Món ngon từ cá linh
Nằm ở vùng đầu nguồn châu thổ ĐBSCL, mùa nước nổi tại An Giang tràn đồng khoảng tháng 7 đến tháng 11 (âm lịch) hàng năm. Với hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt, An Giang được thiên nhiên hào phóng ban tặng sản vật đồng đa dạng.
Thuở xưa, cá linh nhiều đến nỗi người ta chỉ để ủ mắm. Giờ đây, con cá này trở thành đặc sản trứ danh. Mỗi năm, con cá linh xuất hiện theo lũ một lần. Từ thượng nguồn sông Mekong, trứng cá linh trôi theo dòng nước đổ về. Trong hành trình di cư cá phát triển nhờ vào nguồn thức ăn có trong nước.
Theo bà con tiểu thương, năm nào cũng vậy, đầu mùa lũ, số lượng ít nên giá khá cao. Cá làm sẵn khoảng 300.000/kg. Cá linh có mùi vị đặc trưng và chỉ có trong mùa nước nổi nên được mọi người ưa thích.
Đầu mùa nước nổi, cá linh chỉ bé bằng đầu đũa. Ăn cá linh ở thời điểm này là ngon nhất, vì cá còn non nên xương mềm, thịt ngọt, béo và thơm. Cá linh hầu như ăn được nguyên con, không cần đánh vảy. Chỉ cần cắt ngang bụng cá một đoạn nhỏ rồi nặng hết ruột bên trong cho sạch rồi mang đi chế biến. Cá càng non thì thịt càng ngọt.
Chị Nguyễn Thị Lành (huyện An Phú) chia sẻ: “Mặc dù dễ chế biến nhưng khâu làm cá linh tươi ngon là rất quan trọng. Cá linh khi ra khỏi nước sẽ chết rất nhanh. Khi nào chế biến chỉ cần ngâm nước muối cho sạch nhớt rồi móc ruột ở bụng ra là xong”.
Cá linh đầu mùa hay cuối mùa chế biến theo cách nào cũng ngon và hấp dẫn. Người dân thường đem cá linh non kho tiêu hoặc kho sả ớt để ăn với cơm. Vị ngọt sữa của cá linh, cộng thêm chất thịt béo ngậy, quyện với vị đậm đà của nước mắm, vị cay của tiêu hay sả, ớt đều khiến món ăn này vô cùng hấp dẫn.
Ngoài ra, cá linh non cũng chiên muối giòn và lăn bột chiên giòn. Cá chiên muối giòn chỉ cần làm sạch cá, ướp tí muối, ít bột ngọt, tiêu. Bắt chảo dầu nhiều cho nóng rồi đổ vào chiên vàng giòn, lấy ra là ăn. Còn với món cá linh lăn bột chiên giòn thì hơi cầu kỳ hơn.
Cá linh non mua về lăn bột, pha thêm vài trứng gà rồi chiên. Món này phải ăn kèm rau sống chấm mắm tỏi ớt mới ngon. Còn có món cá linh kho lạt cũng cực kỳ hấp dẫn, sau khi cá ướp thấm xong cho lên bếp, lửa riu riu. Đến khi cá sôi thì đổ nước dừa và khóm vào.
Riêng, với những món cá kho còn nhiều nước, ăn kèm với bông điên điển và bông súng. Tới khi cá linh đã lớn bằng cỡ ngón tay, người dân đem cá linh chế biến thành món canh chua cá linh bông điên điển.
Tuy cách chế biến đơn giản nhưng vị ngọt, mềm, béo thơm của thịt cá linh non hòa quyện cùng vị chua của me dầm, thơm của ngò gai, ngọt bùi, giòn giòn của bông điên điển, mặn mặn, cay cay của nước mắm ớt, ngon không thể nào diễn tả.
Đợi khi cá linh lớn bằng ngón tay cái, mập ú, bụng đầy mỡ là có thể thưởng thức món cá linh nướng than hồng thơm giòn. Cá mua về phải móc hầu bỏ ruột, rửa sạch và để cho ráo nước, đem nướng trên vỉ hoặc kẹp từng con cá vào giữa gắp tre rồi để trên bếp than.
Cá nướng xong có màu vàng sậm, độ giòn vừa phải. Cặp con cá linh nướng béo ngậy với rau sống trên đũa, chấm vào chén nước mắm me mới làm xong, sẽ cảm nhận được sự giòn tan, ngọt thơm kèm chút béo của từng miếng cá trên đầu lưỡi.
Có thể mang cá linh đi kho mía để ăn dần. Vẫn các công đoạn ướp cá chờ gia vị thấm. Nếu kho mía thì mía cắt khúc nhỏ lót dưới nồi, cho cá lên kho vặn lửa nhỏ sẽ làm thịt cá ngọt, bùi. Ngoài ra, còn có các món ngon, như: Lẩu mắm cá linh, mắm cá linh, nước mắm cá linh… cũng lôi cuốn, hấp dẫn những ai đã từng ăn thử.
Cá linh đầu mùa hay cá linh cuối mùa, chế biến cách này hay cách khác cũng ngon và hấp dẫn, khiến cho thực khách phương xa dù chỉ một lần ăn cũng phải xuýt xoa nhớ mãi.
Anh Lê Thanh Giang (TP. Hồ Chí Minh) chia sẻ: “Năm nào tôi và gia đình, bạn bè cũng đợi đến mùa nước nổi để đi An Giang du lịch, trải nghiệm và quan trọng nhất là thưởng thức các ngon từ cá linh. Tôi thích nhất là món cá linh chiên bột và cá linh nhúng giấm vì cá linh đầu mùa vừa mềm vừa thơm, ăn hoài không ngán”.
Tất cả các món ngon từ cá linh đã góp phần làm nên ẩm thực mùa nước nổi độc đáo, dân dã, hào sảng của người miền Tây nói chung và An Giang nói riêng.
Hãy đến An Giang vào thời điểm mùa nước nổi để trải nghiệm và thưởng thức những món ngon từ cá linh mang hương vị đặc trưng khó quên và hiểu rõ hơn nét văn hóa ẩm thực mùa nước nổi độc đáo nơi đây.
TRỌNG TÍN