Giữ lấy sự sống

Có thể ngăn chặn

Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trung bình mỗi ngày có khoảng 3.000 người chết vì tự tử. Cứ mỗi người chết vì tự tử thì có khoảng 20 người tự tử thất bại. Mặc dù tỷ lệ tự tử trên toàn cầu có xu hướng giảm nhẹ trong những năm gần đây, nhưng tiến độ giải quyết vấn đề này vẫn còn chậm. Năm 2021 - năm gần nhất có dữ liệu, ước tính có 727.000 vụ tự tử trên toàn thế giới. Tự tử vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở giới trẻ bất kể khu vực địa lý hay bối cảnh kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, tỷ lệ mắc các rối loạn tâm thần như lo âu, trầm cảm đang gia tăng. Hiện có hơn 1 tỷ người đang sống chung với các rối loạn sức khỏe tâm thần và có khoảng 9% người mắc bệnh trầm cảm trên toàn cầu được điều trị.

Người bệnh tập thể dục, thể thao nâng cao sức khỏe tại phòng tập phục hồi chức năng Bệnh viện Tâm thần Kiên Giang. Ảnh: MI NI

Trước đây, tự tử được xem như một vấn đề xã hội, ít được mọi người chú ý, nhưng mức độ nghiêm trọng của nó cũng không kém như dịch bệnh, cướp đi nhiều sinh mạng. Tuy nhiên, tự tử là vấn đề hoàn toàn có thể ngăn chặn được nếu phát hiện sớm những dấu hiệu của người có ý định tự tử để kịp thời tư vấn, ngăn chặn và cứu giúp.

Từng là người hoạt bát, vui vẻ, nhưng khi mang thai chị L.T.N.L, ngụ phường Rạch Giá trở nên trầm lặng, ít nói. Sau đó, chị L mất ngủ thường xuyên, trầm cảm và có ý định tự tử. “Có thời gian 3 tháng liền tôi không thể ngủ được, cơ thể suy nhược, lo lắng và trong đầu có âm thanh muốn tôi tự kết thúc cuộc sống để thoát khỏi đau khổ. Lúc đó, gia đình rất quan tâm, động viên, chăm sóc và kịp thời đưa tôi đi điều trị để tránh những điều đáng tiếc xảy ra”, chị L nói. Hiện tại chị L đã sinh con, cuộc sống, sinh hoạt gần như trở lại bình thường.

Những dấu hiệu thường thấy

Theo Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Kiên Giang Lâm Tường Minh, tự tử là một cái chết tự nguyện do chính mình gây ra, hay nói cách khác là một hành động tự kết thúc sự sống của bản thân. Nguyên nhân dẫn đến tử tử do mắc bệnh tâm thần như trầm cảm, lo âu, hoang tưởng, ảo thanh… liên quan đến yếu tố xã hội như sự ngược đãi, bị lạm dụng, sang chấn tâm lý… “Ngoài ra, tự tử có thể gặp ở các dạng bệnh lý tâm thần khác nhau như rối loạn trầm cảm, rối loạn lo âu, bệnh nhân hoàn toàn tỉnh táo, không có các triệu chứng loạn thần, nhưng cảm nhận tương lai u ám hay do cảm giác bồn chồn, khó chịu, đau khổ và dẫn đến hành vi tự tử… Người bị trầm cảm không được điều trị hoặc điều trị không hiệu quả sẽ trở thành nguyên nhân hàng đầu gây ra tự tử”, bác sĩ Lâm Tường Minh cho biết.

Những dấu hiệu thường thấy ở những người có ý định tự tử như thể hiện sự quan tâm bất thường về cái chết như làm thơ, viết nhật ký có đề cập đến cái chết và sự ra đi của mình; bày tỏ sự vô vọng, mất niềm tin vào cuộc sống, vào tương lai. Trong lời nói, qua các thông tin trên trang Facebook, Zalo... của người có ý định tự tử thường thường thể hiện sự vô vọng, không cần thiết cuộc sống; có cảm giác tội lỗi, xấu hổ, vô giá trị hoặc chán ghét bản thân. Sắp xếp lại tư trang, cho đi các đồ vật có giá trị hoặc liên lạc với các thành viên gia đình và bạn bè; có thể bất ngờ đến thăm hoặc gọi điện cho người thân, bạn bè và nói những lời vĩnh biệt hoặc nhắn gửi, ám chỉ sự chia tay…

Để ngăn chặn, phòng ngừa tự tử, bác sĩ Lâm Tường Minh khuyến cáo: “Trước tiên là phát hiện sớm các trường hợp có ý định hoặc mưu toan tự tử, đánh giá những yếu tố nguy cơ và những tình huống dễ dẫn đến tự tử. Tiếp theo là ngăn ngừa thực hiện mưu toan tự tử như đưa người có mưu toan tự tử nhập viện, theo dõi 24/24 giờ, nhất là vào ban đêm và bệnh nhân cần có người thân bên cạnh. Cuối cùng là phòng ngừa tự tử tái diễn bằng cách tìm hiểu, giải quyết nguyên nhân muốn tự tử, thực hiện tâm lý trị liệu, điều trị chống tái phát các bệnh lý tâm thần”.

Ngoài ra, muốn ngăn ngừa việc tự tử, mỗi người cần luyện tập thể dục, thể thao tăng cường sức khỏe về thể chất, tinh thần, có lối sống, vui chơi, giải trí lành mạnh để rèn luyện tinh thần vững chắc đủ khả năng ứng phó với những hoàn cảnh, biến cố xảy ra. Đồng thời, xây dựng gia đình trở thành một điểm tựa tinh thần, sự yêu thương, san sẻ khó khăn giúp các thành viên đủ sức đương đầu với những thử thách của cuộc sống.

MI NI