Theo con nước nhảy bờ

Hằng năm, cứ vào cuối tháng 7 âm lịch, lũ từ thượng nguồn sông Mekong tràn về, mang theo phù sa cùng nhiều nguồn lợi thủy sản. Con nước lên cũng mang đến niềm vui, phấn khởi, hy vọng của bà con vùng lũ. Trên các con kênh, cánh đồng vùng đầu nguồn An Phú, Tịnh Biên, Vĩnh Tế…, người dân giăng lưới, đặt dớn bắt cá xuất hiện càng nhiều. Đa phần là người lao động nghèo, lớn tuổi. Nhiều người chấp nhận tạm ngưng việc làm thời vụ, làm thuê để sống vài tháng ròng cùng con nước. Bởi đối với họ, nước nổi là một mùa mưu sinh, là cơ hội “làm ăn”, nếu “trúng mánh” có thể kiếm được thu nhập kha khá đủ cho gia đình sinh hoạt vài tháng.

Dọc theo kênh Vĩnh Tế, thuộc phường Vĩnh Tế, Tịnh Biên, dễ dàng bắt gặp những chiếc vỏ lãi, xuồng nhỏ dập dềnh đánh bắt thủy sản. Phía xa xa là dớn dày đặc khắp cánh đồng ngập nước. Trên bờ, người dân tất bật mua bán cá, cua, ốc…, tạo nên khung cảnh sinh hoạt đặc trưng không thể nhầm lẫn của vùng quê mùa nước nổi. Anh Võ Hoàng Trường, ngụ khóm Bà Bài, phường Vĩnh Tế cho biết: “Cứ thấy nước lên là bà con rục rịch chuẩn bị xuồng, lưới, rồi hái bông súng đem ra chợ bán kiếm chút tiền lo cho gia đình”.

Anh Võ Hoàng Trường lựa lại cá để cân cho bạn hàng. Ảnh: TRUNG HIẾU

Mỗi ngày, từ tờ mờ sáng, anh Trường chạy vỏ lãi dỡ hơn 30 cái dớn để thu hoạch “lộc trời”. Chủ yếu là cá linh non, sản lượng từ 200 - 300 kg/ngày, cùng với ít cua, ốc và các loại cá khác. Cá linh non dễ chết nên anh dỡ vài cái đem về cân cho bạn hàng rồi mới quay lại đồng thu hoạch tiếp. “Họ hết cá thì đến mình lấy tiếp, chứ không lấy hết một lượt. Tuy phải chạy đi chạy lại mấy bận, nhưng giữ cho cá còn sống, ít hao hụt, bán được nhanh nên tôi phải chiều ý họ”, anh Trường chia sẻ. Hiện cá linh non được bạn hàng thu mua tại chỗ 20.000 - 30.000 đồng/kg, mang lại cho anh thu nhập từ 500.000 - 700.000 đồng/ngày. Có hôm may mắn, trời không mưa, cá nhiều, chiếc vỏ lãi của anh đầy ắp cá, bán được cả triệu đồng.

“Nước tràn đồng thì đặt dớn trên đồng, nước rút thì đặt dưới kênh. Làm đến khi nào lũ rút, nước kênh bắt đầu ròng, cá không còn chạy nữa thì tôi nghỉ, làm việc khác. Cái nghề đặt dớn sống được bằng sức mình và nhờ vào thiên nhiên”, anh Trường bộc bạch. Tuy vậy, nhìn gương mặt phờ phạc, hai bàn tay móp méo, nhăn nheo vì ngâm nước lâu, chúng tôi hiểu việc mưu sinh trong đêm trên đồng nước không hề đơn giản và dễ dàng.

Mỗi mùa lũ về, cánh đồng vùng biên giới An Giang lại rực rỡ màu sắc của bông súng ma. Từ loại cây hoang dã mọc nhiều, hiện chúng trở thành đặc sản được ưu chuộng, bởi đây là loại rau sạch chỉ xuất hiện trong mùa lũ, ăn rất giòn và thơm ngon. Tuy vất vả, phải thức khuya dậy sớm, trầm mình nhiều giờ trong nước, nhưng hái bông súng ma lại là sinh kế của người dân nghèo.

Ông Nguyễn Văn Thanh bó bông súng để bán cho người dân. Ảnh: TRUNG HIẾU

Ông Nguyễn Văn Thanh, ngụ xã Phú Hữu phải dậy từ rất sớm, đeo đèn pin hái bông từ 1 - 2 giờ sáng để kịp cân cho thương lái. Mùa hái bông súng chỉ kéo dài chừng 3 - 4 tháng theo mùa nước nổi. Không phải tốn kém tiền bạc đầu tư dụng cụ, đơn giản chỉ là chiếc xuồng nhỏ và cái đèn pin là có thể hành nghề, nhưng phải thức sớm và chịu đựng cái lạnh hàng giờ ngâm mình dưới nước. “Trời không mưa còn đỡ, chứ mưa thì lạnh thấu xương, tay chân vọp hết. Đó là chưa kể những lúc miểng chai, vỏ ốc cắt vào chân chảy máu. Cực lắm, nhưng phải làm vì không làm lấy tiền đâu mà ăn…”, ông Thanh vừa nói vừa tiếp tục buộc từng bó bông súng trên xuồng.

Bông súng ma có sức sống tốt, nước lên đến đâu thì ngoi lên tới đó. Thông thường, nước lũ ngập trên cánh đồng khoảng 2 - 3m, cọng bông súng cũng có chiều dài như thế. Bông súng buộc thành từng bó, mỗi bó khoảng 40 bông, bán cho thương lái 20.000 - 25.000 đồng/bó, trung bình mỗi ngày kiếm được 300.000 - 400.000 đồng. “Do bông súng ma nở ban đêm nên sáng sớm phải ra đồng nhổ. Mặt trời lên thì bông súng bị héo, phải chờ tới hôm sau. Đặc biệt, mùa nước nổi, cọng bông súng rất dài và mềm nên khi nhổ phải chú ý không để bị đứt. Nếu kéo cả cây bông súng lên mà bị đứt thì cũng như không…”, ông Thanh chia sẻ.

Vừa là mùa mưu sinh, mùa nước nổi vừa tạo nên bản sắc văn hóa riêng vùng sông nước miền Tây. Từ ẩm thực đến những câu vọng cổ ngân vang cùng người đi săn “lộc trời” trên những chiếc ghe, xuồng nhỏ giữa cánh đồng ngập nước mênh mông, tất cả hòa vào nhau tạo nên một nhịp sống đậm chất mộc mạc, bình dị bao đời nay của người dân miền Tây.

TRUNG HIẾU