Phòng, chống tin giả, ổn định an ninh tư tưởng

Thông tin “Việt Nam làm đường vượt biển nối Hà Tiên - Phú Quốc” mà nhiều tài khoản mạng xã hội trong nước và Campuchia sử dụng thực chất là hình ảnh của dự án đường dẫn ra Cảng tổng hợp Hà Tiên được gán ghép thêm thông tin giả. Ảnh: NGÔ HOÀNG

Tin giả, nỗi đau thật

Tối 20/11/2025, khi nước lũ lịch sử ở miền Trung vừa rút xuống thì có kẻ tung tin đồn thất thiệt về vỡ đập thủy điện, khiến hàng trăm gia đình tại làng Vạn Lộc, xã Hòa Mỹ, tỉnh Đắk Lắk tháo chạy trong đêm khuya. Do không biết cầu Bến Đình bị gãy nên anh Phan Văn Thôi (51 tuổi) chở theo vợ Phạm Thị Như Thùy (40 tuổi) và con trai út Phạm Chí Công (10 tuổi) lao thẳng chiếc xe máy xuống dòng lũ. Cậu con trai may mắn bám víu vào cành cây, được người dân cứu sống, còn cha mẹ thì bị lũ cuốn tử vong, bỏ lại 3 đứa con mồ côi cùng nỗi đau khó bù đắp được.

Tại An Giang, nhiều tin giả xuất hiện không chỉ gây ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội mà còn xâm hại an ninh quốc gia. Điển hình như những thông tin sai lệch liên quan đến dự án đường dẫn ra Cảng tổng hợp Hà Tiên. Dự án được thông tin rõ ràng với tổng vốn đầu tư 1.177 tỷ đồng, chiều dài 4,9km. Cảng tổng hợp nằm giữa phường Hà Tiên và xã đảo Tiên Hải nhằm thu hút đầu tư, phát triển kinh tế, du lịch và logistics khu vực. Tuy nhiên, khi nhà thầu thi công được khoảng 800m đường dẫn, kết hợp kè đá hộc chắn sóng, một số đối tượng đã chụp ảnh, quay phim, đăng lên mạng xã hội, gán ghép thêm thông tin dự án đường dẫn ra Cảng tổng hợp Hà Tiên sẽ kết nối với đảo Hải Tặc, xã Tiên Hải và đặc khu Phú Quốc.

Những thông tin này không chỉ lan truyền trong nước mà nhiều trang mạng ở Campuchia đã lấy lại hình ảnh, video, cắt dán, dựng thêm sơ đồ “Việt Nam làm đường vượt biển nối Hà Tiên - Phú Quốc”, khiến dư luận lo lắng. Trong tuyên bố ngày 24/11/2025, Bộ Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Campuchia đã bác bỏ thông tin sai lệch lan truyền trên mạng xã hội về việc Việt Nam đang thực hiện dự án xây dựng đường vượt biển nối xã đảo Tiên Hải với đảo Phú Quốc, được cho là vi phạm Hiệp định về vùng nước lịch sử giữa 2 nước năm 1982. Phía Campuchia chỉ ra rằng, hình ảnh công trình xây dựng đường được sử dụng trong các bài đăng sai sự thật trên mạng xã hội thực chất là một phần của dự án đường dẫn ra Cảng tổng hợp Hà Tiên, nằm hoàn toàn trong lãnh thổ Việt Nam. Bộ Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Campuchia đã yêu cầu chấm dứt việc lan truyền các bài đăng thông tin sai lệch này.

Trong chuyến kiểm tra dự án đường dẫn ra Cảng tổng hợp Hà Tiên mới đây, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Hồ Văn Mừng đã đề nghị Ủy ban nhân dân phường Hà Tiên tăng cường thông tin, tuyên truyền về tiến độ thi công, mục đích, ý nghĩa của dự án, đồng thời, yêu cầu Công an tỉnh xử lý các tài khoản mạng xã hội đưa thông tin sai lệch về dự án.

Ngăn chặn bằng công nghệ

Với sự phát triển của các công cụ sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), những hình ảnh, video giả mạo ngày càng giống thật hơn, rất khó phân biệt nếu chỉ quan sát sơ qua. Các đối tượng chỉ cần sử dụng hình ảnh, video, dữ liệu từ sự việc có thật, yêu cầu AI ghép thêm thông tin là có thể thay đổi bản chất vấn đề. Có những trường hợp thông tin giả hoàn toàn, nhưng qua can thiệp của AI trông giống như thật, nhất là văn bản của cơ quan chức năng. Các đối tượng thường sử dụng trang mạng xã hội có giao diện giống trang chính thống của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan truyền thông uy tín để đăng tin giả. Do hình ảnh, video, văn bản làm giống như thật, nhiều người dùng có thói quen lướt mạng nhanh, ít kiểm chứng nên cứ nghĩ đó là tin thật, vô tư chia sẻ khiến tin giả lan truyền với tốc độ nhanh.

Để phòng, chống tin giả hiệu quả, cần trang bị “lá chắn” bảo vệ người dân bằng công nghệ “Make in Vietnam”. Điển hình như ứng dụng di động miễn phí Visafe do Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) phối hợp với Tổng Công ty Truyền thông đa phương tiện (VTC) phát triển. Ưu điểm của ứng dụng này là hoạt động đa nền tảng (Android, iOS, Windows, macOS), dung lượng nhẹ, tính năng “một chạm” dễ sử dụng cho mọi lứa tuổi. Visafe giúp bảo vệ và cảnh báo tin giả gián tiếp qua chặn nội dung độc hại. Khi người dùng truy cập link hoặc trang web nghi ngờ chứa tin giả, mã độc, lừa đảo, Visafe tự động quét và gửi cảnh báo theo thời gian thực. Một ứng dụng hữu ích khác là nTrust - ứng dụng phòng, chống lừa đảo do Hiệp hội An ninh mạng quốc gia (NCA) phát triển. Người dùng nhập thông tin nghi ngờ (số điện thoại, tài khoản, đường link, mã QR), nTrust sẽ đối chiếu với cơ sở dữ liệu và cảnh báo “lừa đảo” hoặc “an toàn” trong thời gian ngắn.

Những ứng dụng do Việt Nam phát triển cần được tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn sử dụng trong trường học, cộng đồng; tích hợp thêm AI nhận diện tin giả (quét ảnh chụp màn hình, sử dụng AI để phân tích độ tin cậy), kết nối với VNeID để cảnh báo người dùng, liên kết kiểm tra tự động với Trung tâm Xử lý tin giả Việt Nam (VAFC). Đồng thời, tăng mức xử phạt vi phạm hành chính các đối tượng cố tình đăng tin giả; khởi tố hình sự nếu tin giả gây hậu quả nghiêm trọng. Pháp luật cần bổ sung trách nhiệm bồi thường thiệt hại vật chất, tinh thần cho gia đình nạn nhân nếu dẫn đến hậu quả đau lòng như vụ tung tin vỡ đập thủy điện ở Đắk Lắk. Việc xử lý đối tượng đăng tin giả cần công khai trên truyền thông nhằm tăng tính răn đe, giáo dục trong cộng đồng.

NGÔ HOÀNG