Hương khóm Ba Đình

Ông Trần Thanh Lâm, ngụ ấp Xẻo Gia kiểm tra khóm chuẩn bị thu hoạch. Ảnh: THỦY TIÊN

Trái ngọt chinh phục đất phèn

Ở An Giang, khu vực ven sông Cái Lớn, ngoài cây khóm Tắc Cậu, Cầu Đúc trứ danh còn có khóm Ba Đình tên tuổi không kém. Theo những người lớn tuổi, không biết cây khóm bén duyên với vùng đất phèn, mặn này khi nào chỉ nhớ ban đầu người dân trồng nhiều loại cây nhưng không hiệu quả. Sau đó, người dân thấy cây khóm phát triển tốt ở vùng đất này nên bắt đầu nhân giống trồng.

Từ đó, cây khóm bám rễ và phát triển đến ngày nay. Nhiều người dân địa phương đầu tư thêm ghe chở khóm Ba Đình đi bán ở các chợ trong và ngoài tỉnh. Thương lái từ khắp nơi đổ về Xẻo Gia, Ba Đình mua khóm và thương hiệu khóm Ba Đình nổi tiếng hơn từ đó.

“Tôi nghe kể, hồi đó xứ này toàn đồng năng, dưới mé sông dày đặc dừa nước, đất nhiễm phèn, mặn nên sản xuất nông nghiệp khó khăn, một số người dân địa phương mang về nơi này giống khóm từ khu vực Tắc Cậu, Cầu Đúc để trồng thử. Vậy mà, cây khóm lại hợp thổ nhưỡng, trái lớn, nhiều nước, ngon ngọt. Chỗ nào đất tốt, mỗi trái nặng chừng 2kg. Từ đó khóm Ba Đình chinh phục vùng đất phèn”, ông Lê Văn Bang, ngụ ấp Xẻo Gia cho biết.

Theo ông Bang, cây khóm chịu được đất phèn, mặn. Khóm thích hợp với loại đất xốp, nhất là đất lên liếp từ đồng năng, cỏ tạp hay lá dừa nước. Trồng khóm phải có kỹ thuật đào mương, lên liếp. Trước đây khi chưa có cơ giới hóa, việc lên liếp chủ yếu là cuốc tay… Cứ như vậy, cây khóm Ba Đình cho ra những trái ngọt, ban đầu là sinh kế dần trở thành cây chủ lực giúp đời sống người dân càng khấm khá.

Ông Trần Thanh Lâm, ngụ ấp Xẻo Gia khẳng định, với giá khóm như hiện nay khoảng 10.000 đồng/trái/kg, người trồng khóm ở địa phương trúng đậm. “Khi cây khóm đến tuổi cho trái tôi thu hoạch liên tiếp từ 3 - 4 vụ/năm, cho thu nhập ổn định. Nếu giá khóm 6.000 - 7.000 đồng/kg/trái, nông dân vẫn có lãi, còn được giá cao hơn thì ai cũng phấn khởi. Nhờ cây khóm nhiều người dân ở địa phương vươn lên thoát nghèo, có cuộc sống khấm khá”, ông Lâm nói.

Thực hiện mô hình “3 tầng sinh thái”

Từ loại cây trồng thử nhưng giờ khóm trở thành cây trồng chủ lực của các ấp Xẻo Gia, Ba Đình. Để tăng hiệu quả sản xuất trên cùng diện tích, người dân địa phương nghiên cứu thực hiện mô hình đa canh tổng hợp “3 tầng sinh thái” độc đáo, hiệu quả. Trên liếp người dân trồng khóm; mé liếp khóm tiếp giáp với mương nước dùng cấy lúa gọi là lúa bệ và cuối cùng là mương nước nuôi tôm sú hoặc tôm thẻ.

Theo Trưởng ấp Xẻo Gia Đặng Văn Cần, với mô hình này, nông dân được nhiều cái lợi. Cây lúa bệ được trồng hữu cơ nên lúa sạch, bà con không tốn tiền mua gạo; con tôm dù không nhiều nhưng sẽ từ đủ đến dư chi phí phân bón, nhân công của vụ khóm. Nhờ đó, người dân hưởng trọn tiền thu hoạch khóm…

“Tôi trồng 1,5ha khóm, thu nhập khoảng 300 triệu đồng/năm; tôm khoảng 50 triệu đồng/năm. Riêng chi phí tôm đủ chi tiền phân bón, nhân công vụ khóm nên nói “ăn trọn” vụ khóm là như thế. Ai nhiều đất thì hiệu quả kinh tế còn cao hơn”, ông Lâm nói.  

Để mô hình phát triển bền vững, tăng chuỗi giá trị sản xuất, những người trồng khóm ấp Xẻo Gia còn tập hợp lại thành lập Hợp tác xã khóm Ba Đình với diện tích hơn 200ha.

“Do mới thành lập nên việc so sánh hiệu quả kinh tế giữa trong và ngoài hợp tác xã chưa chính xác. Song, thực hiện quy trình kỹ thuật theo các tiểu chuẩn sạch, an toàn được khuyến cáo, kết quả bước đầu cho thấy chi phí đầu vào giảm, trong khi chất lượng khóm Ba Đình ổn định hơn về ngoại hình và hương vị. Với kết quả trên, đến cuối năm khi tổng kết mô hình, hợp tác xã tin rằng người dân đồng thuận tham gia sản xuất theo quy trình mới nhiều hơn, góp phần nâng cao giá trị sản xuất”, ông Lâm thông tin.

Ủy ban nhân dân xã Vĩnh Bình cho biết, từ vài rẫy khóm ban đầu, đến nay toàn xã có hơn 700ha trồng khóm. Ở một số ấp của địa phương, cây khóm trở thành cây chủ lực trong phát triển kinh tế nông hộ…

“Địa phương có kế hoạch xây dựng trái khóm Ba Đình thành sản phẩm OCOP, tạo tiền đề đưa trái khóm vươn xa. Thời gian tới, xã tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật, kết nối đầu ra ổn định hơn, tạo thu nhập cao cho bà con”, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Vĩnh Bình Nguyễn Thanh Khoa nói.

THỦY TIÊN