Các vùng đất ở Tây Bắc như Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu, Sơn La, Điện Biên, Hòa Bình là xứ sở của những sinh hoạt văn hóa cổ truyền gắn với phong tục làm cốm mỗi khi bước vào mùa gặt. Trong tiết trời mùa thu tháng 9, 10 (dương lịch), ở các bản làng, đồng bào các dân tộc ra đồng lựa gặt những bông lúa nếp còn xanh hạt, đượm thơm vị sữa mang về chế biến cốm. Công việc làm cốm chủ yếu dành cho những người phụ nữ khéo tay, thuần thục công thức và dành cả tâm huyết của mình cho những mẻ cốm đầu mùa. Các công đoạn như sấy, rang lúa, giã, sàng sảy được đồng bào vùng cao tiến hành để làm nên những hạt cốm tươi xanh, dẻo thơm.
Khi cốm được chế biến, đồng bào vùng cao Tây Bắc sáng tạo ra những món ăn độc đáo, đậm đà dư vị như xôi cốm, cốm rang, cháo cốm vịt, cốm lam, bánh cốm… Cốm đã trở thành thức quà gói trong lá dong xanh ngắt theo du khách đi đến mọi miền, trở thành món ẩm thực trong những nét sinh hoạt văn hóa, nghi lễ, lễ hội truyền thống tại các bản làng. Dừng chân ở vùng đất Tây Bắc trong mùa thu vàng, du khách sẽ được trải nghiệm phong tục làm cốm, hòa mình vào không khí tấp nập của mùa gặt, của lễ hội cốm và lắng nghe hương cốm nồng nàn khắp không gian. Sản phẩm cốm Tây Bắc góp phần làm nên nét độc đáo và sức hấp dẫn cho du lịch cộng đồng trong những bản làng.
Những cánh đồng Tây Bắc thơm nức hương nếp mới trong sắc thu vàng
Những chùm lúa nếp còn đượm sữa ở đầu hạt là nguyên liệu để chế biến cốm
Những người phụ nữ vùng cao khéo léo lựa hái những bông lúa còn xanh vỏ mang về làm cốm
Khi hái về, lúa được tuốt hạt, sấy trên bếp lửa, đây là công đoạn đầu tiên trong chế biến cốm
Sau khi giã, hạt cốm được sàng sẩy cho sạch vỏ trấu
Sau khi sàng sẩy, những hạt cốm xanh tươi, đều đặn và dẻo thơm trở nên hấp dẫn
Cốm đã thành phẩm được đựng vào những chiếc lỏng tre để cốm giữ độ dẻo thơm
Cốm được gói trong lá dong xanh ngắt tạo nên một sắc màu ẩm thực truyền thống
Cốm được đồng bào vùng cao chế biến thành các món ăn, trở thành sản phẩm dự thi trong lễ hội cốm
Theo NGUYỄN THẾ LƯỢNG (Báo Điện Tử Đảng Cộng Sản Việt Nam)