Có một thế hệ nông dân mới - Bài 1: Từ vết ngã cây tiêu đến vườn hạnh xuất Mỹ

Một ngày đầu tháng 10/2025, ông Phan Văn Khang, ngụ ấp Vĩnh Hòa 2, xã Vĩnh Hòa Hưng gọi điện cho tôi bằng giọng hồ hởi: “Hạnh chín rồi nghen, xuống vườn tôi chơi, coi cây hạnh bữa nay khác hồi tôi kể với cô lắm!”. Vậy là cuộc gặp với người nông dân từng “bảy nổi, ba chìm” với cây tiêu năm nào bắt đầu từ đó.

Trồng cái thị trường cần

Cách đây 6 năm, ông Khang từng đổ hết vốn liếng vào trồng tiêu theo hướng hữu cơ. Hai tỷ đồng đầu tư tan theo mưa nắng, tiêu mất giá, người trồng nản chí bỏ mặc tiêu chết dần, để lại những gốc khô xác xơ. “Lúc đó tôi coi như mất trắng. Có người kêu bán đất, nghỉ làm nông, nhưng tôi nghĩ: Té ở đâu thì đứng dậy ở đó”, ông kể, giọng trầm, nhưng ánh mắt vẫn sáng niềm tin.

Nhân công thu hoạch hạnh cho vườn ông Khang.

Từ An Giang, ông rong ruổi qua Cần Thơ, rồi bén duyên với một doanh nghiệp tại khu công nghiệp Trà Nóc chuyên sản xuất nước ép trái cây xuất khẩu. Nghe họ nói đang tìm vùng nguyên liệu cây hạnh, ông như bắt được vàng: “Tôi nghĩ, sao mình không thử trồng cây này xem sao, biết đâu trời còn thương”, ông kể.

Trở về Vĩnh Hòa Hưng, ông bắt tay cải tạo 2ha vườn tiêu cũ để trồng cây hạnh, loại cây mới lạ, ít sâu bệnh, dễ chăm, thích hợp với đất vườn. Ông chọn mua giống từ vườn của nông dân, tự ươm, tự chăm. Ba năm sau, vườn hạnh bắt đầu cho trái bói.

Giờ đây, 2ha hạnh của ông mỗi tháng cho thu hoạch 15 - 20 tấn, có tháng đạt 25 tấn, toàn bộ đều được công ty bao tiêu với giá ổn định 6.000 đồng/kg, phục vụ sản xuất nước ép xuất khẩu sang Mỹ và châu Âu.

Cây hạnh được ông Khang trồng theo hướng hữu cơ, đạt chuẩn xuất khẩu sang Mỹ và châu Âu.

“Bên công ty kỹ lắm. Trước kỳ thu hoạch, họ xuống lấy mẫu kiểm nghiệm. Nếu đạt chuẩn thì mới thu mua. Còn mình chỉ phát cỏ, tưới nước, bón phân hữu cơ, tuyệt đối không xịt thuốc”, ông Khang nói, tay xoa nhẹ lên thân cây hạnh trĩu quả.

Ông Khang kể thêm: “Công ty dặn, thuốc cỏ mà dính vào đất là coi như tiêu. Tôi làm nông lâu rồi, biết giữ chữ tín là giữ luôn đường sống của mình".

Không dừng ở đó, ông Khang còn liên kết với bà con trong vùng trồng thêm hơn 100 công hạnh để cung ứng ổn định cho nhà máy. “Họ thấy tôi làm hiệu quả nên mạnh dạn làm theo. Tôi hỗ trợ kỹ thuật, còn công ty bao tiêu. Mình cùng có lợi, chứ làm riêng lẻ hoài sao khá được”, ông Khang nói.

Đều đặn mỗi tháng, ông thu lãi từ 50 - 60 triệu đồng, chưa kể tiền bán giống. Những cây hạnh tốt được ông chiết nhánh bán cho bà con, mỗi nhánh 7.000 đồng, tính ra đã thu về hơn nửa tỷ đồng. “Không ngờ cây hạnh lại mở ra cho tôi một hướng đi mới, vừa sạch, vừa bền”, ông Khang cười, nụ cười của người đã qua mùa giông bão.

Vươn ra thị trường thế giới

Từ thất bại với cây tiêu, ông Khang đã chuyển hướng làm theo tín hiệu của thị trường chứ không trồng theo thói quen. Ông bảo: “Trước đây nông dân mình toàn làm cái mình có, giờ phải làm cái thị trường cần. Có vậy mới sống được, mới bền được”. Câu nói ấy nghe giản dị mà thấm thía, như triết lý của một thế hệ nông dân mới, dám thay đổi, dám học hỏi, biết ứng dụng khoa học - kỹ thuật để sản xuất xanh, sạch và gắn với chuỗi giá trị bền vững.

Ông Khang còn liên kết với nông dân lân cận trồng thêm 100 công hạnh phục vụ chế biến xuất khẩu.

Giờ đây, vườn hạnh của ông Khang không chỉ là nguồn thu nhập ổn định cho gia đình mà còn mở ra sinh kế, giải quyết việc làm cho nhiều lao động nông thôn. Ông vẫn đều đặn ghi chép từng lứa thu hoạch, lượng phân bón, ngày tưới nước để điều chỉnh phù hợp. “Tôi đâu có học cao, nhưng chịu khó học người giỏi hơn mình. Làm nông bây giờ phải hiểu quy trình, biết công nghệ, chứ không còn kiểu làm đại nữa”, ông Kháng nói, mắt ánh lên niềm tự hào.

Chiều tháng 10 nắng vàng như rót mật. Giữa cánh đồng Vĩnh Hòa Hưng gió lộng, từng giỏ hạnh tròn đầy được tập kết bên bờ kênh, chuẩn bị chở đến nhà máy chế biến. Ông Khang lại tất bật bên những trái hạnh căng tròn lấp lánh trong nắng như ánh lên nụ cười của người nông dân bền bỉ. Ông Khang đứng giữa vườn cây, bàn tay chai sạn vuốt nhẹ lên thân hạnh như một sự biết ơn, thứ cây đã cho ông cơ hội làm lại.

Câu chuyện của ông không chỉ là chuyện đổi đời, mà còn là lời khẳng định nông dân An Giang hôm nay đã khác xưa, họ biết bắt nhịp thị trường, làm chủ công nghệ và vươn ra thị trường thế giới bằng chính bàn tay, khối óc của mình.

Bài và ảnh: ĐẶNG LINH