Chợ bên đường

Đúng chất “cây nhà lá vườn”, người dân nhặt nhạnh những thứ có trong vườn, mua từ mối lái… để bày bán nơi thuận tiện nhất, nơi xe cộ thường xuyên qua lại. Những món hàng quê đôi lúc để tơ hơ ngoài đường, không cần người trông coi xuyên suốt, mà cũng không mất đi đâu. Mớ rau, trái đu đủ chín, vài nải chuối xiêm vàng ươm, ai nỡ sinh lòng tham. Muốn mua thì dừng lại ngó quanh, tự khắc chủ hàng chạy ra đon đả mời chào, cho biết giá. Thuận mua vừa bán chớp nhoáng, nhẹ nhàng như cách món hàng được bày ra vậy.

Mà ngộ, đồ mua ở chợ có khi không ngon bằng mấy thứ lặt vặt bên đường. Có lẽ, niềm tin vào “đồ mới hái trong vườn”, “đâu có phân thuốc”, “vừa mới chín tới”… khiến vòng xe của khách phương xa chợt muốn dừng lại. So với sản phẩm ê hề chất đống theo dạng “công nghiệp”, “đại trà”, tâm lý khách hàng ưa chuộng sản phẩm ngon - bổ - rẻ ở nông thôn. Lỡ chạy xe ngang qua, thấy đồ tươi ngon quá, nhất quyết phải quày quả trở lại hỏi mua cho bằng được. Nếu lười mua, lỡ trớn chạy luôn, thế nào trong bụng cũng tiếc nuối hùi hụi “phải chi…”.

Hôm trước, đi ngang qua quầy hàng nho nhỏ của bà Neang Khia (ngụ ấp Tô Lợi, xã Núi Tô, huyện Tri Tôn), thấy nhiều món nông sản lạ mắt, nhưng chúng tôi không ghé vào, vì hành trình mỏi mệt trước đó chi phối. Lần sau trở lại cung đường ấy, cả xe nhất trí ghé lại. Mấy khúc cây ngắn chừng nửa mét được xếp ngay ngắn trên kệ, bà nói đó là sâm hồng, chuyên trị nhức mỏi, bổ máu, rất được người dân tìm mua. Bên trong “khúc cây”, xắn tới đâu, một màu hồng nhạt lộ ra tới đó. Rồi bà giới thiệu nho rừng, đủng đỉnh, mớ ổi… Cái nào cũng heo héo, có chút sứt sẹo vì nắng gió, vì va chạm với nhau trên quầy hàng.

“Gần 15 năm, tôi bán ở ven đường như vầy. Nhà không có đất ruộng, 3 - 4 đứa con mạnh ai nấy lớn, đi tứ xứ làm ăn. Tôi không đi xa, chỉ muốn quanh quẩn ở gần nhà. Sáng chở hàng ra đường bày bán, chiều tối lại chở về. Bán riết khách quen mặt, quen chỗ. Hôm nào nghỉ, cảm thấy bứt rứt vì sợ khách tìm không thấy tôi, lỡ mất một khoản thu nhập…” - bà Khia kể, đôi tay không ngừng sắp xếp quầy hàng vốn dĩ đã ngăn nắp, gọn gàng.

Không cần phải đi xa, Neang Ni (17 tuổi) phụ giúp mẹ trông coi quầy hàng trước cửa nhà, trên đường vào Khu du lịch Tức Dụp (xã An Tức, huyện Tri Tôn). Mọi mua bán đều trông chờ vào lượng khách du lịch qua lại. Người bán hàng 2 bên đường giống như gia đình Neang Ni giờ đông lên, trong khi khách ghé mua chẳng nhiều như trước. Mùa nào họ bán món đó: Me, xoài, đường thốt nốt… từ món tự trồng, đến món cân lại bạn hàng.

Nhưng quầy hàng ấy được nhiều người dân địa phương tới lui. Phần vì họ chọn nơi thuận tiện gần nhà để mua hàng nhanh gọn, phần vì muốn ủng hộ hàng xóm. Ghé ngồi nghỉ mát sau chuyến đi cắt cỏ buổi trưa chang chang, ông Chau Bak (66 tuổi) chầm chậm uống ly nước mía, trò chuyện về đám bò đang chăm sóc, về giá lúa bắt đầu cao, về 7 đứa con dần thành gia lập thất… Neang Ni kể cho chúng tôi nghe chuyện em nghỉ học sớm vì bệnh, ước muốn học nghề làm tóc, nhưng vướng bận về mẹ, về các em, các cháu trong nhà. Những câu chuyện không đầu không cuối ấy níu chân chúng tôi ở lại quầy hàng lâu hơn dự tính, cũng để hiểu thêm một lát cắt nhỏ cuộc sống quanh mình!

“Chợ ven đường” tuy nhỏ bé, nhưng có thể kể cho người qua đường nghe về đặc sản quê mình. Muốn biết đang vào mùa gì, cứ để ý 2 bên đường. Chừng 3 chỗ bán nối tiếp món hàng giống hệt nhau, y như rằng món đó đang rộ mùa, hàng hóa dồi dào. Điển hình như khu vực phường Thới Sơn, An Phú (TX. Tịnh Biên), đợt thì cơ man thị, đào, lúc lại ê hề xoài núi, hồng quân, nho rừng. Bà Nguyễn Thị Chín (59 tuổi) kể, gần như bà chạy theo mùa trái cây quanh năm. Tới mùa đào (từ tháng Giêng đến tháng 3 âm lịch), vợ chồng bà thức dậy lúc mặt trời chưa mọc, bườn lên núi hái đào, rồi lại tất tả chạy xuống bày hàng ven đường cho kịp khách. “Tới mùa hồng quân, tôi dặn bạn hàng, chủ vườn đem giao cho mình mỗi buổi sáng. Ở xứ cây trái này, hầu như dứt mùa này là tới mùa khác, không sợ đứt hàng. Bởi vậy, tôi mới lo được cho tụi nhỏ nhà mình!” - bà vừa tỉ mẩn lựa riêng trái chín, trái dập, vừa kể.

Và từ những quầy hàng, chợ ven đường ấy, phóng viên báo chí chúng tôi đã góp nhặt hơi thở cuộc sống vào tác phẩm của mình. Có phóng viên chuyên mảng “ăn chơi”, cập nhật thông tin giá cả nông sản, mùa này thức nọ… qua từng chuyến công tác ở cơ sở. Có phóng viên lại rong ruổi theo mùa quýt, mùa dâu… lần đến tận vườn cheo leo trên núi Cấm. Có phóng viên đơn thuần mua về ăn, làm quà biếu thơm thảo mỗi dịp đi xa, nhân tiện hỏi thăm đời sống bà con, tích lũy thêm vốn sống cho mình. Nhiều khi, tiền công tác không đủ bù vào tiền mua hàng!

“Thông thường, khách đi đường thấy lạ, ghé vô hỏi giá, hỏi công dụng của món hàng, nhất là các loại thảo dược, cây rừng. Còn ai muốn quay phim, chụp hình, phỏng vấn, tụi tui cũng trả lời tuốt luốt, hổng ngại gì hết. Đồ ngon xứ mình ê hề, phải quảng bá, chia sẻ rộng rãi để mọi người cùng biết, có gì đâu mà ngại! Chừng nào cân thiếu, bán giá cao, sợ bị “bốc phốt”, hoặc chưa bán mở hàng thì mới né tránh thôi” - ông Bùi Văn Tấn (62 tuổi, ngụ xã Vĩnh Tế, TP. Châu Đốc) chỉ vào mớ ốc đồng vừa cân của nông dân, tạo dáng cho chúng tôi chụp ảnh.

Nhịp sống, nhịp kinh doanh dần thay đổi, khi công nghệ bán hàng trực tuyến lên ngôi. Nhưng tôi tin rằng, mấy quầy hàng nhẹ tênh bên đường vẫn được duy trì lâu dài, ngày càng trở thành nét văn hóa riêng có của miền quê, níu chân níu lòng khách đi ngang. Chắc chắn là vậy!

VẠN LỘC