hay. Năm ngoái, Vina T&T Group xuất khẩu vài nghìn container sầu riêng tươi nguyên trái sang thị trường Trung Quốc.

Thống kê từ Cục Hải quan cho thấy, 5 tháng đầu năm nay kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của nước ta đạt 387 triệu USD, giảm gần 58% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, tháng 5 vừa qua, xuất khẩu mặt hàng này tăng vọt 139% so với tháng 4/2025. Trong đó, xuất khẩu sang thị trường truyền thống Trung Quốc phục hồi khi tăng gần 208%.

Ngoài ra, thời điểm này là vụ thu hoạch sầu riêng ở khu vực Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Theo ông Nguyên, hai vùng sầu riêng này kiểm soát rất tốt chất cadimi trên quả sầu riêng. Nhờ vậy, hàng cũng thuận lợi hơn khi thông quan sang thị trường Trung Quốc.

Tập trung nâng cao chất lượng

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam hiện, giá sầu riêng Ri6 hàng đẹp dao động từ 52.000-65.000 đồng/kg, hàng xô giá 25.000-30.000 đồng/kg. Tương tự, sầu riêng Monthong loại đẹp có giá từ 72.000-90.000 đồng/kg, hàng xô có giá 32.000-50.000 đồng/kg. Với mức giá hiện tại, người trồng sầu riêng vẫn có lãi khá.

Một số doanh nghiệp thu mua sầu riêng ở Tây Nguyên cũng xác nhận, giá sầu riêng đang tăng.

“Tuy vậy, giá sầu riêng gần như không thể trở lại thời hoàng kim của những năm 2023-2024”, ông Nguyên nhấn mạnh. Bởi hiện nay, Trung Quốc vẫn là thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất thế giới. Trong khi, nguồn cung cho thị trường này ngày càng gia tăng.

Trước đây, chỉ có Thái Lan và Việt Nam xuất khẩu chính ngạch sầu riêng sang Trung Quốc. Hiện nay, Malaysia, Indonesia, Campuchia và Lào cũng tham gia thị trường này. Chưa kể, ngay cả Thái Lan và Việt Nam cũng đang tăng diện tích trồng. Trong khi, theo quy luật thị trường, nguồn cung dồi dào giá sẽ rẻ.

Một số doanh nghiệp thu mua sầu riêng ở Tây nguyên cũng xác nhận, giá sầu riêng đang tăng. Nguyên nhân do các doanh nghiệp xuất khẩu đã quen thuộc với cách tiếp cận thị trường theo quy chuẩn mới của Trung Quốc. Bên cạnh đó, các nhà vườn cũng thay đổi tư duy trong việc sản xuất. Nhờ vậy lượng hàng đạt chuẩn xuất khẩu tăng và việc thông quan cũng thuận tiện hơn. Đặc biệt, nhu cầu nhập khẩu sầu riêng từ phía thị trường Trung Quốc tăng mạnh do nguồn cung từ Thái Lan tạm thời gián đoạn.

Vừa trở về từ Tây Nguyên, ông Nguyễn Văn Mười - Phó tổng thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam (VINAFRUIT) cho biết, ngoại trừ một số nơi tỉnh Lâm Đồng (khu vực tỉnh Đắk Nông cũ) xuất hiện mưa nhiều ảnh hưởng đến chất lượng và thời gian thu hoạch kéo dài. Còn tại Đắk Lắk, năm nay năng suất và chất lượng rất tốt; một số vườn mà tôi có dịp tham quan dự báo năng suất đến 30 - 35 tấn/ha. Xu hướng giá tăng đúng vào thời điểm thu hoạch rộ ở vùng Tây Nguyên là điều rất đáng mừng. Hy vọng nó sẽ là động lực giúp ngành rau quả tiếp tục tăng trưởng tốt trong năm 2025. "Hiện nay, trong tương quan với Thái Lan, lợi thế về mùa vụ không còn rõ nét vì họ cũng trồng sầu riêng vụ nghịch. Để ngành hàng này phát triển bền vững vẫn cần phải tập trung vào việc nâng cao chất lượng. Đó mới chính là lợi thế cạnh tranh quan trọng nhất", ông Mười khuyến cáo.

Theo số liệu thống kê của Cục Hải quan, trong tháng 6/2025, riêng thị trường Trung Quốc đã chi 412 triệu USD để ăn sầu riêng Việt Nam; so với tháng liền kề trước đó tăng 38% và cũng tăng đến 12% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, do những tháng đầu năm sụt giảm mạnh nên lũy kế 6 tháng đầu năm 2025 mới đạt 690 triệu USD, giảm đến 44% so với cùng kỳ năm trước.

Trong số những thị trường quan trọng giữ được đà tăng trưởng ấn tượng trong 6 tháng qua là Đài Loan (Trung Quốc) đạt 26 triệu USD, tăng 124% và Papua New Guinea đạt 20 triệu USD tăng 242%. Đáng chú ý, thị trường Malaysia - nơi nổi tiếng với giống sầu riêng Musang King, cũng trở thành khách hàng nhập khẩu sầu riêng Việt Nam với giá trị 1,1 triệu USD và đứng thứ 10 trong số những nhà nhập khẩu lớn nhất.

Nhân rộng các chuỗi xuất khẩu “luồng xanh” 

Tỉnh Đắk Lắk hiện có diện tích sầu riêng lớn nhất nước với gần 40.000 ha, sản lượng năm 2025 dự kiến đạt khoảng 400.000 tấn. Thời điểm này sầu riêng của tỉnh Đắk Lắk chuẩn bị bước vào vụ thu hoạch (thu hoạch rộ từ giữa tháng 8 đến giữa tháng 10). Do thời gian thu hoạch ngắn chỉ trong vòng khoảng 2 tháng nhưng với sản lượng thu hoạch rất lớn sẽ gây áp lực mùa vụ và tiêu thụ vô cùng lớn. Trong bối cảnh đó, Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk đã đưa ra loạt giải pháp cấp thiết và lâu dài để ngành hàng không bị gián đoạn bởi các rào cản kỹ thuật từ phía thị trường nhập khẩu.

Ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk cho biết, Hiệp hội đang nỗ lực xây dựng và nhân rộng các chuỗi xuất khẩu “luồng xanh” từ vườn trồng đến bàn ăn nhằm đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế, đặc biệt là thị trường Trung Quốc.

Việc xây dựng và tổ chức vận hành chuỗi xuất khẩu “luồng xanh”, hướng đến mục tiêu đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm, từ đó rút ngắn thủ tục thông quan, tạo thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu, nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu sầu riêng Việt Nam.

Trọng tâm của chiến lược này là ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc toàn diện, kiểm soát chất lượng ở từng khâu, trong đó phòng xét nghiệm đóng vai trò then chốt trước khi hàng hóa rời khỏi vườn trồng. Để kiểm soát vùng nguyên liệu an toàn phục vụ xuất khẩu, Hiệp hội chủ động phối hợp với các chuyên gia, nhà khoa học, phòng xét nghiệm và xin ý kiến từ các cơ quan chuyên môn cấp Trung ương.

Đối với việc kiểm soát vùng nguyên liệu an toàn phục vụ xuất khẩu, Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk đã nhận được sự hỗ trợ và phối hợp tích cực từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đặc biệt là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật; Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk; Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Chi cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản Đắk Lắk.

“Hiện, tất cả các cơ quan chuyên môn đã và đang phối hợp gần như một khối thống nhất, đồng hành cùng Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk trong việc tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật, lấy mẫu xét nghiệm nhằm kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và kim loại nặng, tiến tới hình thành vùng nguyên liệu sầu riêng an toàn, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu”, ông Lê Anh Trung cho biết.
Đặc biệt, Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk cùng Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk đã phát động chiến dịch kiểm soát và loại bỏ triệt để chất cấm vàng O trong hoạt động sản xuất – đóng gói. Theo đó, các cơ sở tham gia chuỗi “luồng xanh” bắt buộc phải vệ sinh nhà xưởng trước mùa thu hoạch, đồng thời chủ động lấy mẫu xét nghiệm chất vàng O để chứng minh không còn tồn dư trong hệ thống thiết bị và nhà xưởng. Đây là căn cứ quan trọng để tạo niềm tin với cơ quan chức năng nước nhập khẩu, đồng thời bảo vệ uy tín của ngành hàng sầu riêng Đắk Lắk.

Bên cạnh đó, Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk cũng đang phối hợp chặt chẽ với Trung tâm Khuyến nông tỉnh, các doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân và các tổ chức, đơn vị tài trợ như GIZ, Công ty Enfarm, Công ty Cổ phần BVI… để xây dựng các giải pháp quản lý chất lượng sầu riêng tối ưu nhất.

Đối với việc xây dựng và triển khai chuỗi xuất khẩu “luồng xanh”, Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk đang phối hợp cùng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật; Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk; các doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân… để xây dựng và tổ chức vận hành chuỗi xuất khẩu “luồng xanh”, hướng đến mục tiêu đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm, từ đó rút ngắn thủ tục thông quan, tạo thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu, nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu sầu riêng Việt Nam trên thị trường quốc tế, đặc biệt là thị trường Trung Quốc.

Theo Kinhtenongthon.vn