Anh Đức Thành, chủ cơ sở rèn trong làng rèn Phú Mỹ cho rằng, thương hiệu của những làng nghề truyền thống được xây dựng và gìn giữ qua trăm năm. Thành quả đó khẳng định công sức của người lao động, cái tâm, óc sáng tạo và chất lượng trên từng sản phẩm.
Cho nên, danh tiếng, thương hiệu của làng nghề lâu nay có thể gắn liền với địa phương, làng xóm thì dù có sáp nhập, thay đổi hoặc không, người làng nghề vẫn tin tưởng vào sự phát triển khi quê hương đổi mới.
Cha của anh Thành là thế hệ “lão làng” trong làng nghề, trước đây thuộc thị trấn Phú Mỹ, huyện Phú Tân, nay là xã Phú Tân. Sản phẩm rèn nổi tiếng khắp vùng, đa dạng sản phẩm dao, cuốc, leng, kéo, mác, cào…
Có thời điểm, người ta ngỡ cả làng nghề sẽ lụi tàn, bởi lao động thời vụ được thay thế bởi máy gặt đập liên hợp. Sản phẩm được tiêu thụ mạnh nhất là lưỡi liềm và các nông cụ bán theo mùa vụ, từ “cung không đủ cầu”, dần biến mất khỏi thị trường.

Nghề đan đát truyền thống ở Long Giang (nay là xã Nhơn Mỹ)
Một số cơ sở mạnh dạn chuyển mình, tập trung sản xuất dao, kéo, búa, xẻng, bay… tích cực tìm thị trường mới. Sự nỗ lực của những người thợ tâm huyết và cơ sở lâu năm chủ động thích ứng thị trường đã giúp làng nghề “sống lại”.
Hàng trăm sản phẩm của làng rèn Phú Mỹ luôn góp mặt trên gian hàng của hội chợ do địa phương, cấp tỉnh, trung tâm xúc tiến thương mại tổ chức. Mỗi chuyến đi, hàng hóa được nhiều khách hàng biết đến, có thêm đơn vị, cơ sở phân phối.
Ở vùng nông thôn, những chuyến xe di động chở hàng rèn len lỏi khắp nơi, bán lẻ theo cách linh động. Ngày xưa, người dân quen gọi làng rèn Hòa Hảo, bởi gắn với tên làng, cũng là nơi khai sinh ra đạo Phật giáo Hòa Hảo.
Về sau, địa phương có tên Phú Mỹ, làng rèn được gọi song song cả 2 tên, tiếng rao trong loa tự động vẫn vang đều: “Dao kéo Hòa Hảo đây! Dao kéo Phú Mỹ đây!”. Tên gọi nhằm để khách hàng nhận diện, là cách trân trọng thương hiệu của quê hương. Bây giờ địa bàn mở rộng hơn, cơ hội tiêu thụ rộng lớn hơn là điều đáng mừng.
Làng nghề đan đát Long Giang thuộc xã Long Giang (nay là xã Nhơn Mỹ) trải qua bao thăng trầm, hiện rất mong chờ quê hương mới sẽ mở ra cơ hội tiêu thụ tốt hơn cho sản phẩm truyền thống.
Bên cạnh những mặt hàng cũ như: Rổ, thúng, xề… nhiều năm nay, ông Đinh Hùng Cường - tổ trưởng làng nghề làm thêm sản phẩm kích cỡ mini, một số mẫu vẽ hoa văn phục vụ nhu cầu trang trí quán ăn, nhà hàng. Lối rẽ này giúp sản phẩm có nguồn tiêu thụ khá hơn, cạnh tranh cao hơn so với mẫu mã quen thuộc làm ra tại làng nghề.
Hầu hết công đoạn đan đát sản phẩm đến nay vẫn làm thủ công. Để đẩy nhanh tiến độ, trong làng nghề có sự phân chia các công đoạn.
Ông Cường cho biết, năm 2007, được sự hỗ trợ của Trung tâm Khuyến công An Giang, làng nghề đan đát Long Giang xây dựng được thương hiệu riêng, được thị trường chấp nhận, phát triển ổn định đến nay. Thông qua địa chỉ website của làng nghề, nhiều khách hàng chủ động liên hệ để đặt hàng, nên sản phẩm làm ra được tiêu thụ hết, không có tình trạng tồn đọng.
Thị trường tiêu thụ của làng nghề đan đát Long Giang rất rộng, khắp các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, cho đến xuất khẩu sang Campuchia, trong đó, đến 80% sản phẩm sản xuất theo đơn đặt hàng của thương lái, đầu ra được đảm bảo. Những sản phẩm mới được làm theo kích cỡ mini phục vụ khách du lịch, được làng nghề kỳ vọng sẽ đẩy mạnh tiêu thụ trong thời gian tới, đem hình ảnh truyền thống thân thuộc vào thị trường hiện đại một cách phù hợp.
Những người gắn bó ở làng nghề truyền thống chung quan điểm rằng, làng nghề tồn tại phải trải qua nhiều nỗ lực trong sản xuất, chất lượng, bắt nhịp với sự thay đổi của thị trường, thị hiếu của khách hàng… chứ không nằm ở tên gọi.
Sự thay đổi của thời cuộc vẫn được người dân gọi, nhắc cho con cháu nhớ và nhắc luôn những khoảnh khắc đổi thay đặc biệt, để thấy nơi mình sinh ra lớn hơn, có tầm vóc hơn. Vượt ngoài phạm vi của làng nghề, ai cũng muốn sản phẩm bán được nhiều, bán đi xa, vậy thì mở rộng phạm vi nơi ở, gốc gác địa phương cũng là cơ hội để phát triển đáng kỳ vọng.
Bài và ảnh: MỸ HẠNH