Đống un mùa gió bấc

Nhà tôi cất ở giữa đồng, cửa quay về hướng gió bấc. Ván lót sàn nhà kẽ nào kẽ nấy luồn bàn tay qua cũng lọt, nên đêm ngủ có trải chiếu, đắp mền cách mấy cũng lạnh thấu xương. Cả nhà tôi không ai ngủ ngon giấc được trong mùa này. Tôi nằm co rút trong cái mền mỏng dánh, nghe tiếng ba tôi lăn qua lăn lại, tiếng mấy anh chị run, hai hàm răng đánh bùa cạp, tiếng má tôi đấm lưng đấm chân vì lạnh và nhức mỏi. Cứ như thế, đến khi gà gáy hiệp nhứt là mọi người đều thức dậy hết.

Ba tôi gom mấy cây củi chất thành đống giữa sân nhà, rồi đốt lên. Lửa cháy, không gian ấm dần. Tôi và mấy anh chị ngồi xung quanh đống un, đưa tay ra hơ cho bớt lạnh. Má tôi không quên nhắc nhở từng đứa phải cẩn thận, nếu không thì phỏng tay như chơi.

Ba má tôi tranh thủ dặn dò chúng tôi vài điều trước khi bắt đầu ngày mới. Đứa nào đi làm mướn cho người ta thì nhớ làm cho đàng hoàng, nhận đồng tiền công không dễ đâu mấy con ơi. Đứa nào đi học thì phải ráng học chăm chỉ, mai mốt biết chữ nghĩa mà lập thân, thoát cảnh đói nghèo. Còn nhiều câu chuyện đạo đức và đối nhân xử thế, ba má cũng dạy chúng tôi vào những buổi sáng mùa gió bấc như thế, bên cái đống un than đỏ rực.

Khi trời sáng, anh chị tôi chuẩn bị đồ đạc đi đồng, còn tôi với chị Mười thì thay đồ đi học. Chị em tôi đi dọc theo bờ rạch Trà Bông, rồi quẹo ra con đường chính của xóm dẫn đến trường. Lần nào cũng đi được một đoạn thì chúng tôi lại bị lạnh tới cóng tay, thế là cứ ghé đại vào nhà nào đó hơ lửa ké, ấm ấm một chút lại đi tiếp. Được một cái, mùa gió bấc thì quê tôi nhà nào cũng đốt đống un trước sân, nên mấy đứa học trò như tôi cứ hơ ké đã đời, đến khi vô lớp học đứa nào cũng ám mùi khói un.

Chỉ thương cho thầy tôi, phải chạy xe đạp từ bên chợ qua dạy, đường xa mấy cây số nên ngày nào tới trường cũng run cầm cập. Bác Hai gần trường thấy vậy, nên thay vì đốt đống un bên sân nhà, bác đem qua đốt ở một góc sân trường. Thế là mỗi sáng, thầy tôi ghé vào nói chuyện và hơ cùng với bác Hai luôn. Chúng tôi đứng xa xa nhìn, lúc nào thầy kêu mới dám lại. Thầy trò cùng ngồi hơ lửa, tới giờ thì vào học. Những đống un như thế sẽ duy trì đến hết mùa gió bấc, khi cái lạnh giảm dần, nhường chỗ cho sự ấm áp của mùa xuân.

Bây giờ, thỉnh thoảng cũng có năm trời trở lạnh vài hôm, giai đoạn nước giựt cạn đồng cho đến cận Tết. Có điều, tôi không còn thấy đống un xuất hiện ở quê mình. Nhiều khi, trong cơn bấc se se buổi sớm, chợt thèm một mùi khói thơm nồng đượm mà không biết kiếm đâu ra.

TRƯƠNG CHÍ HÙNG