Mỗi món ăn là một câu chuyện

Món lẩu cù lao đậm nét ẩm thực miền Tây. Ảnh: MỸ HẠNH

Món ăn xứ cù lao

Món ăn ở miền Tây rất gần gũi và dân dã, có thể gọi theo cách chế biến, theo nguyên liệu nấu, đặt theo tên dụng cụ nấu nướng. Lần theo những clip xu hướng trên mạng xã hội, chúng tôi tìm đến vườn sơ ri Tuấn ở xã cù lao Mỹ Hòa Hưng. Chị Lê Thị Tuyết Nhung - vợ anh Tuấn hí hửng: “Đài VTV mới về quay giới thiệu các món ăn ở đây, thấy ai cũng thích thú và tò mò. Tôi nghĩ kinh doanh miệt vườn thì chọn món ăn phục vụ mang tính dân dã cho hợp với không khí đồng quê, hổng dè được nhiều người khen đến vậy, vui quá chừng”. Một số món ăn điển hình ở quán của anh Hồ Quốc Tuấn là gà nướng đất sét, lẩu cù lao, cá lóc nướng trui, cơm cháy, chuột nướng chao, cá tai tượng chiên xù… Ấn tượng phải kể đến là món lẩu cù lao và gà nướng đất sét, khách muốn thưởng thức phải đặt trước vì nguyên liệu phải mới, chuẩn bị cầu kỳ, thời gian chế biến lâu.

Cù lao là tên một vật dụng phổ biến trước đây, dùng để bày biện thức ăn, được gìn giữ cho tới bây giờ. Chiếc cù lao bằng nhôm có hình dáng đặc biệt với một ống tròn giữa để đựng than làm nóng thức ăn bên ngoài, phía dưới là chỗ cho tàn than rớt. Về mặt địa lý, cù lao là cách gọi một vùng đất nhỏ nhô lên ở giữa sông, là nơi tiếp nhận phù sa, mang lại nguồn sống tốt tươi, trù phú cho cây trồng. Còn trong ẩm thực, cù lao gợi lên sự phong phú về nguyên liệu, tỉ mỉ trong chế biến, đậm hương vị của những bữa tiệc sum họp chốn quê nhà.

Ngày xưa chưa có bếp cồn hay bếp gas mini, cù lao được sử dụng rất nhiều để giữ đồ ăn trong món lẩu ấm nóng suốt bữa. Món cù lao được nấu trong những dịp trang trọng như đám giỗ, cưới hỏi, họp mặt gia đình, dòng họ. Thời hiện đại, cù lao ít được sử dụng bởi vô số nồi và bếp lẩu điện. Một số quán ăn đã khéo léo đưa món này vào danh mục ẩm thực phục vụ để tạo điểm nhấn thu hút khách. Nhiều quán sinh thái cũng dùng cù lao phục vụ du khách để bắt nhịp với sự nhạy bén này.

Món gà nướng đất sét dân dã. Ảnh: MỸ HẠNH

Nguyên liệu chất lượng

Anh Tuấn cho biết, trên cù lao Mỹ Hòa Hưng có nhiều căn nhà tuổi đời trăm năm, hầu hết vật dụng lâu đời đều được gìn giữ, trở thành nơi tham quan và lưu trú cho du khách. Nhiều nhà xưa giữ lại cù lao, nhưng phải chờ dịp đám tiệc, giỗ quải mới được thấy và ăn lẩu cù lao. Tại quán, anh phục vụ món này theo yêu cầu nên luôn có khách ủng hộ.

Nguyên liệu nấu cù lao là lòng gà, lòng heo, gan, tim, mề, chả cá… Rau củ thì chọn đủ loại theo màu để lên lẩu thật bắt mắt, phải có sắc rực rỡ của cà rốt, màu nâu của táo tàu, màu trắng nõn nà của bắp cải thảo, màu xanh của bông cải, nâu đen của nấm rơm… Người nội trợ khéo tay còn tỉa rau củ thành những bông hoa, chiếc lá trang trí để tăng thêm phần bắt mắt, hấp dẫn cho món cù lao.

Nước lẩu của món cù lao là nước luộc gà hoặc xương hầm chung với củ sắn, củ hành tây, củ cải trắng cho vị ngọt thanh tự nhiên. Trong nước còn có tôm khô, khô mực nướng để tăng thêm độ đậm đà. “Đám tiệc ở miền Tây có nhiều món ngon lắm, nhưng sẽ chưa trọn vẹn nếu giữa bàn thiếu lẩu cù lao. Sau khi ăn các món nguội, món chiên, hấp, món chính là cù lao được thực khách chờ đợi. Than trong ống cháy đỏ hồng lắc rắc, làm nước lẩu luôn sôi liu riu, đồ ăn nóng hổi tha hồ thưởng thức”, chị Nhung chia sẻ.

Món nổi danh kế đến là gà nướng đất sét, còn có tên gọi khác là “gà ăn mày”, với nhiều dị bản khác nhau nhằm giải thích cho cách chế biến gọn lẹ khi không có dụng cụ nấu nướng. Trong ký ức của chị Mai Ngọc Huỳnh, ngụ xã Cù Lao Giêng, ngày xưa xong việc đồng áng, người dân chất rơm, củi giữa đồng để nướng gà cho tiện lợi, làm món ăn chơi. Gà để nguyên con, đắp lớp đất sét bên ngoài, khi chín chỉ cần gỡ bỏ lớp đất là sạch luôn phần da và lông, chỉ chừa lại thịt gà trắng mềm thì có thể thưởng thức ngay. Nhờ những tháng năm tuổi thơ tảo tần cùng ông bà ra ruộng, với chị Huỳnh, món ăn này cũng thể hiện nét lao động gần gũi ở miền quê.

Ngày nay, món gà nướng đất sét được sáng tạo thêm đôi chút nhưng vẫn đảm bảo giữ lại hương vị đặc trưng và cách làm dân dã. Gà nguyên con được làm sạch, để ráo, ướp gia vị cho thấm rồi đem bọc trong nhiều lớp lá sen, ngoài cùng đắp lớp đất sét dẻo quánh. Món này hơi tốn thời gian, con gà nhỏ phải nướng trong 45 phút, con lớn hơn phải chờ từ 1 tiếng đồng hồ trở lên để chắc chắn thịt gà chín đều, mọng nước. Thành phẩm sau thời gian chờ đợi là xem thợ nấu gỡ lớp lá sen bên ngoài, lộ ra phần da gà bóng lưỡng, thơm phức. Thịt gà chấm với muối hột đâm với ớt, nặn thêm nước cốt chanh thì mới đúng điệu.

MỸ HẠNH