Khi du lịch bền vững trở thành hướng phát triển mới

Du khách ngày càng “trưởng thành”

Báo cáo thường niên lần thứ 10 mới đây của Booking.com cho thấy, một điều đáng chú ý là 96% du khách Việt coi du lịch bền vững là quan trọng và 99% mong muốn có thêm lựa chọn phù hợp với giá trị đó. Hơn thế, 79% người tham gia khảo sát muốn số tiền mình chi tiêu được quay trở lại hỗ trợ cộng đồng địa phương. Đây là minh chứng rõ ràng cho sự dịch chuyển từ tư duy “tận hưởng cá nhân” sang “tác động tích cực”.

Không còn dừng lại ở vấn đề bảo vệ môi trường, hành vi du lịch bền vững đang mở rộng sang khía cạnh văn hóa và kinh tế xã hội. Đó là lựa chọn cơ sở lưu trú có chứng nhận xanh, tham gia hoạt động truyền thống địa phương, tránh các điểm đến đã quá tải hoặc điều chỉnh lịch trình để giảm áp lực lên hệ sinh thái điểm đến.

Điều đáng nói, sự chuyển biến này không chỉ xuất hiện ở Việt Nam. Khảo sát của GSTC - Traveloka tại 9 quốc gia Đông Nam Á ghi nhận, hơn 80% người được hỏi sẵn sàng du lịch bền vững nếu được hỗ trợ đầy đủ về thông tin và chi phí. Tương tự, Agoda cũng cho thấy 68 - 77% du khách châu Á đặt yếu tố bền vững làm ưu tiên hàng đầu.

Nếu người tiêu dùng thay đổi, các doanh nghiệp cũng không thể đứng yên. Trong năm 2025, Trip.com đã thực hiện một bước đi chiến lược khi mở rộng hợp tác với Sun World Holding tại Việt Nam và DreamUs International Holdings tại Singapore, hai đơn vị vận hành hệ sinh thái giải trí gắn liền với bản sắc văn hóa địa phương và gia đình.

Không chỉ phân phối vé tham quan, mục tiêu sâu xa là thiết lập lại chuỗi giá trị phân phối du lịch, đưa du khách đến gần hơn với trải nghiệm bản địa, đồng thời bảo đảm dòng doanh thu đi đúng vào tay các đơn vị vận hành tại chỗ. Đây là cách Trip.com hiện thực hóa mục tiêu “một điểm đến cho mọi nhu cầu” nhưng theo hướng có trách nhiệm, công bằng và bền vững.

Cùng với đó, cả Trip.com và Booking.com đều nhấn mạnh việc cung cấp thông tin minh bạch cho người dùng về chứng nhận bền vững, hệ sinh thái du lịch địa phương và các lựa chọn thay thế điểm đến. Đây là điểm then chốt mà GSTC - Traveloka cũng khuyến nghị trong nghiên cứu khu vực: Nếu thông tin dễ tiếp cận, người dùng sẽ có hành vi tốt hơn.

Thực tế trước đây, du lịch thường được xây dựng xoay quanh điểm đến: Bãi biển, ngọn núi, di tích. Ngày nay, trọng tâm đang dịch chuyển sang con người tại điểm đến. Theo khảo sát từ Booking.com, 83% du khách Việt mong muốn điểm đến sẽ tốt đẹp hơn sau mỗi chuyến đi, một kỳ vọng vượt khỏi ranh giới của dịch vụ.

Khái niệm “du lịch cộng đồng” vì thế không chỉ là một mô hình mà đang trở thành “chuẩn hành vi”. Người dân địa phương không còn bị động đón khách mà ngày càng có tiếng nói trong việc thiết kế trải nghiệm, đòi hỏi điều kiện hạ tầng tốt hơn, bảo vệ bản sắc văn hóa và chia sẻ lợi ích kinh tế.

Trip.com hiểu rõ điều này khi mở rộng mạng lưới đối tác tại các điểm du lịch có chiều sâu văn hóa như Sa Pa, Đà Nẵng, Phú Quốc, nơi cộng đồng địa phương không chỉ cung cấp dịch vụ mà còn chính là “linh hồn” của điểm đến.

Việt Nam trong làn sóng chuyển dịch du lịch bền vững

Theo Reuters, nhiều quốc gia châu Á đang đối mặt với tình trạng “overtourism” - quá tải du lịch, trở lại nhanh chóng sau đại dịch. Từ Kyoto, Phuket đến Bali, lượng khách tăng mạnh đã gây áp lực lớn lên hạ tầng, văn hóa và môi trường.

Việt Nam chưa đối mặt trực diện với khủng hoảng quá tải, nhưng những cảnh báo từ du khách nội địa như trong khảo sát Booking.com cho thấy 46% lo ngại ùn tắc, 46% phản ánh tình trạng xả rác và 33% đề cập đến chi phí sinh hoạt tăng cao do du lịch. Trong khi đó, chỉ 17% ủng hộ giới hạn số lượng du khách, phần đông chọn phương án đầu tư hạ tầng và nâng cao ý thức cộng đồng.

Không chỉ là một thị trường giàu tiềm năng, Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng khu vực trong hành trình chuyển dịch sang du lịch bền vững. Những số liệu từ Booking.com cho thấy, du khách Việt không chỉ có ý thức cao về môi trường và cộng đồng mà còn chủ động điều chỉnh hành vi để tạo tác động tích cực. Sự “trưởng thành” này đặc biệt đáng chú ý khi đặt trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa và phát triển du lịch mạnh mẽ ở nhiều địa phương.

Ở vai trò người dân, người Việt cũng thể hiện rõ cái nhìn hai chiều về du lịch: Họ ghi nhận lợi ích kinh tế mà du lịch mang lại nhưng cũng cảnh báo về tác động tiêu cực như rác thải, quá tải hạ tầng và chi phí sinh hoạt tăng. Tuy nhiên, thay vì ủng hộ các biện pháp cực đoan như hạn chế khách, người dân lại đề xuất các giải pháp bền vững hơn: Đầu tư hạ tầng, cải thiện quản lý chất thải và bảo tồn hệ sinh thái. Đây là một chỉ dấu quan trọng cho thấy nhận thức cộng đồng đang song hành với nhận thức tiêu dùng.

Về phía doanh nghiệp, việc Trip.com lựa chọn Việt Nam là điểm đến mở rộng chiến lược thông qua hợp tác với Sun World Holding cho thấy, niềm tin của thị trường quốc tế vào tiềm năng phát triển bền vững của Việt Nam. Các điểm đến như Phú Quốc, Đà Nẵng hay Sa Pa không chỉ hấp dẫn về thiên nhiên mà còn đang từng bước xây dựng mô hình du lịch gắn với văn hóa và trách nhiệm xã hội.

Từ góc độ chính sách, một số địa phương như Hội An, Ninh Bình hay Đà Lạt đã bắt đầu triển khai các sáng kiến du lịch sinh thái, kiểm soát sức chứa và nâng cao vai trò của cộng đồng trong phát triển sản phẩm. Dù còn không ít thách thức, nhưng xu hướng đang hình thành là rõ ràng: Việt Nam không chỉ hòa nhập với xu thế du lịch bền vững toàn cầu, mà đang từng bước góp phần định hình nó.

Từ hành vi người tiêu dùng đến chiến lược doanh nghiệp và phản ứng chính sách, có thể thấy ngành du lịch đang đi qua một giai đoạn “tái định hình toàn diện” chứ không chỉ là “thích nghi với nhu cầu mới”.

Các nền tảng như Booking.com, Trip.com, Traveloka hay Agoda cũng đang góp phần tạo ra một hệ sinh thái du lịch mà ở đó, tăng trưởng không mâu thuẫn với bền vững và trải nghiệm cá nhân không tách rời trách nhiệm cộng đồng.

Trong bối cảnh Việt Nam đang dần trở thành một điểm sáng của du lịch khu vực, đây chính là cơ hội để ngành không chỉ “phát triển nhanh” mà phát triển đúng hướng, một hướng đi nơi mỗi chuyến đi là một đóng góp tích cực và mỗi điểm đến là một câu chuyện chung giữa du khách, cộng đồng và hành tinh.

Theo TTXVN