
Đường lên điện Mặt Trăng. Ảnh: PHẠM HIẾU
Điện Mặt Trăng cách trung tâm di tích Ba Hòn chừng 2km về phía đông. Từ chân núi đi lên tầm hơn 200m đường đá bậc thang sẽ đến hang số 3, đi thêm chừng ấy bậc thang sẽ đến điện Mặt Trăng trên đỉnh núi. Đường lên điện khá dốc, nhưng trông như dải lụa mỏng men theo sườn núi, uốn lượn giữa những tầng cây xanh ngắt. Hai bên đường đi mọc đầy hoa dại chen với đá. Thi thoảng, từng cơn gió thổi mạnh làm xao động tán tre già, kẽo kẹt hòa với tiếng chim, tạo nên bản thanh âm nhẹ nhàng, bình dị giữa đồi núi.
Đường lên điện Mặt Trăng cũng có nhiều khúc cua uốn lượn. Cứ mỗi khúc cua mới mở ra là một góc trời yên bình, thơ mộng chờ khách phương xa cảm nhận, khám phá. Khi lên đến đỉnh núi, chờ đón du khách sẽ là làn gió mát lành, tầng mây trắng nhẹ trôi trên nền trời xanh tuyệt đẹp và cả một vùng biển trời Tây Nam bao la, hùng vĩ hiện ra trước mắt như chốn “địa đàng”.
Không gian ở điện Mặt Trăng ngày nay phần lớn làm nơi thờ phụng; có thờ Bác Hồ, các anh hùng liệt sĩ, Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực. Điện Thiên Hoàng (Ngọc Hoàng), điện Lạc Long Quân; mẹ Âu Cơ (lão mẫu)… được người dân dựng lên từ nhiều năm trước và có người trông coi, thờ tự. Tên gọi điện Mặt Trăng tương truyền là do cửa hang có hình thù giống như mặt trăng. Người thì bảo xuất phát từ ánh trăng đêm soi xuống điện. Nhưng dẫu thế nào đi nữa, điện Mặt Trăng rất thích hợp cho hành hương lẫn khám phá và trekking.
Trong khi đó, hang số 3 có không gian ngoằn ngoèo, nhiều cửa, ngõ ngách rất đẹp, sức chứa lên đến hàng trăm người. Nơi đây từng một thời là điểm nương náu của cán bộ, chiến sĩ cách mạng, thế hệ hôm nay tìm về tìm hiểu, nuôi dưỡng và vun đắp truyền thống cách mạng. Ngoài ra, nơi đây còn có thêm giai thoại bà Cô Hai Hòn Tre hay Cô Hai nữ tướng đánh bọn cướp biển giúp đỡ dân lành, nghe mà tâm đắc. Càng thú vị hơn là dù ở hang số 3 hay ở điện Mặt Trăng trên đỉnh núi Hòn Đất, cả hai nơi đều có thờ tự bà Cô Hai này.
Anh Nguyễn Bình An, người dân địa phương cho biết, đường lên điện Mặt Trăng có khoảng 600 bậc thang đá để mọi người chinh phục. Khách phương xa sẽ được chiêm ngưỡng hầu hết vẻ đẹp của đồng quê xứ Hòn nhìn từ trên cao; những cánh đồng trải rộng như mặt gương, thấp thoáng là ngôi nhà mái ngói đỏ tươi bên dòng kênh thẳng tắp hiền hòa, ôm nặng phù sa, bồi đắp cho ruộng đồng tươi tốt. Phía Biển Tây xa xa là hòn Rùa hiện lên giữa trùng khơi thật đẹp… “Mọi thứ không quan trọng bằng việc giữa bộn bề của cuộc sống, núi rừng, đỉnh đồi cao vút ấy lại làm ta có yên bình mà gửi gắm chút tâm tư”, anh An chia sẻ.
Theo sử liệu chính thống, trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược, Hòn Đất luôn là chiến trường rực lửa. Khu Ba Hòn là nơi quân dân ta chiến đấu kiên cường, trường kỳ. Nơi đây nằm trên trục hành lang chính từ Trung ương Cục về miền Tây, là bàn đạp trọng điểm tấn công địch nhờ địa thế quan trọng vừa tiếp giáp biển và đất liền. Chiến sĩ cách mạng của ta đã sử dụng những hang đá do thiên nhiên tạo ra để ẩn náu tránh bom đạn, biến chúng thành lô cốt vô cùng vững chắc. Địch liên tục tấn công vào Ba Hòn, bị ta liên tục đánh trả, Hòn Đất trở thành bãi chiến trường.
Từ những vòm hang lộ thiên này, đi sâu vào bên trong là cả một vùng địa đạo với hàng trăm, hàng ngàn hốc đá, khe đá thông nhau, chạy len lỏi khắp vùng. Nhờ địa thế lợi hại, Hòn Đất được các lực lượng vũ trang huyện Châu Thành A sử dụng như cứ điểm phòng ngự vững chắc. Đây từng là địa điểm đóng bản doanh của các cơ quan chỉ huy kháng chiến của huyện, nơi tập kết nhiều đơn vị thanh niên xung phong hoạt động trên tuyến đường 1C, cũng là nơi dừng chân của các đơn vị bộ đội chủ lực trên đường hành quân về vùng đất U Minh.
Nhiều trận đánh ác liệt, nhiều chiến công oanh liệt như trận đánh 11 ngày đêm (năm 1962); cuộc chiến đấu 78 ngày đêm oanh liệt (năm 1969); cuộc chiến đấu 132 ngày đêm vẻ vang (năm 1971) cũng đã diễn ra tại đây. Gắn liền với những trận đánh là nhiều tấm gương hy sinh anh dũng đã đi vào lịch sử oai hùng của dân tộc như: Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Phan Thị Ràng, Nguyễn Văn Kiến…
PHẠM HIẾU