Để ngư dân không còn “ngại” cập cảng chỉ định

Giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ tại cảng cá Tắc Cậu. Ảnh: THÙY TRANG

Cảng cá Tắc Cậu và cảng cá An Thới được Ủy ban nhân dân tỉnh công bố là cảng loại II, đồng thời được Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ định là 2 cảng cá có đủ hệ thống xác nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác. Cảng cá Tắc Cậu có năng lực bốc dỡ hàng hóa 150.000 tấn/năm; cảng cá An Thới có năng lực bốc dỡ hàng hóa 7.000 tấn/năm. Loại tàu có công suất lớn nhất 600CV có thể cập 2 cảng này.

Luật Thủy sản 2017 quy định tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên bắt buộc phải cập cảng cá chỉ định để bán hải sản. Ban Quản lý cảng cá tỉnh tăng cường tuyên truyền, tạo điều kiện thuận lợi cho các tàu cá thực hiện thủ tục cập, rời cảng; giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ và thực hiện việc xác nhận nguyên liệu, chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác. Tuy nhiên, tỷ lệ tàu cá cập, rời cảng tỉnh chỉ đạt 10% tổng số tàu cá đăng ký.

Từ đầu năm 2025 đến nay, An Giang có 16.544 lượt tàu cá ra, vào cảng, trong đó, tàu ra, vào 2 cảng cá chỉ định trong tỉnh 8.730 lượt; tàu cá An Giang ra, vào cảng cá các tỉnh 7.814 lượt. Sản lượng qua 2 cảng cá chỉ định của tỉnh 58.977 tấn. Tàu cá An Giang bốc dỡ thủy sản tại các cảng cá chỉ định của các tỉnh 29.602 tấn. Ban Quản lý cảng cá tỉnh cấp 1.533 giấy biên nhận bốc dỡ hàng qua cảng cá chỉ định của tỉnh, số lượng 5.818 tấn.

Hiện, đội tàu khai thác xa bờ từ 15m trở lên của tỉnh là 3.579 chiếc, trong đó 441 tàu dịch vụ hậu cần nghề cá thường khai thác thủy sản ở vùng biển Đông và vịnh Bắc Bộ. Phần lớn tàu khai thác xa bờ đều có tàu dịch vụ hậu cần ra đến ngư trường khai thác, chuyển tải thủy sản khai thác về bờ, đồng thời cung cấp nhu yếu phẩm cho tàu khai thác. Khi có nhu cầu xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản, tàu cá thường chọn cập, rời cảng chỉ định tại các tỉnh có vị trí gần nhất, thuận lợi neo đậu. Còn lại phần lớn chọn cập các bến cá tư nhân để bán sản phẩm.

Ông Nguyễn Văn Tài - chủ tàu cá xã Bình An chia sẻ: “Mỗi chuyến ra khơi, ít khi chúng tôi đưa tàu về bờ mà hoạt động xuyên suốt trên biển. Trừ trường hợp gặp trục trặc mới đưa tàu về bờ, cập cảng để sửa chữa hoặc thực hiện thủ tục khi tàu gần hết hạn giấy phép khai thác, đăng kiểm… Phần lớn tàu chọn bán hải sản ngay trên biển, có tàu hậu cần từ bờ ra vận chuyển. Nếu đưa tàu về cập cảng chỉ định để bán hàng thì mất rất nhiều thời gian, lại tốn thêm chi phí dầu, giá bán vẫn không cao hơn bao nhiêu”.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lê Hữu Toàn, trước thực trạng nhiều tàu cá của tỉnh cập cảng chỉ định ngoài tỉnh, Ủy ban nhân dân tỉnh ký quy chế phối hợp một số tỉnh ven biển để thực hiện việc kiểm soát tàu cá cập, rời cảng và giám sát sản lượng tàu cá An Giang bốc dỡ thủy sản tại cảng cá chỉ định. Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm ban hành tiêu chí tạm thời về các cảng đủ điều kiện cho tàu cá đăng ký ra vào cảng; công bố để cảng cá tư nhân cũng có thể tham gia nếu đáp ứng yêu cầu. Việc xác nhận cảng đủ điều kiện có thể giao cho địa phương thực hiện. Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng, cung cấp hệ thống dữ liệu, phần mềm cho cảng đủ điều kiện giúp cảng chủ động đăng ký, xác nhận ra vào cho tàu cá, hướng tới mô hình như tại sân bay khi mọi hoạt động đều được đăng ký trước, xác nhận qua hệ thống điện tử.

Các địa phương chịu trách nhiệm rà soát, đánh giá toàn bộ hệ thống cảng do Nhà nước và tư nhân đầu tư, xác nhận cảng đủ điều kiện và thông báo rộng rãi cho tàu, thuyền. Đồng thời, phân bổ rõ tàu, thuyền về từng cảng theo khu vực đăng ký, không để tình trạng tàu ra vào tự do.

Để ngư dân không còn “ngại” cập cảng chỉ định, bên cạnh việc tăng cường kiểm tra, giám sát, cần tiếp tục tháo gỡ vướng mắc từ thực tiễn, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa quản lý nhà nước và sinh kế của ngư dân. Khi hệ thống cảng cá được mở rộng, vận hành linh hoạt, thủ tục đơn giản, minh bạch và ứng dụng hiệu quả công nghệ số, việc đưa tàu về cập cảng chỉ định sẽ trở thành nhu cầu tự thân. Đây chính là nền tảng quan trọng để An Giang cùng cả nước thực hiện hiệu quả công tác phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), hướng tới nghề cá bền vững, có trách nhiệm và hội nhập sâu vào thị trường quốc tế.

THÙY TRANG