Một đêm ở chợ đầu mối - Bài 1: Thức cùng chợ đêm

Một đêm thức trắng cùng chợ đầu mối Rạch Sỏi, hòa vào nhịp sống hối hả của tiểu thương và những người lao động lam lũ, tôi dõi theo từng bước chân vội vã, lắng nghe tiếng rao khuya, cảm nhận từng giọt mồ hôi mặn chát để hiểu sâu hơn về những phận người đang miệt mài mưu sinh.

Chị Nguyễn Thị Hồng Yến, ngụ phường Rạch Giá làm cá cho khách. Ảnh: HƯƠNG GIANG

Lấy đêm làm ngày

Tôi đến chợ Rạch Sỏi khi kim đồng hồ vừa nhích sang 23 giờ, lúc này chợ bắt đầu tấp nập. Tôi bước chậm giữa những sạp hàng đang mở dần ra. Mùi tanh nhẹ của cá, mùi nồng của đất bám theo rau, củ, mùi khói xe, mùi mồ hôi người, mùi nước đá tan trên nền xi măng, mọi thứ quyện lại thành thứ mùi đặc trưng của chợ đêm - ngai ngái, mặn chát nhưng sống động.

Tiếng gọi nhau í ới từ các chủ vựa, tiếng máy xe nổ đứt quãng, tiếng bước chân gấp gáp của cửu vạn, tất cả tạo nên sự nhộn nhịp của chợ. Ánh sáng ở đây không rực rỡ mà trắng đục, mờ mờ nhưng cũng  đủ để thấy những giọt mồ hôi lăn dài trên trán, những đôi mắt đỏ quạch vì thiếu ngủ.

Khi những chiếc xe tải chở đầy ắp trái cây, thịt cá nối nhau tiến vào chợ là lúc những cửu vạn bắt đầu công việc. Một xe tải chở hải sản vừa vào chợ, chưa kịp tắt máy, 6 - 7 người đàn ông lưng trần đã nhanh chóng bốc vác hải sản từ trên xe cho các chủ vựa. Tôi gặp anh Lâm - người đàn ông lưng trần đang vác từng thùng cá trên vai. Mỗi bước chân anh để lại tiếng lẹp bẹp của nước vương trên nền chợ.

Lau vội những giọt mồ hôi chảy ròng ròng trên trán, anh Lâm cho biết: “Ngày làm việc của tôi thường bắt đầu từ 23 giờ hôm trước đến 5, 6 giờ hôm sau. Mỗi đêm tôi kiếm từ 200.000 - 300.000 đồng, làm hôm nào nhận tiền hôm đó”. Cách chỗ anh Lâm vài bước, một người đàn ông tên Bằng lực lưỡng, lưng trần ướt đẫm mồ hôi đang khom lưng khuân thùng xốp hải sản to. Giọng anh khàn, thở nặng nề mỗi khi cúi xuống nhấc lên những thùng hàng nặng trịch. Ở đây, mỗi người một hoàn cảnh nhưng vì cuộc sống mưu sinh nên họ chọn cái nghề vốn rất nặng nhọc, vất vả, phải “lấy đêm làm ngày” .

Cách đó vài mét, gian hàng bán hải sản của chị Nguyễn Thị Hồng Yến, ngụ phường Rạch Giá đã sáng đèn. Chị Yến cùng người thân lúi húi phân loại mực, cá. Bàn tay chị thoăn thoắt, nước lạnh táp vào mặt khiến tôi rùng mình, nhưng chị vẫn cười: “Làm riết quen, đêm nào không ra đây là thấy thiếu…”.

Chị mở nắp những chiếc thùng lớn lấy ra từng con cá, mực, tôm tươi rói rồi phân loại. 45 tuổi, có 30 năm làm nghề bán hải sản ở chợ Rạch Sỏi, chị Yến bảo đã quen với cái nhịp sống ngược: “Ngủ khi trời sáng, làm việc khi mọi người còn ngủ”.

Tôi ghé qua khu các xe tải đang xuống hàng nông sản. Một phụ nữ khoảng ngoài 70 tuổi đang thoăn thoắt lựa từng bó rau còn đọng sương. Đôi tay bà nhỏ bé, gầy gò nhưng nhanh nhẹn. Bà gói từng bó cải xanh, cải ngọt rồi cẩn thận xếp lên chiếc xe đạp cũ. Bà tên Năm - tiểu thương ở chợ Tắc Ráng. Bà Năm kể: “Hằng đêm, tôi đến chợ từ 23 giờ để lấy rau rồi về bán lại cũng kiếm được 100.000 -  200.000 đồng/ngày. Đi sớm mới có hàng tươi, giá tốt. Mưa gió tôi cũng ráng đi chứ nghỉ 1 ngày thì lấy gì ăn”.

Bên ngoài chợ, các dịch vụ phụ trợ cũng mọc lên theo nhu cầu với những quán bán đồ ăn, nước uống phục vụ những người làm việc xuyên đêm. Tôi dừng chân trước một xe cháo lề đường, nơi khói bốc nghi ngút, thơm phức lan tỏa trong không khí lạnh. Những người bốc vác, tài xế, tiểu thương ghé qua, tranh thủ ăn tô cháo nóng rồi lại tiếp tục công việc. Tôi gọi một tô cháo, vừa ăn vừa lắng nghe những câu chuyện đời thường mộc mạc nhưng đầy nghị lực.

Tôi đứng một lúc, cảm thấy hai bàn chân tê lạnh vì nền chợ đọng nước đá. Gió đêm lùa qua lạnh buốt nhưng tôi chưa rời đi, bởi giữa cái lạnh và tất bật ấy, tôi đang dần hiểu hơn về ý nghĩa của chợ đêm.

“Con tim” của chuỗi cung ứng thực phẩm

Tại chợ Rạch Sỏi, mỗi ngày có hàng ngàn tấn thực phẩm được phân phối đến các chợ nhỏ, bếp ăn và từng gia đình trong tỉnh cũng như vùng lân cận. Công việc diễn ra liên tục từ đêm khuya đến sáng sớm. Chính nhịp sống hối hả ấy giữ cho chuỗi cung ứng thực phẩm luôn vận hành trơn tru, người dân có bữa ăn đầy đủ, tươi ngon.

Anh Cao Văn Tuyền - tiểu thương ngụ phường Châu Đốc cho biết, mỗi đêm có hàng trăm người từ các địa phương như Hậu Giang, Cần Thơ; các phường Long Xuyên, Châu Đốc và các xã lân cận như: Tân Hiệp, Giồng Riềng, Hòn Đất… đổ về đây để kịp lấy hàng chạy chợ. Chúng tôi làm việc suốt năm, lễ, tết hay mưa gió cũng không nghỉ. Bởi chợ không ngủ thì chúng tôi chẳng thể nghỉ.

Chợ còn là cầu nối quan trọng giữa người sản xuất và người tiêu dùng. Giá cả, nguồn cung tại đây phản ánh sát thực tế sản xuất nông nghiệp, báo hiệu sự lên xuống của thị trường. Các tiểu thương không chỉ giao thương mà còn đóng vai trò điều tiết thị trường, gom hàng từ vườn rau, vườn trái cây, trang trại chăn nuôi rồi phân phối nhanh chóng, hiệu quả. Người nông dân dựa vào giá và lượng hàng bán tại chợ để điều chỉnh kế hoạch sản xuất, tránh tình trạng “được mùa, mất giá”.

Trước xu hướng tiêu dùng thực phẩm sạch, an toàn, chợ đầu mối cũng đang chuyển mình mạnh mẽ. Nhiều tiểu thương áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc, đầu tư kho lạnh, nâng cao quy trình kiểm dịch, vệ sinh. Đây là tín hiệu tích cực giúp chợ là nơi giao thương truyền thống, là mô hình phát triển bền vững, phù hợp xu thế thị trường hiện đại.

Chợ đầu mối không chỉ giữ nhịp cho cuộc sống hàng triệu người mà còn là minh chứng sinh động cho sự gắn kết giữa người sản xuất, người bán và người tiêu dùng. Để chợ tiếp tục hoạt động tốt, cần sự quan tâm, đầu tư đúng mức trong phát triển hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo vệ sinh, an toàn thực phẩm.

Tôi rời chợ đầu mối Rạch Sỏi khi những tia nắng đầu tiên vừa hé rọi xuống mặt chợ. Những xe hàng lớn nối nhau lăn bánh khắp nơi, trong khi người bán lẻ tất bật chở hàng về các chợ nhỏ. Ở đâu đó, những con người vừa kết thúc ca làm đêm tìm nơi tạm ngả lưng, chìm sâu vào giấc ngủ chuẩn bị cho một ngày mới vất vả mưu sinh…

(Còn tiếp)

HƯƠNG GIANG