Hối hả mùa bấc

Chộn rộn ngày mùa

Từ phố biển Rạch Giá mộng mơ, chúng tôi đi qua quốc lộ 80 tới kênh Tám Ngàn, gió vi vu từ đồng đất len lỏi về làng quê rất sảng khoái. Qua mấy cây cầu bê tông vững chãi, chúng tôi tiếp tục chạy về đường tỉnh 948, băng qua các cánh đồng lúa, mới thấy ngày mùa thật rộn ràng. Giờ đây, cánh đồng Bảy Núi giáp với phường Châu Đốc, Vĩnh Tế và xã Thạnh Mỹ Tây một bên là nước trắng đồng, một bên là lúa vàng trĩu hạt. Tuy 2 gam màu đối lập nhau nhưng tạo nên bức tranh quê nhiều màu sắc. Năm nay, thời tiết vụ thu đông khá thuận lợi nên ruộng lúa khu vực cánh đồng phường Châu Đốc, Vĩnh Tế đã ngả màu vàng ươm. Chạy qua tuyến tránh quốc lộ 91 ngang cánh đồng lúa vàng, báo hiệu một vụ mùa bội thu.

Tiểu thương thu mua cá cuối mùa nước nổi. Ảnh: THÀNH CHINH

Nhìn phía xa là những chiếc máy gặt đập liên hợp chạy xình xịch thu hoạch lúa trên đồng. Từng bao lúa căng tròn liên tục được nhân công từ trên chiếc máy gặt đập xô xuống luống rơm còn thơm thoang thoảng. Theo sau là chiếc xe công nông hối hả chạy đến, nhân công bốc từng bao lúa chất lên cẩn thận. Mùa gặt rộn ràng cũng là mùa vui của nhà nông. Đi trên đồng mà chúng tôi mừng thầm cho bà con suốt 3 tháng vất vả tạo nên hạt ngọc xuất khẩu và đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Gặp nhiều nông dân chậm rãi đi trên bờ ruộng, trông theo từng đợt gặt của chiếc máy liên hợp. Ngày nay, nông dân canh tác lúa không còn cực như trước. Từ khi gieo trồng đến thu hoạch đều có máy móc hỗ trợ. Ông Nguyễn Văn Bé trồng 20 công lúa đang thu hoạch bày tỏ, nếu trước kia vất vả bao nhiêu thì bây giờ đỡ hơn nhiều.

Ông Bé cho biết, trồng lúa cực nhất là giai đoạn làm đòng, phải nắm vững kỹ thuật thì mới đạt năng suất cao. Giai đoạn này, ông tăng cường phun dưỡng cho cây lúa trổ bông to đều hạt. Nếu như ngày trước, ông phải quảy từng bình xịt nặng trịch đi mỏi chân trên đồng phun thuốc thì nay chỉ cần điện thoại cho chủ máy bay không người lái (drone) đến phun trong vài mươi phút là xong 20 công lúa. Khi thu hoạch thì có máy gặt đập liên hợp và thương lái vào tận ruộng thu mua lúa. “Vụ lúa này, ruộng tôi đạt năng suất khoảng 6 tấn/ha, bán lúa tươi 6.000 đồng/kg. Sau khi trừ các khoản chi phí, tôi lãi khoảng 15 triệu đồng/ha. Với 2ha, tôi bỏ túi 30 triệu đồng, có tiền xài Tết”, ông Bé cười.

Làm ăn cuối mùa lũ

Cơn bấc về, con cá từ trên đồng bơi vọt về sông kết thúc hành trình di cư, sinh sản mấy tháng mùa lũ. Chu kỳ này dường như tạo hóa đã ấn định một quy luật bất di, bất dịch mà người dân vùng nông thôn đã nằm lòng. Đây là thời điểm người dân tranh thủ thu hoạch con cá, con cua cuối mùa nước rút. Chạy ngang tuyến kênh Vĩnh Tế rồi qua kênh Tha La, ở đâu cũng bắt gặp bà con chộn rộn đặt đú, giăng câu, thả lưới dưới lòng kênh hoặc trên đồng đón con cá chạy. Mùa này, dân gian quen gọi là con cá ra. Cứ thế, họ canh theo con nước mùng 10/10 hoặc 25/10 âm lịch để khai thác cá. Những tay lưới dài thườn thượt được người dân bủa ngang dòng kênh. Cách vài chục mét là thấy xuồng thả lưới trôi chầm chậm trên kênh bắt cá mè vinh, cá dảnh, cá lăng, cá chạch…

Phân từng tay lưới lên chiếc xuồng cui, ông Nguyễn Văn Phú cho biết, giăng lưới suốt 2 tháng ròng trên đồng lũ thu hoạch được nhiều cá, kiếm hơn 10 triệu đồng đủ nuôi sống gia đình. Con nước cuối mùa lũ là thời điểm làm ăn khá đối với người dân nghèo. Trong các ngày cá chạy, mỗi đầu xuồng giăng dính ít nhất 20kg cá mè vinh, cá dảnh to bằng bàn tay… Hiện, loại cá này tiểu thương cân tại đồng có giá 30.000 đồng/kg, mang về chợ bán lẻ từ 60.000 - 70.000 đồng/kg. “Từ nay đến cuối mùa lũ, tôi hy vọng giăng lưới dính nhiều cá để có tiền trang trải cuộc sống trong dịp Tết Nguyên đán”, anh Phú bày tỏ.

Thấy chiếc tắc ráng lớn đậu cặp bờ kênh Tha La, chúng tôi bước lên cây cầu váng nhỏ bấp bênh, gặp chị Nguyễn Thị Cua (40 tuổi) đang miệt mài lựa từng con cá, con cua. Bên trong chiếc tắc ráng trông như căn nhà di động chất đầy nồi niêu, xoong chảo… Ở đó, có một chiếc bàn nhỏ dành cho đứa con gái út của chị Cua học bài. Chị xởi lởi: “Hôm nay cuối tuần, vợ chồng tôi rước con lên ghe cho đỡ nhớ. Ngày thường sấp nhỏ ở với ngoại. Suốt 3 tháng mùa lũ, vợ chồng tôi kiếm cá trên đồng với nghề đặt đú”.

Chị Cua cho biết, cánh đồng này thuộc phường Thới Sơn nằm giáp biên giới Vương quốc Campuchia. Hằng năm, vào mùa nước nổi cá, tôm theo con nước vào đồng ruộng sinh sản, người dân khai thác được nhiều “chiến lợi phẩm”. Hổm rày, con nước trên đồng đã giảm sâu hơn 1m. Nhìn về những luồng đú còn in vạch nước, ai cũng nhìn rõ đỉnh lũ trong năm. Trời trưa, chị Cua cùng bạn hàng ngồi xúc từng rổ cá rồi nhanh tay phân loại cá linh, cá dảnh, cá mè vinh, cá heo, cá chốt… để chuẩn bị bán chợ chiều. Chị cho biết, chồng chị là ông Trần Văn Hoài đang dỡ đú ngoài đồng mang cá vào cho chị lựa để bán.

Bình quân mỗi ngày, vợ chồng chị Cua đặt đú từ 50 - 60kg cá các loại, hôm nào trúng ngay con nước, thu hoạch trên 100kg, kiếm hơn triệu đồng. Chị bẽn lẽn: “Thu nhập cao vậy mà chưa đủ sống chú em ơi! Chi phí đầu tư mua ngư cụ rất lớn. Hằng ngày, tôi phải thuê nhân công lựa cá tiếp bởi nguồn cá khá nhiều”. Khi con nước rút khô đồng, vợ chồng chị sẽ mang đú xuống đặt cặp bờ kênh tiếp tục khai thác cá. Gần Tết, họ cuốn lưới lên bờ về nhà.

Mùa bấc se lạnh, tiết trời chuyển mình chuẩn bị mang hương xuân qua từng ngõ xóm, mọi nhà đều chộn rộn làm ăn để đón cái tết đong đầy.

THÀNH CHINH