Tưởng niệm lần thứ 60 ngày hy sinh của nữ Anh hùng Néang Nghés

Các đại biểu dành phút mặc niệm nữ Anh hùng Néang Nghés

Dâng hương nữ Anh hùng Néang Nghés

Dâng cúng món bánh đặc sản cà tum lên phần mộ nữ Anh hùng Néang Nghés

Lễ vật các xã, thị trấn dâng lên nữ Anh hùng Néang Nghés

Đoàn viên, thanh niên, học sinh dâng hương tưởng nhớ nữ Anh hùng Néang Nghés

Tại buổi lễ, các đại biểu đã dành phút mặc niệm,  thắp hương tri ân và ôn lại tiểu sử Anh hùng của người phụ nữ Khmer Néang Nghés.

Nữ Anh hùng Néang Nghés sinh ngày 1-1-1942 tại xã Ô Lâm (huyện Tri Tôn). Cha mẹ mất sớm, 2 anh em của chị được ông, bà nội nuôi dưỡng, chăm sóc từ bé.

Sống trong vùng căn cứ kháng chiến, được sự giáo dục của cán bộ, đảng viên, Néang Nghés đã sớm giác ngộ cách mạng. Ngày 2-1-1960, khi mới 18 tuổi, chị đã sớm bộc lộ chí hướng đi theo con đường cách mạng, tham gia làm giao liên, tiếp tế gạo,  thuốc men cho du kích, rồi tham gia Ban Chấp hành Hội Phụ nữ giải phóng xã Ô Lâm.

Chị vừa vận động, giác ngộ quần chúng, đồng thời làm nhiệm vụ giao liên, tiếp tế, thông báo tin tức cho tổ chức... Chị luôn tận tụy và có nhiều sáng kiến trong công tác. Mùa khô, đồ tiếp tế chị để trong thùng phân bò gánh đi bón ruộng. Mùa nước, thực phẩm, thuốc men được chị để trong cái “cà om”, giả đi giăng câu để qua mắt địch.

Tháng 3-1962, Huyện ủy Tri Tôn phát động cuộc đấu tranh lớn có hàng ngàn quần chúng xã Núi Tô, Ô Lâm tham gia, có cả sư sãi, à cha kéo vào quận lỵ Tri Tôn đấu tranh chống địch bắn phá, dỡ nhà, gom dân.

Đoàn biểu tình của xã Ô Lâm do đồng chí Néang Nghés tổ chức và lãnh đạo nhân dân kéo tới dinh quận trưởng, cầm các biểu ngữ và hô vang khẩu hiệu đòi chính quyền địch không được khủng bố, gom dân và bắn phá bừa bãi vào phum sóc.

Với khí phách hiên ngang, khẳng khái, quyết tâm đấu tranh đến cùng của chị, trước lời lẽ sắc bén mà chân thành, có tình và có lý, được quần chúng và cả binh sĩ của địch hưởng ứng, đồng tình, tên quận trưởng lúng túng, buộc lòng hứa hẹn cho qua. Cuộc đấu tranh giành thắng lợi, Néang Nghés được quần chúng thêm tin yêu còn kẻ thù càng căm tức. Chính quyền địch cử bọn mật thám theo dõi sát sao mọi hành động để kết tội chị.

Ngày 13-3-1962, chị Néang Nghés bị địch bắt về đồn Tha La Phăng Xây giam giữ trong cái “lồng kẽm”, hay còn gọi là “chuồng cọp”. Bị tra tấn, đánh đập, dụ dỗ cách nào chị vẫn không khai. Để uy hiếp tinh thần bà con Ô Lâm, chúng dẫn chị lê thân xác đi khắp xã, chỉ nhà nào theo Việt cộng. Tuy nhiên, chị bước đi nhưng mắt nhìn thẳng phía trước, không nhìn vào nhà ai.

Thấy thái độ chống đối của chị, địch liền lôi Néang Nghés ra sau đồng phum Chông-Khsách, lùa đồng bào ra chứng kiến cuộc xử bắn chị vào rạng sáng15-3-1962 (10-2 âm lịch). Tên đồn trưởng hỏi chị: “Trước khi mày chết, mày muốn nói gì không?”. Chị đáp: “Tao không sợ chết, tao chết, nhưng đồng chí tao còn, nhất định sẽ tiêu diệt bọn bây…”.

Sau khi giết chết chị, địch ra lệnh không cho ai đem xác Néang Nghés đi chôn. Tuy nhiên, sự hy sinh oanh liệt của người con gái Khmer mới 20 tuổi đã tạo nên làn sóng căm thù lũ ác ôn của đồng bào dân tộc thiểu số Khmer.

Những cụ già và sư sãi chùa Wat Bưng đã kéo đến dinh quận trưởng Tri Tôn yêu cầu cho thân nhân đem xác chị Néang Nghés về chôn. Trong khi đó, 2 ông Chau Sek và Chau Yết đã dùng tầm vông và đệm bàng làm chiếc cán, lén bọc thi thể chị mang ra gò Xóp Khmóch, đối diện chùa Xre Bưng chôn cất.

Sau sự hy sinh của chị, Huyện ủy Tri Tôn tổ chức lễ truy điệu Néang Nghés trọng thể. Bí thư Huyện ủy đã tuyên dương công trạng và phát động toàn Đảng, toàn dân, toàn quân huyện Tri Tôn học tập tấm gương hy sinh cao cả của đồng chí, gương hy sinh oanh liệt của chị và tuyên bố công nhận Néang Nghés là đảng viên chính thức của Đảng.

Ngày 20-10-1994, ngôi mộ của chị được tôn tạo lại và ốp gạch men.

Ngày 25-3-2005, Chủ tịch nước đã truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho đồng chí Néang Nghés.

Ngày 27-7-2011, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh An Giang đã phối hợp UBND huyện tổ chức lễ khánh thành công trình tôn tạo khu mộ liệt sĩ Néang Nghés.

Năm 2020, UBND huyện Tri Tôn đã mở rộng khuôn viên, tôn tạo khu mộ khang trang như hôm nay.

Néang Nghés là người nữ dân tộc thiểu số Khmer đầu tiên trong tỉnh An Giang được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Néang Nghés là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của tình đoàn kết gắn bó keo sơn giữa 2 dân tộc Kinh – Khmer, là người phụ nữ dân tộc Khmer Anh hùng lực lượng vũ trang duy nhất được ghi vào lịch sử, là niềm tự hào của Đảng bộ và quân- dân huyện Tri Tôn.

NGÔ CHUẨN