Văn hóa đình thần giữ lại nét đẹp làng quê

Đình thần Phú Lâm tọa lạc tại thị trấn Chợ Vàm, xây dựng cách đây gần 200 năm, được bà con tin tưởng, lễ bái đều đặn hàng năm. Đây là một trong 3 ngôi đình của huyện đã trùng tu xong các công trình quan trọng nhờ kinh phí hỗ trợ của tỉnh và nhân dân đóng góp. Theo Phó Trưởng ban Quý tế đình thần Phú Lâm Lâm Văn My, buổi đầu đình dựng lên bằng tre lá thô sơ, sau được xây dựng kiên cố, tôn tạo, trùng tu nhiều lần. Đình tôn thờ vị tướng thời triều Tự Đức, có tinh thần yêu nước cao độ. Kiến trúc đình cơ bản không khác phần lớn các ngôi đình trong vùng. So với đình ở miền Bắc và miền Trung, đình làng ở đây thiết kế theo cá tính, nếp sinh hoạt của người Nam Bộ, các mặt đều đơn giản, thoáng mát, rộng rãi, đình không thiết kế vách ngăn nên sáng sủa, tăng thêm tinh thần gần gũi, thân mật giữa dân làng. Lễ cúng đình ở làng thường không trùng nhau, đó là sự cố ý của những người có trách nhiệm để người dân, gánh hát bội tham gia đông vui liên tục từ làng này qua làng khác. Đến nay, tuy đã có phần nào cải biến nhưng về nghi thức, lễ phục, lễ nhạc, hình thức của nhân dân địa phương luôn giữ gìn bản sắc từ xưa. Nhờ tinh thần đoàn kết và chung lo, ngoài kinh phí hỗ trợ từ nhà nước, người dân khắp nơi còn ủng hộ kinh phí để trùng tu ngôi đình thêm đẹp, trang trọng. Đình thần Phú Lâm là một trong những thiết kế truyền thống cổ xưa, xuống cấp khoảng 80%, gồm: nền, nhà chính, mái tole… trùng tu lại, với tổng kinh phí khoảng 1 tỷ đồng, đem lại niềm vui to lớn cho người dân.

Đình thần Bình Thạnh Đông tại ấp Bình Trung 1 (xã Bình Thạnh Đông) là một trong những kiến trúc người dân huyện cù lao rất tự hào. Đình được xây dựng cách đây hơn 100 năm và được UBND tỉnh công nhận là khu di tích văn hóa - nghệ thuật vào năm 2005. Đình Bình Thạnh Đông đặc biệt hơn những kiến trúc khác ở chỗ có đến 7 nóc, phía sau có bàn thờ Phật thầy Tây An, mái đình có tượng Bát Tiên, trong khuôn viên đình có dinh thờ Trần lão sư - người có ơn chỉ dân làng cách thoát chết trong đợt dịch bệnh. Ngoài ra, đình còn gìn giữ gần như nguyên vẹn các tài sản như: hoành phi, liễn cặp cột, sắc thần vua Tự Đức phong, bộ lư cổ, mõ bằng gỗ quý… Theo tài liệu được Bảo tàng tỉnh thẩm định, đình Bình Thạnh Đông là di tích kiến trúc cổ kính tiêu biểu ở địa phương, phản ánh đậm nét công trình nghệ thuật kiến trúc Pháp của thời cận đại phong kiến triều Nguyễn. Ngoại thất đình rất đồng bộ và đặc sắc, là một trong số ít đình làng đẹp trong tỉnh may mắn được lưu giữ đến nay. Nghệ thuật lắp ghép cổ truyền (không đinh sắt, không cốt thép chịu lực) nhưng ngôi đình vẫn kiên cố, bền vững với thời gian.Trưởng ban Quý tế đình thần Bình Thạnh Đông Nguyễn Văn Nai cho biết, đình trùng tu được 3 lần, năm nay sẽ tiếp tục lợp lại chánh điện, sử dụng ngói âm dương đúng theo mẫu xưa.Công trình sẽ khẩn trương hoàn công trước lễ Kỳ yên vào tháng 5 (âm lịch).

Đối với người dân địa phương, ngôi đình là trung tâm, là ngôi nhà chung của thôn làng từ xưa nên giữ gìn, bảo vệ toàn vẹn di sản là điều rất quan trọng và là trách nhiệm không của riêng ai. Hàng năm, ngày đáo lệ lễ Kỳ yên và lễ Lạp miếu, dù đi làm ăn xa bà con vẫn tề tựu rất đông, trước cầu nguyện linh thần độ trì sức khỏe, chuyện làm ăn, sản xuất… sau là giao lưu để gắn kết cộng đồng ngày càng chặt chẽ. Trong những dịp này, tùy điều kiện, tấm lòng, ai cũng đóng góp để hàng năm Ban quý tế sửa chữa các tài sản nhỏ. Nhờ vậy, bên cạnh các hạng mục lớn, hầu hết tài sản giá trị trong đình được lưu giữ đến nay đều là thành quả chung của cả cộng đồng rất đáng trân trọng.

Kiến trúc nghệ thuật của Đình thần Bình Thạnh Đông

Hầu hết tài sản trong các ngôi đình ngày nay đều được gìn giữ và sửa chữa kịp thời

MỸ HẠNH