Các bệnh do muỗi truyền và cách phòng tránh

Trung gian truyền bệnh SXH là do muỗi vằn cái (tên khoa học Aedes aegypti) mang virus gây ra, bệnh viêm não Nhật Bản là do muỗi cỏ/muỗi ruộng cái (tên khoa học Culex tritaeniorhynchus) mang virus gây ra và bệnh sốt rét là do muỗi đòn sóc cái (tên khoa học Anopheles) mang ký sinh trùng gây ra. Khi gây bệnh thì mỗi bệnh sẽ có các triệu chứng và biến chứng khác nhau và cần có các phương pháp điều trị riêng biệt khác nhau.

Khi bị bệnh SXH Dengue, viêm não Nhật Bản, sốt rét các biểu hiện cũng khác  nhau, cụ thể:

- SXH Dengue: Sốt cao đột ngột, nhức đầu, chán ăn, phát ban ở tay và chân, đau hạ sườn phải, nặng hơn có xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng.

- Viêm não Nhật Bản: Sốt cao, đau đầu vùng trán, co giật, hôn mê và nhức đầu dữ dội. Bệnh nhân có hội chứng màng não và rối loạn ý thức nhẹ.

- Sốt rét: Ớn lạnh, nôn mửa, sốt, đổ mồ hôi, ngất xỉu và ho khan đều là những dấu hiệu của bệnh sốt rét.

Cách phòng bệnh:

1. Phòng ngừa bệnh SXH Dengue: Bộ Y tế khuyến cáo 6 điều cần làm để phòng bệnh:

- Kiểm tra, phát hiện và diệt lăng quăng trong các dụng cụ chứa nước sinh hoạt bằng cách thường xuyên thay rửa, đậy nắp kín bể và các vật dụng chứa nước, thả cá để diệt lăng quăng.

- Thường xuyên thay nước ở các lọ hoa, thả muối hoặc hóa chất diệt bọ gậy vào bát nước kê chân chạn, bể cảnh, hòn non bộ, khay nước thải tủ lạnh...

- Loại bỏ các vật liệu phế thải, hốc nước tự nhiên, lật úp các vật dụng chứa nước không sử dụng, để không cho muỗi đẻ trứng.

- Ngủ mùng phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày, mặc quần áo dài tay, dùng bình xịt muỗi, hương muỗi, kem xua muỗi, vợt điện muỗi... để diệt muỗi và phòng muỗi đốt.

- Tích cực phối hợp ngành y tế trong các chiến dịch diệt bọ gậy/lăng quăng và các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch.

- Khi bị sốt đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị. Không tự ý điều trị tại nhà.

2. Phòng ngừa bệnh viêm não Nhật Bản:

- Thực hiện tốt vệ sinh môi trường, giữ gìn nhà ở, chuồng gia súc sạch sẽ để hạn chế nơi trú đậu của muỗi cỏ, nên dời chuồng gia súc xa nhà, loại bỏ các ổ bọ gậy.

- Khi đi ngủ cần mắc mùng, thường xuyên sử dụng các biện pháp xua, diệt muỗi trong các hộ gia đình, không cho trẻ em chơi gần chuồng gia súc đề phòng muỗi đốt.

- Tiêm vaccine viêm não Nhật Bản đầy đủ và đúng lịch là biện pháp phòng bệnh quan trọng và hiệu quả nhất. Lưu ý, nếu chỉ tiêm 1 mũi vaccine thì không đủ hiệu lực bảo vệ, tiêm 2 mũi vaccine hiệu lực bảo vệ trên 80%, tiêm 3 mũi vaccine hiệu lực bảo vệ 90 - 95% trong khoảng 3 năm.

3. Phòng ngừa bệnh sốt rét:

- Tuyên truyền giáo dục phòng, chống sốt rét, khi bị sốt người bệnh cần đến cơ sở y tế để khám và điều trị.

- Phòng, chống muỗi truyền bệnh vẫn được coi là biện pháp hữu hiệu nhất: Ngủ mùng kể cả ở nhà, nương rẫy hoặc ngủ trong rừng; diệt muỗi bằng phun tồn lưu mặt trong tường vách và tẩm màn bằng hóa chất diệt muỗi mỗi năm 1 lần vào trước mùa mưa. Xoa kem xua muỗi.

- Phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh quanh nhà, làm nhà xa rừng và xa nguồn nước, mặc quần áo dài vào buổi tối. Khơi thông dòng chảy, vớt rong rêu làm thoáng mặt nước để hạn chế bọ gậy.

- Uống thuốc dự phòng: Dành cho những người vào vùng sốt rét ngắn ngày, phụ nữ có thai ở vùng sốt rét, người mới đến định cư tại vùng sốt rét. Ở nước ta hiện nay, do bệnh sốt rét đã giảm mạnh nên không uống thuốc dự phòng mà chỉ cấp thuốc cho các đối tượng trên để tự điều trị khi đã mắc bệnh sốt rét; an toàn truyền máu, đặc biệt với người có tiền sử sốt rét hoặc đã sống trong vùng sốt rét.

Bs. PHẠM HỒNG THANH

(Trung tâm Y tế TP. Long Xuyên)