Trồng lúa chất lượng cao ở Tân Châu

Mô hình sản xuất thử nghiệm Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao trên địa bàn phường đã thu hút nông dân. Ảnh: MINH HIỂN

Ông Trần Văn Tuấn - nông dân phường Tân Châu cho biết, vụ hè thu vừa qua, gia đình ông sản xuất 1ha lúa OM 18 theo hướng chất lượng cao, có liên kết đầu ra, nhưng khi thu hoạch giá lúa chỉ 5.800 đồng/kg. “Tính ra vụ này coi như làm không công”, ông chia sẻ. Nguyên nhân, theo ông Tuấn là do xuất khẩu gạo gặp khó, giá thu mua trong nước giảm, trong khi chi phí đầu vào lại tăng.

Phường Tân Châu có gần 3.000ha sản xuất lúa, những biến động đó khiến nông dân lo lắng. Nhiều người thừa nhận: “Làm nhiều mà lời ít, thà bỏ ruộng hoang còn hơn”. Tư duy sản xuất nhỏ lẻ, manh mún khiến họ càng dễ tổn thương trước biến động thị trường. Giữa khó khăn ấy, Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng đồng bằng sông Cửu Long được xem là hướng đi chiến lược nhằm tái cơ cấu toàn diện ngành hàng lúa gạo. Đề án hướng đến xây dựng vùng sản xuất quy mô lớn, áp dụng quy trình canh tác bền vững, giảm chi phí, chuẩn hóa vùng nguyên liệu và bảo vệ môi trường.

Hơn 2 năm qua, Đề án đã triển khai tại 13 tỉnh, thành phố vùng đồng bằng sông Cửu Long, hình thành hơn 942.000ha chuyên canh, thu hút 1.230 hợp tác xã và 210 doanh nghiệp tham gia liên kết sản xuất, tiêu thụ. Nhiều mô hình thí điểm cho thấy hiệu quả rõ rệt: Lượng giống gieo sạ giảm gần một nửa, chi phí đầu vào tiết kiệm 4 - 5 triệu đồng/ha, năng suất tăng 0,8 tấn/ha, lợi nhuận tăng thêm từ 5 - 8 triệu đồng/ha và giảm phát thải khoảng 8 tấn CO2 tương đương/ha.

Với lợi thế vùng sản xuất lúa lâu đời, phường Tân Châu xác định tham gia Đề án không chỉ là chủ trương của ngành nông nghiệp mà còn là “lối thoát” để người dân vượt qua giai đoạn khó khăn, hướng đến sinh kế bền vững. Phường đặt mục tiêu mở rộng vùng chuyên canh lúa chất lượng cao theo từng năm: Năm 2025 có 475ha tham gia; năm 2026 là 600ha; năm 2027 là 700ha; đến năm 2030 đạt 990ha, với 1.649 hộ tham gia. Đây là một trong những tỷ lệ cam kết cao nhất khu vực, thể hiện quyết tâm của chính quyền địa phương trong tái cơ cấu nông nghiệp.

Ông Lê Trọng Oanh - Trưởng Phòng Kinh tế phường Tân Châu nhận định: “Muốn vượt qua khó khăn, nông dân phải thay đổi tư duy sản xuất, cụ thể là phải giảm chi phí, sản xuất sạch, có doanh nghiệp bao tiêu, nông dân mới yên tâm. Đề án 1 triệu ha chính là cơ hội để Tân Châu tái cấu trúc toàn bộ chuỗi giá trị lúa gạo”. Song song đó, chính quyền địa phương triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như: Tăng cường tuyên truyền, tổ chức tập huấn kỹ thuật “1 phải, 5 giảm”, quản lý nước ngập - khô xen kẽ (AWD), hướng dẫn nông dân ghi chép nhật ký đồng ruộng, cấp mã số vùng trồng và kết nối doanh nghiệp bao tiêu.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Nguyễn Minh Tuyến cho biết: “Xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, phường đang xây dựng mô hình điểm ngay trên địa bàn, mời doanh nghiệp liên kết, giúp bà con thấy hiệu quả thật để nhân rộng”. Với nông dân, sự thay đổi bắt đầu từ chính cánh đồng. Ông Trần Văn No - người tham gia mô hình thí điểm 2 vụ chia sẻ: “Làm theo Đề án, tôi thấy hiệu quả khác liền. Gieo ít giống hơn mà lúa vẫn tốt, sâu bệnh giảm, chi phí phân thuốc giảm rõ rệt, vụ rồi lời thêm mấy triệu đồng mỗi ha. Bà con ai cũng mừng”.

Cùng với đó, phường Tân Châu khuyến khích nông dân tham gia hợp tác xã kiểu mới để hình thành vùng nguyên liệu lớn, thuận lợi áp dụng quy trình đồng bộ và ký kết bao tiêu dài hạn với doanh nghiệp. Chính quyền địa phương cũng đang vận động hỗ trợ đầu tư hạ tầng nội đồng, cải tạo thủy lợi, đẩy mạnh cơ giới hóa và chuyển giao công nghệ mới như sử dụng máy bay không người lái (drone) trong gieo sạ, phun thuốc, bón phân.

Theo định hướng của tỉnh An Giang, đến năm 2030, toàn tỉnh phấn đấu có hơn 152.000ha lúa tham gia Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao. Với tốc độ triển khai nhanh và quyết tâm cao, phường Tân Châu được kỳ vọng là một trong những địa phương tiên phong, góp phần quan trọng vào mục tiêu xây dựng vùng trồng lúa chất lượng cao, phát thải thấp của tỉnh.

Những cánh đồng ở phường Tân Châu đang dần phủ màu xanh mới, hạt lúa hôm nay không chỉ là kết tinh của đất và người mà còn là minh chứng cho hành trình đổi mới tư duy sản xuất của nông dân nơi đây. Từ Đề án 1 triệu ha, phường Tân Châu đang khẳng định quyết tâm đi đầu trong sản xuất xanh, phát triển bền vững và nâng tầm thương hiệu hạt gạo Việt.

MINH HIỂN