Một giờ ở trại rắn lớn nhất Việt Nam

Sau gần 10 năm, tôi mới có dịp ghé vào nơi đây trong một chuyến công tác ngắn hạn. So với thời gian trước, con đường chính dẫn vào trại rắn được nâng cấp, mở rộng nhằm tạo điều kiện cho du khách đến tham quan dễ dàng hơn. Trại rắn Đồng Tâm có diện tích khoảng 12ha, trong đó bao gồm nhiều dịch vụ, như: Du lịch sinh thái, tham quan, bảo tàng rắn, nhà truyền thống, ẩm thực, hoa cây cảnh, vườn thuốc nam… Sau khi bước qua khỏi khu vực kiểm soát, trước mặt là một trong những hồ nuôi rắn. Những con rắn với nhiều loài khác nhau treo lủng lẳng trên các nhánh cây ngay giữa hồ làm cho nhiều người vừa giật mình, vừa tò mò vì sợ không biết chúng có thể “phóng” ra khỏi miệng hồ được hay không. Để trấn an du khách, chị hướng dẫn viên vừa thuyết minh giới thiệu, vừa sử dụng thanh nhựa dài đầu có thiết kế một đoạn kim loại kéo một con rắn lên cho mọi người xem và chạm vào để cảm nhận sự mềm mại của thân mình rắn. Anh Tâm (một du khách theo đoàn), cười nói: “Mặc dù, biết rắn này không cắn và không có nọc độc nhưng từ trước đến giờ tôi không dám chạm vào…”.

Sau khi giới thiệu xong những loài rắn trong hồ đầu tiên, dòng người tiếp tục theo chân hướng dẫn viên đến những hồ khác trong khu vực để tìm hiểu thêm tập tính của các loại rắn và một số động vật khác được nuôi ở các lồng, chuồng. Trại rắn Đồng Tâm được chia làm 3 khu: Khu vực của các loài rắn sống ở hồ nước; khu vực nuôi rắn độc; khu vực nuôi trăn; còn có những loài động vật khác… Khu hồ nước có 2 hồ lớn với mực nước khoảng 30 - 40cm nhưng những bức tường ở khu này đều được xây cao ngang ngực người lớn và có một cửa ra vào. Giữa hồ được thiết kế như là một tiểu đảo, trồng một số loại cây có tán thấp. Khu này nuôi các loài rắn điển hình, như: Rắn nước, rắn gáo, rắn ri cá… Riêng khu nuôi rắn độc được che chắn cẩn thận và nuôi chủ yếu là các loại rắn, như: Cạp nong, cạp nia, rắn hổ mang chúa, hổ mây… các loại này mỗi lồng chỉ có 1 con, còn lại là những lồng nuôi chim, thú hoang dã khác cho người tham quan khỏi nhàm chán khi thấy toàn là rắn.

Chị hướng dẫn viên cho du khách chiêm ngưỡng, cảm nhận khi chạm vào rắn

Sau khi nghe thuyết minh một lúc, tôi tranh thủ dạo vòng quanh khu nuôi rắn độc. Mặc dù, từng cái chuồng được thiết kế chắc chắn và an toàn, nhưng để tránh nguy hiểm, từng dãy chuồng đều có những bảng báo hiệu cấm đến gần. Khi quan sát bên trong chuồng, mọi người cũng có thể cảm nhận được sự nguy hiểm, bởi từ trọng lượng hơn cả chục ký đến chiều dài hơn 4m của những con rắn hổ mang chúa đang nằm hay di chuyển, khó có ai không khỏi giật mình khi nhìn thấy. Từ lâu, rắn ở đây nuôi để lấy nọc phục vụ nhu cầu điều trị trong nước và xuất khẩu, với hơn 50 loài rắn độc khác nhau, chế biến thuốc y học dân tộc, cấp cứu và điều trị rắn độc cắn cho người dân trong vùng.

Một chuồng nuôi rắn độc trong khuôn viên

Theo lịch sử, trại rắn Đồng Tâm được hình thành vào năm 1979 trên khu căn cứ quân sự đầy mìn và dây kẽm gai. Lúc đầu, trại rắn chỉ có 3 con rắn hổ đất và 5 cán bộ nuôi rắn, lấy tên là Xí nghiệp 408. Năm 1988, Xí nghiệp 408 được nâng cấp thành Trung tâm Nuôi trồng, nghiên cứu, chế biến dược liệu Quân khu 9. Năm 2005, Bộ Quốc phòng đầu tư hơn 10 tỷ đồng xây dựng khoa cấp cứu, nhà xưởng, trang thiết bị hiện đại để điều trị nội trú cho bệnh nhân bị rắn độc cắn. Theo thống kê mỗi năm, khoa điều trị rắn tiếp nhận cấp cứu hơn cả ngàn ca, trong đó tỷ lệ trên 60% bị rắn độc cắn. Tất cả bệnh nhân đều được đội ngũ y, bác sĩ điều trị, chăm sóc khỏi bệnh, tỷ lệ điều trị thành công 100%, không có trường hợp chuyển viện, tử vong. Trung bình mỗi năm, trung tâm đón hơn 200.000 lượt du khách đến tham quan, “ngắm nhìn” họ hàng nhà rắn, trong đó có hơn hàng chục ngàn du khách quốc tế.

Trong gần 1 giờ ngắn ngủi “chiêm ngưỡng” nhiều loài rắn khác nhau và được nghe những câu chuyện thú vị của các y, bác sĩ làm nhiệm vụ tại Trại rắn Đồng Tâm, tôi rời bước trong sự xao xuyến của cảnh vật mang đậm chất thiên nhiên ở nơi nuôi rắn lớn nhất Việt Nam và thán phục nghĩa cử cao đẹp ấy với tinh thần trách nhiệm trong cấp cứu, điều trị nạn nhân để giành lại sự sống cho nhiều người không may bị rắn độc cắn.

Trại rắn Đồng Tâm được tặng danh hiệu Anh hùng lao động, Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam năm 2005 công nhận là Bảo tàng rắn đầu tiên ở Việt Nam và đây là địa chỉ tham quan, nghiên cứu về rắn của nhiều du khách, sinh viên trong và ngoài nước.

NGUYỄN HƯNG