Phát hiện kỳ diệu về hạt neutrino siêu năng lượng

28/02/2025 - 13:40

Một khám phá vũ trụ kỳ diệu vừa được công bố bởi nhóm nghiên cứu từ Đại học UCLouvain tại Bỉ.

Chú thích ảnh

Mô hình cảm biến kính viễn vọng dưới nước. Các điểm sáng chỉ ra sự đi qua của một neutrino. Ảnh : RTBF

Họ vừa phát hiện ra một hạt neutrino siêu năng lượng, hứa hẹn mở ra cánh cửa mới trong việc nghiên cứu vũ trụ và các hạt cơ bản. Sự kiện này không chỉ gây xôn xao trong giới khoa học, mà còn đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc tìm hiểu những bí ẩn sâu thẳm của vũ trụ.

Neutrino: một cú sút phạt vô hình qua vũ trụ

Tưởng tượng một cú sút phạt siêu nhỏ và vô hình xuyên qua vũ trụ mỗi giây. Không phải một, mà là hàng nghìn, hàng triệu, hàng tỷ cú sút phạt. Đây chính là những hạt neutrino, những hạt cơ bản đến từ không gian mà nhóm nghiên cứu của Gwenhaël Wilberts Dewasseige, nhà nghiên cứu từ UCLouvain, đang tìm kiếm. Neutrino có khối lượng gần như bằng không, nhẹ gấp một triệu lần so với electron, nhưng lại chứa một lượng năng lượng phi thường.

Dù nhỏ bé và vô hình, neutrino là một trong những hạt cơ bản quan trọng nhất trong vật lý học hiện đại. Điều khiến chúng đặc biệt là khả năng xuyên qua vật chất mà không bị ảnh hưởng bởi các trường từ hay mật độ vật chất, điều này giúp chúng trở thành công cụ lý tưởng trong việc khám phá những sự kiện xa xôi trong vũ trụ.

Cách đây không lâu, nhóm nghiên cứu của UCLouvain, cùng các đối tác quốc tế, đã phát hiện ra một hạt neutrino siêu năng lượng khi sử dụng kính thiên văn đặt dưới đáy biển Địa Trung Hải, mang tên KM3NeT. Phát hiện này đặc biệt vì hạt neutrino này mang năng lượng gấp 30 lần so với tất cả các hạt neutrino từng được phát hiện trước đó, điều này mở ra cơ hội lớn để tìm hiểu nguồn gốc và các sự kiện vũ trụ liên quan đến hạt này.

Sự kiện này đặc biệt quan trọng vì trước đó, kính thiên văn IceCube, được đặt dưới lớp băng ở Nam Cực và hoạt động suốt 15 năm qua, cũng chưa từng ghi nhận một hạt neutrino có năng lượng cao như vậy. Điều này khiến nhóm nghiên cứu của UCLouvain vô cùng phấn khích, và Gwenhaël Wilberts Dewasseige đã chia sẻ: "Phản ứng đầu tiên của chúng tôi là không thể tin nổi! IceCube đã hoạt động suốt 15 năm mà không phát hiện ra một hạt neutrino như thế này. Và khi chúng tôi phát hiện được, đó là một điều kỳ diệu!"

Neutrino tương tác rất ít với ánh sáng, vì vậy việc phát hiện chúng không phải là một công việc dễ dàng. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng một phương pháp gián tiếp để phát hiện neutrino. Khi một hạt neutrino tương tác với một nguyên tử trong nước, nó tạo ra các hạt mới phát ra ánh sáng. Những hạt này có thể được phát hiện thông qua các cảm biến đặc biệt gắn trên kính thiên văn.

Một kính thiên văn khác, IceCube, đặt dưới lớp băng ở Nam Cực, cũng đã ghi nhận sự xuất hiện của neutrino, nhưng chưa bao giờ phát hiện một hạt với năng lượng như vậy.

Tìm kiếm neutrino: Câu hỏi vẫn chưa có lời giải

Chú thích ảnh

Kính thiên văn KM3NeT, được đặt dưới đáy biển Địa Trung Hải, đã giúp phát hiện ra hạt neutrino siêu năng lượng. Ảnh : RTBF

Nhưng nguồn gốc của hạt neutrino này đến từ đâu? Các nhà khoa học chưa thể trả lời câu hỏi này ngay lập tức. Gwenhaël Wilberts Dewasseige giải thích: "Với một hạt neutrino duy nhất, chúng ta không thể kết luận được chính xác nguồn gốc của nó. Nó có thể đến từ các sự kiện vũ trụ như sự va chạm của các lỗ đen hoặc các sao neutron, hoặc có thể xuất phát từ các siêu tân tinh, các hạt năng lượng cực lớn phát ra từ các hố đen siêu nặng trong các thiên hà xa xôi."

Hạt neutrino cũng có thể đến từ sự tương tác giữa các tia vũ trụ siêu năng lượng và ánh sáng từ những ngày đầu của vũ trụ, được gọi là nền vũ trụ vi sóng. Điều này khiến các nhà khoa học vẫn chưa thể xác định chính xác nguồn gốc của hạt neutrino siêu năng lượng này. Tuy nhiên, đây chỉ là bước đầu trong quá trình nghiên cứu, và trong tương lai, các kính thiên văn chuyên biệt sẽ giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về những gì đang xảy ra trong vũ trụ.

Với phát hiện này, nhóm nghiên cứu hy vọng sẽ tìm ra những manh mối quan trọng để giải mã những bí ẩn vũ trụ. Phát hiện hạt neutrino siêu năng lượng tại Địa Trung Hải không chỉ mở ra một cánh cửa mới trong việc nghiên cứu các sự kiện vũ trụ, mà còn giúp các nhà khoa học hiểu thêm về cấu trúc và nguồn gốc của vũ trụ. Phát hiện này được công bố trên tạp chí khoa học Nature và hứa hẹn sẽ là một cột mốc quan trọng trong ngành nghiên cứu vũ trụ học và vật lý hạt.

Sự phát hiện này là một bước tiến lớn trong nghiên cứu vũ trụ và hạt neutrino, đồng thời đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình khám phá những bí ẩn của vũ trụ mà chúng ta chưa từng hiểu hết. Với công nghệ hiện đại và phương pháp nghiên cứu tinh vi, các nhà khoa học từ UCLouvain và các đối tác quốc tế đang tiếp tục đi tìm câu trả lời cho những câu hỏi lớn về nguồn gốc của vũ trụ, và những hạt neutrino kỳ bí vẫn là một trong những chìa khóa quan trọng trong cuộc hành trình này.

Theo TTXVN