Nâng cao vai trò, địa vị pháp lý của hợp tác xã

Sau 11 năm thi hành Luật HTX 2012, bên cạnh kết quả quan trọng đạt được, không ít bất cập phát sinh, quy định khó thực hiện. Trong đó, quy định về trình độ quản lý nhân lực, chuyên môn, nghiệp vụ của cơ quan quản lý nhà nước; về huy động nguồn vốn; công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của kinh tế tập thể… còn chồng chéo, chưa mở rộng, chưa tạo hành lang pháp lý vững chắc cho phát triển kinh tế tập thể.

Dự thảo Luật HTX (sửa đổi) có 12 chương, 115 điều, nhiều điểm mới đáng chú ý, như: Đối tượng áp dụng, quy định về tổ hợp tác, liên đoàn HTX, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX… tiếp tục thể chế hóa chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, nhà nước về đổi mới hoạt động, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể.

Tại hội nghị lấy ý kiến một số sở, ban, ngành tỉnh, HTX, doanh nghiệp (DN)... đối với dự thảo Luật HTX (sửa đổi), các đại biểu kiến nghị xác định rõ vai trò, địa vị pháp lý của HTX, bổ sung đối tượng áp dụng cụ thể, bỏ một số quy định mà các luật đã điều chỉnh; có chính sách ưu đãi thỏa đáng, đặc thù đối với HTX nguồn vốn đầu tư còn khiêm tốn...

Đại biểu đóng góp ý kiến dự thảo luật

Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật (Hội Luật gia tỉnh) Phan Ngọc Minh kiến nghị, dự thảo luật cần xác định rõ vai trò, địa vị pháp lý của HTX trong hệ thống pháp luật hiện hành. Cần phân loại 3 loại HTX (lớn, vừa, nhỏ), bổ sung một số quy định cụ thể tăng trách nhiệm về quản lý nhà nước của cơ quan thẩm quyền.

Đồng thời, nâng cao ý thức về tiềm năng phát triển cho tổ chức kinh tế hợp tác, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng hiện nay. Trong đó, tuyên truyền nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của HTX và các tổ chức kinh tế hợp tác đối với phát triển kinh tế - xã hội của cả nước và từng địa phương.

Cùng quan điểm, luật sư Trần Ngọc Bản (Đoàn Luật sư tỉnh) chia sẻ, Luật HTX 2012 là một bước đột phá quan trọng. Tuy nhiên, sau đó quy định của luật này chưa sát với thực tế, dẫn đến lạc hậu, chồng chéo với nhiều luật khác. Bên cạnh đó, một số HTX, tổ chức kinh tế tập thể hoạt động cầm chừng, chưa hiệu quả nên mô hình phát triển kinh tế tập thể và tổ chức HTX bị cản trở.

Đặc biệt, vai trò, vị trí của của tổ chức “dẫn đường” chưa được làm rõ, địa vị pháp lý chỉ mang tính hình thức. Dù có nhiều đổi mới, đột phá, nhưng dự thảo luật sửa đổi cần quy định rõ trách nhiệm của nhà nước trong hỗ trợ, tạo điều kiện phát triển hoạt động của các tổ chức kinh tế hợp tác trên địa bàn. Luật quy định rõ trách nhiệm, quyền lợi của HTX, tổ chức kinh tế hợp tác bình đẳng và cần có chính sách ưu đãi.

Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn An Giang (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Nguyễn Văn Hinh cho biết, trước hết cần xác định HTX là tổ chức của nông dân, đối tượng kinh tế đặc thù, nguồn vốn thường không lớn, sử dụng phí, lệ phí đóng góp của thành viên để hoạt động; cơ cấu tổ chức có lúc không thật sự chặt chẽ.

Vị trí của HTX chưa thể hiện được vai trò quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển sản xuất, tạo việc làm ổn định, tăng thu nhập cho người lao động. Luật HTX 2012 cùng các văn bản quy phạm pháp luật vừa qua cho thấy, có điểm nghẽn trong hoạt động phát triển của kinh tế tập thể. Dự thảo luật cần có phương án huy động nguồn vốn theo hướng khả thi, mạnh mẽ, bảo đảm nguồn vốn góp của thành viên HTX là tài sản; quyền tài sản được đảm bảo theo quy định của Hiến pháp, pháp luật.

Tương tự, Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh An Giang Lê Hùng Cường cho biết, các sửa đổi, bổ sung luật phải phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao hiệu quả của các tổ chức kinh tế hợp tác. Luật HTX 2012 hiện hành lộ ra những bất cập, khó khăn khi áp dụng điều chỉnh hoạt động phát sinh từ mô hình kinh tế HTX - vốn là xu thế làm ăn với quy mô lớn. Trong đó, khi đóng góp tài sản vào tổ chức kinh tế tập thể như HTX lại bị hạn chế quyền tài sản này, không được mua bán, chuyển nhượng trong một số điều kiện, thì ai còn muốn đóng góp tài sản vào tổ chức kinh tế tập thể nữa!

Các ý kiến còn cho rằng, dự thảo Luật HTX chưa quy định phạm vi điều chỉnh và đối tượng thụ hưởng của một số chính sách ưu đãi, đặc thù, chưa đảm bảo môi trường kinh doanh bình đẳng với DN. Điều này sẽ tạo ra cản trở cho HTX khi gia nhập vào thị trường trong một số lĩnh vực kinh doanh. Ví dụ, một số ngành, nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện chỉ có DN được phép tham gia, còn HTX lại không được. Quy định gây nên sự bó hẹp, mất đi tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của HTX.

N.R