Rong ruổi vùng núi An Giang - Kỳ cuối: Độc đáo lễ vật cúng Bà Chúa Xứ Núi Sam

Đông đảo du khách đến viếng Bà Chúa Xứ Núi Sam

Từ trái cây…

Từ lâu, Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam được du khách biết đến là lễ hội lớn, đậm đà bản sắc văn hóa của cư dân vùng Tây Nam Bộ, diễn ra từ ngày 22 - 27/4 (âm lịch) hàng năm. Năm 2014, Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Ngày nay, Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam được Thủ tướng Chính phủ cho phép đệ trình hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại. Có thể khẳng định, Lễ hội Vía Bà chứa đựng giá trị lịch sử, văn hóa quan trọng trong đời sống tâm linh của cộng đồng dân cư “độc nhất” miền biên cương Tổ quốc.

 Cuối tuần, chúng tôi rong ruổi về núi Sam viếng chùa Bà Chúa Xứ. Thời điểm này đang bước vào những ngày cao điểm của Lễ hội, dòng người từ khắp nơi đổ xô về cúng kiếng đông đúc. Đang loay hoay trước cổng chùa, chúng tôi chuẩn bị chen vào “biển người” thì gặp nhiều du khách mang đủ loại lễ vật vào chánh điện dâng cúng Bà.

Mờ sáng, hai chị em của bà Trần Thị Giàu (62 tuổi, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long) đã có mặt tại chùa Bà rất sớm. Bưng giỏ trái cây dâng lên cúng Bà Chúa Xứ, bà Giàu thành tâm bày tỏ: “Sáng sớm, gia đình tôi thuê xe 16 chỗ lên núi Sam. Tính đến nay, tôi đã 30 năm đến chốn linh thiêng này để thắp hương, dâng trái cây cúng Bà. Nhà tôi trồng vườn, chủ yếu xoài, bưởi, sầu riêng, chôm chôm, măng cụt đủ loại. Tất cả trái cây dâng cúng Bà, tôi đều hái từ vườn nhà”.

Bà Giàu quan niệm “trồng gì cúng nấy”, nên năm nào cũng vậy bà tự tay ra vườn bẻ trái cây ngon vừa chín hườm như: mãng cầu, quýt, cam, buồng cau dâng cúng Bà. “Mình trồng cây gì thì cúng trái cây đó, mong Bà Chúa Xứ phù hộ gia đình trúng mùa, trúng giá, thu nhập ổn định. Vụ trái cây vừa rồi, gia đình tôi đạt năng suất cao, bán được giá”, bà Giàu trần tình.

Đang lóng ngóng trước chánh điện, chúng tôi gặp ông Tấn (59 tuổi, một tài xế ở huyện Long Khánh, tỉnh Đồng Nai) hướng dẫn nghi thức cho người quen cúng Bà. Mỗi năm, từ sau Tết Nguyên đán kéo dài đến Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam, ông Tấn chở nhiều đoàn khách đến chùa Bà cúng viếng. “Đoạn đường từ Đồng Nai đến TP. Châu Đốc rất xa nên chúng tôi đi từ lúc 10 giờ tối hôm trước. Lễ vật cúng Bà, chị em dâng lên nào là trái cây, heo quay, áo, mão. Nhiều gia đình giàu có thì cúng vàng, chuỗi ngọc, khánh…”, ông Tấn bật mí.

Vác chiếc thùng carton bên trong đựng con heo quay, anh Huỳnh Văn Hải ở TP. Hồ Chí Minh chen qua dòng người để bước vào chánh điện dâng cúng Bà. Vừa đặt con heo quay vàng ươm xuống chiếc bàn, những nhân viên gần đó hướng dẫn thắp nhang khấn vái. Cúng xong, anh lật ngửa con heo quay, rồi tiếp tục khấn vái hồi thứ hai. Quệt mồ hôi ngang tráng, anh Hải hồi hởi: “Cả nhà tôi thuê xe 16 chỗ đến cúng Bà từ khuya. Gia đình tôi bán cá ở chợ Bình Điền, làm ăn được nên năm nào cũng đến An Giang cúng Bà “trả lễ”. Cúng Bà xong, chúng tôi qua viếng lăng Ông Thoại, rồi đi cáp treo lên núi Sam tham quan nơi bà từng ngự trên đỉnh”.

Rảo một vòng tuyến đường dành cho du khách đi bộ, ngoài những sạp bán mắm với hơn chục thương hiệu đặc sản trứ danh miền biên cương thì cạnh đó, nhiều bà con bày bán những vật phẩm cúng bà trông bắt mắt. Ghé sạp Út Thúy chuyên bán lễ vật cúng Bà tọa lạc trước cổng chính chùa Bà Chúa Xứ.

Mặc dù không gian bên trong gian không rộng rãi, nhưng bày bán hàng chục vật phẩm như: Áo, mão, nhang đèn, trái cây. Du khách đến đây thoải mái lựa chọn. Chị Út Thúy cho hay, giá cả niêm yết rõ ràng, tuyệt đối không nói thách, không chặt chém, vui lòng khách đến, vừa lòng khách đi. “Năm sau anh nhớ ghé sạp của em mua nhang đèn, trái cây hoặc giới thiệu bạn bè, người thân gia đình đến mua ủng hộ”, chị Út Thúy nhắn nhủ.

Mâm trái cây cúng Bà

Đến vàng bạc quý báu

Tính đến nay, chị Út Thúy đã hơn 10 năm sống bằng nghề bán lễ vật cúng Bà. Mỗi năm chị thuê mặt bằng nằm đối diện trước cổng chùa Bà, với giá 70 triệu đồng. Dịp Tết Nguyên đán kéo dài đến tháng 4 âm lịch là thời điểm du khách đến viếng Bà rất đông, vì vậy chị bán đồ rất chạy. Giờ đây, khu vực trước cổng Bà ít thấy cảnh chèo kéo mua trái cây, nhang đèn nữa. Bởi, xung quanh khu vực chùa Bà có rất nhiều tiệm bán đồ cúng, tiện lợi cho du khách vào lựa chọn, với giá hợp lý.

“Các tiệm bán lễ vật cúng Bà đã trở nên chuyên nghiệp, du khách cần đồ cúng Bà thì ở đây đáp ứng ngay. Thời buổi bây giờ, muốn buôn bán bền vững phải giữ chữ tín hàng đầu. Mình bán chắc giá, sang năm du khách  còn ghé lại mua”, chị Thúy cười khúc khích.

Bước lên trên nhà trưng bày hiện vật được du khách dâng cúng tạ ơn Bà, chúng tôi thật sự ngỡ ngàng trước hàng trăm đồ vật có giá trị được Ban Quản trị Lăng miếu Núi Sam bảo quản cẩn thận trong lồng kính. Nhiều vật phẩm như: vàng rồng, chuỗi ngọc, áo mão, khánh vàng, biển vàng… có giá trị cao lần đầu tiên trong đời mà tôi nhìn thấy.

Ấn tượng đầu tiên đập vào mắt là chén bạc, chén vàng kèm theo muỗng đũa bằng vàng, bạc sáng rực. Nhiều du khách đến thưởng lãm rất ngạc nhiên, bởi trước mắt họ đều là vàng thật 100%, rất độc đáo, không nơi nào có được. Cạnh đó là cặp rồng được đúc bằng vàng ngậm viên ngọc trân châu màu đỏ hiếm có, phía dưới ghi rõ dòng chữ do anh Mạnh Tuấn cúng tạ ơn Bà vào năm 2008.

Đa số, những vật phẩm có giá trị trong nhà trưng bày đều cẩn vàng, đúc vàng chủ yếu do du khách TP. Hồ Chí Minh cúng Bà. Gần đó, chậu bon sai rất đẹp do Bà Ngô Thị Lập ở quận 6, TP. Hồ Chí Minh cúng tạ ơn vào năm 2007 cũng được phủ vàng rồng. Trong số các vật phẩm bằng vàng nhiều nhất phải kể đến các khánh vàng, biển vàng được du khách TP. Hồ Chí Minh cúng Bà tạ ơn từ năm 2000.

Vài du khách nói linh tinh đó là “vàng giả” thì một nhân viên phục vụ tại chùa Bà khẳng định: “Vàng thiệt 100% đó chú ơi! Du khách cúng đều ghi rõ họ tên, địa chỉ, ngày, tháng tạ ơn Bà. Ban Quản trị Lăng miếu trưng bày cẩn thận trong tủ kính để du khách đến vừa cúng Bà, vừa xem vật phẩm quý giá này”.

Những lễ vật bằng vàng thật 100% được du khách dâng cúng Bà Chúa Xứ Núi Sam

Rảo quanh một vòng nhà trưng bày, chúng tôi còn thấy tờ tiền USD được làm bằng vàng bóng nhoáng do ai đó cúng Bà. Nằm gần cuối nhà trưng bày, có một chiếc mão bạc được cẩn xà cừ do nghệ sĩ Bạch Tuyết cúng Bà trước đó rất lâu. Ngoài ra, còn rất nhiều chiếc mão cất trong lồng kính được cẩn ngọc, dát vàng, trông rất đẹp, quý giá.

Nhưng điều đặc biệt hơn, phải kể kến sợi chuỗi Bà được đúc bằng vàng 24k, nặng 162 lượng, có 187 hạt trong đó có 1 hạt to 50 chỉ vàng được trạm trổ hình chim phụng phun những hạt châu nhỏ lan tỏa ra nhiều hướng, với hàm ý Bà Chúa Xứ ban phước lành cho mọi người. “Báo vật này đeo tượng bà vào ngày Lễ hội Vía Bà, Tết Nguyên đán và ngày rằm lớn trong năm do một doanh nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh chế tác. Hiện nay, Ban Quản trị Lăng miếu chỉ trưng bày tấm hình chuỗi vàng tượng trưng để đảm bảo an toàn đối với chuỗi vàng thật”, một nhân viên cho hay.

Nhiều du khách tấm tắt ngợi khen khâu bảo quản, trưng bày của Ban Quản trị Lăng miếu rất kỹ càng theo thời gian. Thật tuyệt vời, khi có chuyến tham quan về chùa Bà tận mắt xem những hiện vật bằng vàng thật hiếm có ở vùng biên cương này.

LƯU MỸ