ChatGPT thay đổi cách não bộ chúng ta hoạt động như thế nào

AI đang làm suy yếu khả năng suy nghĩ của não bộ con người (ảnh: Selvanegra/Getty Image)

Một nghiên cứu được công bố trên kho lưu trữ arXiv vào năm 2025, mang tên "Bộ não của bạn trên ChatGPT: Tích lũy nợ nhận thức khi sử dụng trợ lý AI cho bài luận", đã đi sâu tìm hiểu tác động của việc sử dụng AI như ChatGPT trong quá trình viết luận đối với chức năng não bộ.

AI làm suy yếu hoạt động não bộ

Nghiên cứu chia những người tham gia thành ba nhóm: nhóm tự viết luận, nhóm sử dụng công cụ tìm kiếm internet và nhóm sử dụng mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) như ChatGPT. Hoạt động não bộ của họ được theo dõi bằng điện não đồ (EEG).

Kết quả sau ba buổi viết luận cho thấy sự khác biệt rõ rệt: nhóm tự viết có hoạt động não bộ mạnh mẽ nhất, nhóm sử dụng công cụ tìm kiếm ở mức trung bình, và nhóm dùng LLM có hoạt động não bộ yếu nhất.

Đáng chú ý, khi nhóm tự viết chuyển sang dùng LLM ở buổi thứ tư, trí nhớ và hoạt động não bộ của họ được cải thiện. Ngược lại, những người chuyển từ LLM sang tự viết lại cho thấy hoạt động não bộ giảm sút.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người sử dụng LLM không cảm thấy gắn kết với công việc của mình và gặp khó khăn trong việc trích dẫn chính xác nội dung bài viết. Họ cũng có kết quả kém hơn về kỹ năng ngôn ngữ, hành vi, hoạt động và sức khỏe kết nối thần kinh so với hai nhóm còn lại.

Các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng AI đang làm suy yếu sức mạnh não bộ của con người, và ngay cả các công cụ tìm kiếm AI của Google cũng không hoàn toàn đáng tin cậy.

ChatGPT tác động đến ngôn ngữ và tư duy phản biện

Việc dạy cho học sinh một số kỹ năng suy nghĩ cơ bản là vô cùng cần thiết để các em không bị phụ thuộc vào AI (ảnh: Prostock-studio/Shutterstock).

Không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động não bộ, ChatGPT còn tác động đến cách chúng ta nói và viết. Một nghiên cứu khác, "Sự sai lệch mô hình và thay đổi ngôn ngữ: Dấu vết của ngôn ngữ liên quan đến AI trong tiếng Anh nói không theo văn bản", đã phân tích hơn 22 triệu từ được sử dụng trực tuyến và trong podcast.

Kết quả cho thấy, sau khi ChatGPT được triển khai, số lượng các từ được AI ưu tiên như "tỉ mỉ", "chiến lược", "thu thập" và "vượt trội" đã tăng lên đáng kể. Nghiên cứu đặt ra câu hỏi liệu những từ ngữ "thông dụng" của AI có sớm thống trị ngôn ngữ và thay thế các mẫu lời nói đặc trưng của mỗi cá nhân hay không.

Đối với học sinh tiểu học, các chuyên gia tâm lý học nhấn mạnh tầm quan trọng của việc trang bị các kỹ năng tư duy cơ bản để tránh phụ thuộc vào AI. Những kỹ năng này bao gồm siêu học (học cách học hiệu quả), khả năng thích nghi với thay đổi, tạo ra những con đường mới trong não bộ và sự tự tin vào kỹ năng của bản thân.

Tóm lại, việc mắc lỗi và học hỏi từ những lỗi đó là yếu tố then chốt để củng cố hoạt động não bộ. Tuy nhiên, điều này sẽ không thể xảy ra nếu ChatGPT đảm nhiệm toàn bộ quá trình suy nghĩ, cho cả học sinh và người lớn.