Bước ngoặt thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW

5 năm đầu - những bước đi chậm rãi

Nghị quyết 18-NQ/TW đề ra mục tiêu cụ thể đến năm 2021: Cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, kiện toàn một số tổ chức và các đầu mối bên trong của từng tổ chức theo hướng giảm đầu mối, giảm tối đa cấp trung gian, giảm cấp phó. Sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện một số quy định liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị để kịp thời khắc phục tình trạng trùng lắp, chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, lĩnh vực quản lý. Thực hiện thí điểm một số mô hình mới về tổ chức bộ máy và kiêm nhiệm chức danh để tinh gọn đầu mối, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, góp phần làm rõ về lý luận và thực tiễn. Sắp xếp thu gọn hợp lý các đơn vị hành chính cấp xã chưa đạt 50% tiêu chuẩn theo quy định về quy mô dân số, diện tích tự nhiên và giảm số lượng thôn, tổ dân phố; giảm tối thiểu 10% biên chế so năm 2015.

Thực hiện công tác nhân sự sắp xếp tổ chức bộ máy

5 năm đầu thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW (2017 - 2023), về sắp xếp tổ chức bộ máy, cả nước giảm 17 tổng cục và tổ chức tương đương tổng cục chưa đáp ứng đủ tiêu chí thành lập; giảm 8 cục; giảm 145 vụ/ban; giảm 22 đơn vị sự nghiệp công lập thuộc cơ cấu tổ chức của bộ, ngành; giảm 7 sở và 6 tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp tỉnh; giảm 1.941 tổ chức bên trong sở, giảm 46 tổ chức bên trong tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp tỉnh; giảm 585 cơ quan chuyên môn và tương đương thuộc UBND cấp huyện. Về sắp xếp đơn vị hành chính, Bộ Nội vụ phối hợp các địa phương triển khai thực hiện rất quyết liệt, hiệu quả, đặc biệt tại 45 tỉnh có nhiều đơn vị hành chính cấp xã không đảm bảo 50% tiêu chuẩn theo quy định. Sau 3 năm (2019, 2020 và 2021), đã hoàn thành mục tiêu, yêu cầu đề ra, giảm 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 đơn vị hành chính cấp xã.

Về quản lý biên chế và tinh giản biên chế, tính đến năm 2021, số biên chế công chức trong cơ quan, tổ chức hành chính Nhà nước đã giảm 10%, biên chế viên chức giảm 11,7% so năm 2015 (đạt mục tiêu đề ra tại Nghị quyết 39-NQ/TW của Bộ Chính trị). Theo báo cáo của Bộ Tài chính, từ năm 2017 - 2021, việc giảm biên chế đã tiết kiệm chi ngân sách Nhà nước 25.638 tỷ đồng.

Những ngày tháng “tổng tiến công”

Đầu tháng 12/2024, Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 18 - NQ/TW được xem là bước đánh dấu quan trọng, chuyển sang quá trình thực hiện quyết liệt, khẩn trương. Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị các cấp, ngành từ Trung ương tới cơ sở phải xác định quyết tâm chính trị cao nhất trong thực hiện chủ trương này. Đây là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, là cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Đây không chỉ là vấn đề về quy mô hay số lượng, mà sâu xa hơn là phải tạo sự thay đổi về chất trong hoạt động của hệ thống chính trị.

Kể từ thời điểm ấy đến nay, chưa đầy 5 tháng, “cuộc cách mạng” diễn ra rất khẩn trương, thống nhất cao trong toàn Đảng; được sự đồng tình ủng hộ của Nhân dân. Kết quả đạt được trong thời gian qua cho thấy những chủ trương, quyết sách của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư là rất đúng, rất trúng, hợp ý Đảng, lòng dân. Không chỉ đơn thuần tinh gọn bộ máy tổ chức trong hệ thống chính trị, mà đã định hình cơ bản được không gian phát triển của từng địa phương và cả nước sau ngày 1/9/2025, với những quyết sách “vô tiền khoáng hậu”, dứt khoát nhưng rất chắc chắn, khả thi.

Ngày 12/4, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 11 (khóa XIII) đã được ban hành, xác thực rõ nét hơn nhiệm vụ cần làm. Hai ngày sau, Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW tổ chức phiên họp lần thứ 3, thống nhất thông qua kế hoạch với nhóm công việc cụ thể, gắn với trách nhiệm và mốc thời gian hoàn thành theo từng ngày, chứ không chỉ từng tuần, từng tháng. Phạm vi công việc rất rộng, các nhóm công việc liên quan chặt chẽ với nhau, cả hệ thống chính trị phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, phối hợp thực hiện đồng bộ. Nhất là nhóm công việc về hoàn thiện văn bản hướng dẫn thực hiện, về sửa đổi Hiến pháp năm 2013, về hoàn thiện thể chế pháp luật và các quy định. Tất cả phải đi trước một bước để tạo hành lang pháp lý vững chắc cho tổ chức thực hiện.

Điển hình như: Từ ngày 16/4 đến hết tháng 10/2025, định kỳ hàng tuần, các tổ chức Đảng ở Trung ương và địa phương báo cáo Ban Chỉ đạo, Ban Tổ chức Trung ương tiến độ thực hiện nhiệm vụ; Ban Tổ chức Trung ương tổng hợp kết quả thực hiện trong toàn quốc, báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư tại các phiên họp định kỳ để chỉ đạo. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Công việc phía trước rất bộn bề, đất nước cùng lúc triển khai nhiều công việc lớn, vừa sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, sắp xếp lại đơn vị hành chính, vừa tăng tốc bứt phá phát triển kinh tế và chuẩn bị tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội lần thứ XIV của Đảng. Vì vậy, cần triển khai quyết liệt các nội dung công việc được phân công, đảm bảo hoàn thành đúng mốc thời gian theo kế hoạch đã đề ra”.

Một yêu cầu quan trọng là cơ quan, đơn vị, tổ chức trước, trong và sau sắp xếp phải bảo đảm hoạt động liên tục, thông suốt, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, không để gián đoạn công việc, không bỏ trống nhiệm vụ, địa bàn, lĩnh vực, không để ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan, đơn vị, địa phương. Các cơ quan từ Trung ương đến địa phương phải chủ động phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất, thông suốt từ trong tổ chức thực hiện công việc. Yêu cầu rất cao, nhưng với quyết tâm chính trị cao không kém, chắc chắn cả nước sẽ hoàn thành mọi đầu công việc, chuẩn bị hành trang bước vào kỷ nguyên vươn mình!

T.M