Hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng xã hội để tránh bị lừa đảo

Gia tăng lừa đảo trực tuyến

Trong năm 2023, Việt Nam ghi nhận hơn 9.000 vụ lừa đảo trực tuyến, tăng 30% so năm trước đó. Các phương thức lừa đảo qua mạng xã hội (MXH), như: Zalo, Facebook, Instagram, Telegram... hay các ứng dụng gọi điện video, như: Skype và WhatsApp ngày càng phổ biến. Ban đầu, tội phạm thường đánh cắp tài khoản cá nhân của người dùng và nhắn tin vay tiền từ bạn bè, người thân. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ, các chiêu thức lừa đảo được nâng cấp lên một mức độ tinh vi hơn nhiều.

Một trong những chiêu thức lừa đảo đang nổi lên là sử dụng công nghệ Deepfake để tạo ra các cuộc gọi video giả. Các đối tượng lừa đảo thu thập thông tin cá nhân, hình ảnh, video của nạn nhân được đăng tải công khai trên các nền tảng MXH và dùng công nghệ AI để tái tạo giọng nói, khuôn mặt và hình ảnh của họ. Với những dữ liệu thu thập được, kẻ gian có thể dựng lên những video giả mạo rất giống thật, khiến nạn nhân khó lòng nhận ra đó là video bị chỉnh sửa. Đặc biệt, các cuộc gọi này thường có chất lượng âm thanh, hình ảnh kém, giống như sóng di động yếu, hoặc kết nối Wi-Fi không ổn định, khiến nạn nhân dễ bị đánh lừa.

Vào đầu năm nay, chị L. (phường Mỹ Xuyên, TP. Long Xuyên) nhận tin nhắn từ tài khoản Facebook giả mạo chị gái, yêu cầu mượn 50 triệu đồng vì gặp sự cố y tế khi đang ở nước ngoài. Chị gọi video để xác nhận, nhưng hình ảnh mờ và âm thanh không rõ ràng. Tin tưởng, chị Lan chuyển tiền ngay. Sau đó, chị không thể liên lạc lại với người gọi video và phát hiện mình bị lừa bởi kẻ gian sử dụng công nghệ Deepfake để giả mạo chị gái.

Tương tự, Anh T. (phường Mỹ Phước, TP. Long Xuyên) nhận cuộc gọi từ giọng nói giống con trai, nói rằng bị tai nạn và cần gấp tiền viện phí. Lo lắng, anh Thông chuyển khoản một số tiền lớn. Sau khi không liên lạc được, anh phát hiện mình bị lừa đảo bởi kẻ gian đã sử dụng công nghệ Deepvoice để giả mạo giọng con trai anh.

Những kẻ lừa đảo ngày càng trở nên khôn ngoan hơn khi lợi dụng các công nghệ tiên tiến để tấn công. Các chuyên gia an ninh mạng cho biết, đối tượng lừa đảo có thể tạo ra 1 video giả mạo, trong đó họ giả vờ là người thân hoặc bạn bè của nạn nhân để yêu cầu tiền, giải quyết một vấn đề khẩn cấp. Điều này khiến nạn nhân mất cảnh giác và hành động vội vàng mà không kiểm tra tính xác thực của tình huống.

Đặc biệt, các cuộc gọi video lừa đảo thường đi kèm với những yêu cầu về tiền bạc khẩn cấp, tạo ra cảm giác sợ hãi và bối rối cho nạn nhân. Các chiêu trò này còn có thể lợi dụng yếu tố tình cảm, chẳng hạn như yêu cầu chuyển tiền để giúp đỡ người thân gặp khó khăn.

Cảnh báo và khuyến cáo từ cơ quan chức năng

Theo Cục An toàn thông tin, việc lừa đảo qua MXH, đặc biệt là thông qua các video giả, đang trở thành một mối đe dọa lớn. Cơ quan chức năng khuyến cáo người dân cần hết sức cảnh giác khi nhận được các cuộc gọi hoặc tin nhắn từ những số điện thoại không xác định. Ngoài ra, người dân cũng cần chú ý đến những biểu cảm không tự nhiên trong video hoặc âm thanh, đó có thể là dấu hiệu của một cuộc gọi giả mạo.

Để bảo vệ thông tin cá nhân, các chuyên gia an ninh mạng khuyến nghị người dân không nên chia sẻ hình ảnh, video hoặc các thông tin cá nhân nhạy cảm lên các nền tảng MXH. Đồng thời, cài đặt các tài khoản ở chế độ riêng tư để hạn chế việc thông tin cá nhân bị kẻ xấu thu thập. Ngoài ra, cũng cần cẩn trọng khi tham gia các cuộc gọi video với người lạ, đặc biệt là khi có yêu cầu chuyển tiền hoặc giải quyết các tình huống khẩn cấp.

Một số vụ lừa đảo điển hình gần đây cho thấy mức độ nguy hiểm của việc chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng xã hội. Ví dụ, trong năm 2023, có 1 vụ lừa đảo qua video giả sử dụng Deepfake đã khiến một gia đình mất hơn 500 triệu đồng khi kẻ lừa đảo giả mạo giọng nói và hình ảnh của người thân trong gia đình để yêu cầu tiền cứu trợ. Đây chỉ là một trong hàng ngàn vụ lừa đảo diễn ra mỗi năm, với tổng thiệt hại lên đến hàng tỷ đồng.

Lừa đảo trực tuyến đang ngày càng trở nên tinh vi và khó phát hiện. Do đó, mỗi người cần nâng cao cảnh giác và hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân trên MXH để tránh rơi vào bẫy của các đối tượng lừa đảo. Đặc biệt, việc cẩn trọng khi tham gia các cuộc gọi video, kiểm tra kỹ thông tin trước khi hành động và bảo vệ các tài khoản MXH ở chế độ riêng tư là những biện pháp đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả để bảo vệ bản thân khỏi những nguy cơ lừa đảo trực tuyến.

NGUYỄN TRÍ