Nông nghiệp An Giang chuyển mình - Bài 2: Tôm, cá xuất ngoại

Thay đổi tư duy, nâng tầm sản xuất

An Giang - nơi được mệnh danh là “thủ phủ cá tra” của đồng bằng sông Cửu Long, đang có những bước đi chắc chắn để đến năm 2030 duy trì 1.600ha diện tích nuôi cá tra thương phẩm, đạt giá trị sản xuất trên 10.000 tỷ đồng, chiếm 80% kim ngạch xuất khẩu thủy sản. Nghề nuôi cá tra giờ đây không chỉ là kế sinh nhai của hàng chục ngàn hộ dân của tỉnh, mà còn trở thành niềm tự hào của cả vùng khi có mặt tại nhiều thị trường khó tính trên thế giới.

Trong bức tranh chung đó, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển đa quốc gia IDI nổi lên như một mắt xích quan trọng, gắn kết nông dân và doanh nghiệp thành chuỗi liên hoàn từ giống, nuôi, chế biến, tiêu thụ. Công ty sở hữu hơn 200ha vùng nuôi cá tra được chứng nhận ASC, BAP, GlobalGAP, với sản lượng hàng chục ngàn tấn mỗi năm. Không chỉ tự chủ nguồn cung, IDI còn liên kết với nông dân bằng các gói hợp tác chặt chẽ, như: Cung cấp giống, thức ăn, kỹ thuật nuôi và bao tiêu sản phẩm khi thu hoạch.

 Chế biến cá tra tại nhà máy của Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển đa quốc gia IDI.

Trên những ao nuôi trải dài ở xã Chợ Mới, ông Nguyễn Văn Tài tất bật kiểm tra mực nước, quan sát từng đàn cá tra vẫy sóng. Nắng sớm lấp lánh trên mặt ao, phản chiếu niềm tin của người nông dân sau nhiều năm gắn bó với con cá chủ lực vùng đầu nguồn. Ông Tài kể: “Làm riêng lẻ, tụi tui lo lắm, giá cả bấp bênh. Từ ngày liên kết với Công ty IDI, đầu ra ổn định, kỹ thuật cũng được hỗ trợ, nuôi khỏe hơn”.

Không chỉ ông Tài, hàng trăm hộ nông dân ở phường Long Xuyên, xã Chợ Mới đã tham gia mô hình liên kết này. Công ty IDI đứng ra ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm, chuyển giao quy trình kỹ thuật khép kín, hỗ trợ vốn thức ăn, thuốc thú y. Người dân yên tâm tập trung sản xuất, còn doanh nghiệp chủ động vùng nguyên liệu, đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu khắt khe.

Ông Lưu Văn Tân, nông dân xã Chợ Mới cho biết: “Trước đây nuôi cá kiểu mạnh ai nấy làm, dễ thua lỗ. Giờ thì khác, mình được hướng dẫn từng khâu, cá đạt chuẩn mới được thu mua. Dù công sức bỏ ra nhiều hơn nhưng đổi lại lợi nhuận ổn định”.

Các hộ tham gia liên kết đều chung nhận định cái lợi lớn nhất là giảm rủi ro và đảm bảo thu nhập, bởi lẽ doanh nghiệp bao tiêu cá theo giá thị trường cộng thêm chi phí, không để người dân bị ép giá. Hơn nữa, quy trình nuôi được giám sát chặt chẽ từ con giống, thức ăn đến môi trường, nên sản phẩm đạt chuẩn xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, Châu Âu, Nhật Bản.

Cá tra là sản phẩm chiến lược, đưa An Giang trở thành trung tâm thủy sản nước ngọt của cả vùng.

Điều đáng ghi nhận là từ liên kết với Công ty IDI, tập quán sản xuất nhỏ lẻ dần thay đổi. Nông dân chịu khó học hỏi, áp dụng công nghệ, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. Nhiều hộ còn cải tạo ao nuôi theo hướng tuần hoàn, giảm thải ra kênh, rạch, góp phần gìn giữ dòng sông quê.

Tổng Giám đốc Công ty IDI Lê Văn Cảnh khẳng định: “Nuôi cá tra muốn bền vững, thì phải có vùng nguyên liệu vững chắc. IDI không chỉ đồng hành cùng người dân về kinh tế, mà còn về trách nhiệm xã hội. Chúng tôi mong muốn con cá của An Giang đi xa hơn, nâng cao đời sống người dân, tạo dựng thương hiệu quốc gia”

Toàn tỉnh hiện có 1.200ha nuôi cá tra, sản lượng hàng năm hơn 600.000 tấn. Cùng với cá tra, An Giang còn phát triển mạnh nghề nuôi thủy sản nước lợ, tổng sản lượng thủy sản đạt trên 1,6 triệu tấn/năm, trong đó cá tra xuất khẩu chiếm kim ngạch hơn 2,4 tỷ USD.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang Lê Hữu Toàn nhận định: “Cá tra vẫn là con cá chiến lược, đưa An Giang trở thành trung tâm thủy sản nước ngọt của cả vùng. Thế mạnh của tỉnh là diện tích mặt nước rộng, nguồn giống dồi dào, kỹ thuật ngày càng chuẩn hóa. Đây là dư địa để phát triển bền vững.”

Nâng tầm tôm Việt

Không chỉ có cá tra, thủy sản An Giang còn ghi dấu với những vùng nuôi tôm công nghệ cao như ở phường Tô Châu, xã Hòa Điền, nơi được ví như một “mỏ vàng trắng” sản xuất tôm nguyên liệu dồi dào cho tỉnh.

Khu nuôi tôm của Công ty Cổ phần Thực phẩm Trung Sơn đặt tại ấp Bãi Ớt, phường Tô Châu. Ao nuôi được thiết kế đồng bộ, hệ thống xử lý nước tuần hoàn khép kín. Phó Tổng Giám đốc Trung Sơn Lê Minh Tâm cho biết: “Toàn bộ khu nuôi có 890ha, trong đó 252ha mặt nước biển. Trung Sơn làm theo chuỗi khép kín từ trang trại đến bàn ăn, tôm bố mẹ nhập từ Hawaii, sản xuất giống ở Bình Thuận, rồi mới đưa về vùng nuôi. Tất cả đều đạt chuẩn GlobalGAP.”

Chế biến tôm xuất tại nhà máy của Công ty Cổ phần Thực phẩm Trung Sơn. 

Cột mốc quan trọng nhất chính là tháng 9/2017 khi Công ty Trung Sơn đạt chứng nhận ASC (Aquaculture Stewardship Council) và được công nhận là doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Đó là bước ngoặt đưa Trung Sơn thoát khỏi “nuôi theo kinh nghiệm”, vươn đến sản xuất có trách nhiệm và bền vững:

“Chúng tôi chọn theo ASC vì muốn con tôm Việt Nam được đứng ngang hàng ở những thị trường khó tính nhất. ASC không chỉ giúp mở cửa vào châu Âu, Mỹ, Nhật Bản mà còn nâng tầm thương hiệu, khẳng định trách nhiệm với môi trường và cộng đồng”.

Để đạt được ASC, Công ty Trung Sơn đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng cho hạ tầng ao lót bạt, hệ thống xử lý nước thải tuần hoàn, thiết bị giám sát tự động. Người lao động phải thay đổi thói quen thay vì nuôi theo kinh nghiệm thì nay phải ghi chép nhật ký, tuân thủ quy trình nghiêm ngặt, tuyệt đối không dùng kháng sinh. Ban đầu ai cũng bỡ ngỡ, nhưng rồi nhận ra chính mình đang tạo ra sản phẩm có giá trị cao, được thế giới ghi nhận.

Hôm nay, sản phẩm tôm của Công ty Trung Sơn đã có “tấm vé thông hành” ra thế giới. Sản phẩm được xuất khẩu sang Châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, Australia… với phản hồi tích cực là thịt chắc, vị ngọt tự nhiên, quy trình sản xuất minh bạch. Khách hàng chỉ cần quét mã QR là biết rõ hành trình của từng con tôm từ ao nuôi, thức ăn, ngày thu hoạch cho đến nhà máy chế biến.

Theo ông Lê Minh Tâm, điều làm nên chất riêng của sản phẩm Công ty Trung Sơn chính là sự giao thoa giữa kinh nghiệm nuôi truyền thống của nông dân đồng bằng sông Cửu Long với công nghệ hiện đại chuẩn quốc tế. “Làm nông nghiệp phải có trách nhiệm, bền vững. Nuôi tôm mà biết giữ gìn nguồn nước, hạn chế hóa chất, tạo việc làm cho cộng đồng thì giá trị mới lâu dài”, ông Tâm nói.

Nhìn những ao tôm rộng mênh mông lấp lánh dưới nắng chiều Tô Châu, có thể nghĩ rằng Công ty Trung Sơn không chỉ đang nuôi tôm mà còn nuôi giấc mơ đưa con tôm Việt khẳng định vị thế trên bản đồ thủy sản toàn cầu.

Thủy sản không chỉ dừng ở khâu nuôi, mà chế biến đang trở thành chìa khóa. Nhiều nhà máy ở An Giang đầu tư công nghệ hiện đại: Cá tra phi lê, sản phẩm giá trị gia tăng, tôm đông lạnh, chả cá. Nhờ đó, sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn cao, mở rộng thị trường xuất khẩu.

Từ cá tra đến con tôm, An Giang đang chứng minh sức mạnh của sự liên kết, của công nghệ chuẩn quốc tế và tinh thần nông dân bám nghề, góp phần tiếp tục khẳng định tên tuổi thủy sản An Giang đang vươn mình ra thế giới.

Bài và ảnh: ĐẶNG LINH