Nông nghiệp An Giang chuyển mình - Bài 3: Đa dạng hóa cây trồng, thêm hướng đi phù hợp

Thêm hướng đi với sầu riêng

Trong cái nắng giữa trưa, ông Nguyễn Văn Hùng (ở khu phố Quang Mẫn, xã Giồng Riềng) vẫn cần mẫn phủ cỏ giữ ẩm cho vườn sầu riêng 5.000m² của mình, nơi từng là ruộng lúa kém hiệu quả. Ông thuê chở đất để nâng nền, rồi bỏ ra khoảng 500 triệu đồng đầu tư trồng 165 gốc sầu riêng.

Để lấy ngắn nuôi dài, ông trồng xen ổi ruby, xoài cát, dưa leo… Giờ đây, vườn sầu riêng của gia đình ông không chỉ trĩu quả, mà còn rộn ràng tiếng nói cười của khách tham quan. Không dừng lại ở việc bán sầu riêng, ông Hùng còn mở hướng làm du lịch sinh thái, thu về hàng trăm triệu đồng trong vụ trái đầu tiên.

Ông Nguyễn Văn Hùng, ngụ khu phố Quang Mẫn, xã Giồng Riềng, bên gốc sầu riêng cho trái vụ đầu tiên.

Không chỉ ở xã Giồng Riềng, tại nhiều xã trong tỉnh, như: Thạnh Hưng, Mỹ Thuận, Thạnh Đông… hình ảnh vườn tạp bỏ hoang, ruộng lúa kém hiệu quả dần lùi vào ký ức. Thay vào đó là những vườn sầu riêng trĩu quả, xanh mướt một màu hy vọng.

Ông Nguyễn Thanh Phong, một trong những nông dân đi đầu trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng nói: “Mấy năm nay giá vật tư tăng vùn vụt, lời lãi chẳng bao nhiêu. Gia đình tôi chuyển 6ha lúa sang trồng hơn 1.200 gốc sầu riêng. Trong vụ đầu thu hoạch, tôi lời hơn 500 triệu đồng”.

Theo Bí thư Chi bộ, Trưởng ấp Thạnh Vinh, xã Thạnh Hưng Nguyễn Văn Đầy, chi phí trồng sầu riêng cao nên không phải ai cũng làm được. Trung bình một công đất cần đầu tư hơn 50 triệu đồng từ khâu cải tạo, hệ thống tưới, đến phân thuốc, giống. Dù vậy, thực tế đã chứng minh những hộ mạnh dạn chuyển đổi đều đang nhìn thấy tương lai sáng. Hiện, xã Thạnh Hưng có gần 50ha sầu riêng, phần lớn mới cho trái từ 2 - 3 vụ.

Du khách tham quan vườn sầu riêng của nông dân xã Mỹ Thuận.

Cây sầu riêng không xa lạ với vùng đất An Giang. Ở các xã: Hòa Thuận, Long Thạnh, Thạnh Hưng, nhiều vườn sầu riêng 30 - 50 năm tuổi vẫn đang cho trái, cho thấy sự phù hợp về thổ nhưỡng. Tận dụng lợi thế, nông dân tiếp tục hồi sinh cây đặc sản, thậm chí kết hợp với du lịch để tăng giá trị.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang Lê Hữu Toàn cho biết: “Toàn tỉnh hiện có khoảng 1.595,2ha sầu riêng, tập trung chủ yếu ở các vùng đất phù sa ven sông Hậu, cho năng suất và chất lượng cao. Nhiều hộ dân đã áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến, sử dụng phân bón hữu cơ để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu”. Đặc biệt, mô hình sầu riêng xử lý ra hoa nghịch vụ đang được triển khai tại các xã Châu Phú, Long Kiến cho năng suất 13 - 18 tấn/ha, tỷ lệ trái loại A đạt trên 70%, doanh thu có thể đạt 2 - 3 tỷ đồng/ha, lợi nhuận sau chi phí gần 1 tỷ đồng/ha/năm.

Dừa An Giang rộng đường xuất khẩu

Con sông Cái Lớn hiền hòa bên công trình thủy lợi lịch sử, nơi mặn - ngọt được điều tiết, mở ra bao mùa màng no ấm. Bên đại công trình ấy, những hàng dừa xanh mướt, trĩu trái. Ở tuổi 80, ông Đồ Văn Thành, ấp An Thành, xã Bình An, vẫn đều đặn ra thăm vườn dừa 1ha của mình với 120 gốc gắn bó gần cả đời người. Ông kể, từ lúc mới 8 - 9 tuổi, ông đã theo cha trồng dừa, đến nay tóc đã bạc mà tình yêu với loài cây này vẫn chưa vơi.

Ông Đồ Văn Thành phấn khởi khi vùng trồng dừa ấp An Thành, xã Bình An được cấp mới mã vùng trồng xuất khẩu sang Trung Quốc.

“Từ tháng 10 tới tháng 2 dừa mới cho thu hoạch nhiều. Hổm rày bán được 140.000 đồng/chục, đỡ hơn nhiều so với 2 năm trước chỉ 20.000 - 30.000 đồng. Nhờ có thị trường Trung Quốc tiêu thụ mạnh, giá khá lên”, ông Thành vừa nói vừa cười hiền. Rồi ông hạ giọng, ánh mắt lấp lánh: “Nghe tin được cấp mã vùng trồng để xuất khẩu chính ngạch qua thị trường Trung Quốc, bà con mừng dữ lắm. Trái dừa vùng đất này nay đã có cơ hội nâng cao giá trị, đi xa hơn”.

Rời vùng Bình An, chúng tôi tìm đến ấp Công Sự, xã U Minh Thượng, nơi Trại giống Nông nghiệp U Minh Thượng đang ươm mầm một tương lai mới cho trái dừa An Giang.

Kỹ sư Trung tâm Giống nông nghiệp U Minh Thượng kiểm tra buồng dừa dứa.

Dẫn chúng tôi đi giữa vườn dừa xanh mướt, vừa được cấp mới mã số xuất khẩu dừa sang thị trường Trung Quốc, Phó Giám đốc Trung tâm Giống nông lâm ngư nghiệp tỉnh An Giang Trương Thị Hà say sưa kể về quá trình sản xuất giống dừa dứa đặc biệt: “Từ năm 2003, trung tâm phối hợp Viện nghiên cứu Dầu thực vật - Tinh dầu - Hương liệu - Mỹ phẩm triển khai thực hiện dự án xây dựng vườn dừa dứa giống gốc trên diện tích 4ha, đến nay trung tâm đã phát triển sản xuất với diện tích khoảng 30ha. Hàng năm, sản xuất khoảng 40.000 - 50.000 cây dừa dứa giống đạt tiêu chuẩn quốc gia TCVN 10684-5:2018 cây công nghiệp lâu năm - tiêu chuẩn cây giống, hạt giống”.

Quá trình nhân giống cũng là một câu chuyện đầy tâm huyết của các kỹ sư tại Trung tâm giống nông nghiệp U Minh Thượng. Từ 640 cây gốc, trung tâm nhân ra từng lứa, chọn lọc, loại bỏ cây không đạt chuẩn. 

Trại giống Nông nghiệp U Minh Thượng hiện có 4.629 cây dừa dứa, trong đó cây cho sản phẩm 3.464 cây, thu hoạch cung ứng trái dừa dứa tươi khoảng 30.000 - 40.000 trái/năm. “Trước khi xuất bán, mỗi cây đều được kiểm tra hình dáng, mùi, kích thước tới 2-3 lần để bảo đảm nông dân có giống tốt nhất”, chị Hà nói. Nếu trồng trên đất tốt, chăm sóc kỹ, chỉ 2,5 - 3 năm là cây bắt đầu cho trái.

 Tỉnh An Giang có 6 vùng trồng dừa với tổng diện tích 152,8 ha được cấp mã số vùng trồng. 

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh An Giang, tỉnh có 6 vùng trồng dừa với tổng diện tích 152,8ha được cấp mã số vùng trồng gồm: Trại giống nông nghiệp U Minh Thượng 30ha; vùng dừa Mã Lai Thành Duy 32ha; Tổ hợp tác Nông nghiệp Vĩnh Phú 20,7ha; Tổ hợp tác Nông nghiệp Vĩnh Phú (1) diện tích 23,4ha; vùng trồng dừa ấp An Thành (xã Bình An) 12,5ha và vùng trồng dừa ấp Giàn Gừa (xã Sơn Kiên) 34,2ha. Các mã số này chính thức có hiệu lực từ ngày 22/8/2025.

Để có được “tấm hộ chiếu” này, người dân cùng hợp tác xã phải thay đổi cách làm. Từ khâu phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đến vệ sinh vườn, tất cả đều phải theo quy trình sản xuất sạch, ghi chép nhật ký điện tử và tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn truy xuất nguồn gốc. Một công nhân Trại giống U Minh Thượng bộc bạch: “Giờ làm dừa không còn kiểu mạnh ai nấy làm. Khó hơn chút nhưng bán được giá cao, lại mở đường đi xa thì nông dân mình chịu liền”.

Ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật nhận định: “Việc Trung Quốc phê duyệt cấp mã số cho vùng trồng và cơ sở đóng gói của An Giang không chỉ tạo thuận lợi cho xuất khẩu chính ngạch, mà còn nâng tầm giá trị sản phẩm. Đây là động lực để địa phương tiếp tục mở rộng diện tích dừa, gắn sản xuất với thị trường tiêu thụ bền vững”.

Dừa được người dân ấp An Thành trồng xen với khóm, cau.

Trái dừa An Giang hôm nay không chỉ còn quanh quẩn trong những vựa nhỏ, chợ quê. Nhờ mã vùng trồng, nhờ sự chung tay của nông dân, thương lái, nhà khoa học, chúng ta đã có hộ chiếu để vươn ra thế giới. Từ nụ cười hồn hậu của ông Thành, đến sự chắc chắn của bà Ngân, rồi tâm huyết của kỹ sư Lụa, tất cả đang hòa nhịp mở rộng cánh cửa cho trái dừa An Giang vươn xa, khẳng định giá trị trên thị trường quốc tế.

Không dừng lại ở thị trường Trung Quốc, thị trường rộng lớn và giàu tiềm năng, trái dừa An Giang còn đang được kỳ vọng vươn tới những thị trường khó tính hơn như Nhật Bản, Châu Âu và Trung Đông. Đó không chỉ là hành trình của một loại nông sản, mà còn là câu chuyện khát vọng của người nông dân An Giang, biến giọt ngọt lành từ vùng đất quê hương thành thương hiệu toàn cầu.

Bài và ảnh: ĐẶNG LINH