An Giang - đầu tàu mới của Tây Nam bộ

Lợi thế “biển - biên - bộ” hiếm có

Về biển, An Giang có Phú Quốc và Hà Tiên là 2 địa bàn chiến lược quốc gia. Phú Quốc đã trở thành trung tâm du lịch - dịch vụ quốc tế, sở hữu cảng hàng không quốc tế và cảng biển hiện đại. Hà Tiên kết hợp kinh tế biển với du lịch và thương mại biên giới, là cửa ngõ giao thương với ASEAN. Theo định hướng, tỉnh sẽ triển khai đề án phát triển trở thành trung tâm kinh tế biển mạnh quốc gia, với trọng tâm “tam giác” Rạch Giá - Hà Tiên - Phú Quốc, gắn với năng lượng gió, nuôi biển ứng dụng công nghệ cao và chế biến sâu thủy sản.

Phường Hà Tiên có đường bờ biển, đầm..., thuận lợi khai thác thủy sản, du lịch biển. Ảnh: DANH THÀNH

Về biên, An Giang có hơn 148km đường biên giới giáp Campuchia, với nhiều cửa khẩu quan trọng như: Tịnh Biên, Vĩnh Xương, Hà Tiên, Khánh Bình, Giang Thành. Trong đó, Hà Tiên, Tịnh Biên và Vĩnh Xương là cửa khẩu quốc tế, mỗi ngày có dòng chảy hàng hóa và khách thường qua lại sôi động. Quy hoạch mới đặt mục tiêu nâng cấp thêm các cửa khẩu, mở rộng Bắc Đai, Nha Sáp và hình thành khu kinh tế cửa khẩu đa ngành.

Về bộ, An Giang nằm trên trục cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, quốc lộ 80, quốc lộ 91 cùng các tuyến kết nối Hà Tiên - Rạch Giá - Bạc Liêu, đường ven biển Rạch Giá - Hòn Đất - Kiên Lương. Đến năm 2026, giai đoạn 1 của cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng sẽ hoàn thành, mở ra không gian liên kết mới. Long Xuyên, với vị trí trung tâm, được định hướng trở thành hạt nhân logistics và chế biến nông sản hiện đại.

So với các địa phương trong vùng, Cần Thơ mạnh về dịch vụ, logistics nhưng không có biên giới quốc tế. Đồng Tháp nổi bật về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao nhưng thiếu cả biển lẫn biên giới. Vĩnh Long là trung tâm cây ăn trái nhưng không có biển và biên giới. Cà Mau có tiềm năng biển nhưng không có biên giới đất liền. Rõ ràng, An Giang là địa phương duy nhất hội đủ cả ba yếu tố, đồng thời sở hữu nền kinh tế tổng hợp, toàn diện và kết nối.

Từ “vựa lúa” đến trung tâm kinh tế tổng hợp

Theo dữ liệu quốc gia, sau sáp nhập An Giang có dân số gần 5 triệu người. GRDP giai đoạn 2021 - 2025 của tỉnh tăng bình quân 5,68%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng nông, lâm, thủy sản từ 37,47% (năm 2020) xuống 35,21% (năm 2025); công nghiệp, xây dựng tăng từ 16,81% lên 18,77%; dịch vụ tăng từ 40,99% lên 41,76%.

Trong nông nghiệp, An Giang vốn là “vựa lúa” của cả nước, đi đầu trong Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Sau sáp nhập, thế mạnh được nhân đôi: Kiên Giang mạnh nuôi trồng thủy sản biển, An Giang mạnh thủy sản nước ngọt, hợp lại hình thành “bộ ba” lúa - cá - biển. Tỉnh đang đẩy mạnh nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hữu cơ, gắn chuỗi giá trị và xuất khẩu.

Trong công nghiệp - dịch vụ, Long Xuyên nổi lên với ngành chế biến và logistics. Châu Đốc trở thành trung tâm du lịch tâm linh và kinh tế biên mậu, hưởng lợi từ tuyến cao tốc nối thẳng ra cảng biển Trần Đề. Hà Tiên định vị là trung tâm biển, du lịch, thương mại biên giới, trong khi Phú Quốc giữ vai trò đặc khu du lịch tầm quốc tế.

Văn hóa, du lịch cũng là điểm mạnh quan trọng. Miếu Bà Chúa Xứ núi Sam, lễ hội Nguyễn Trung Trực, đua bò Bảy Núi, văn hóa Óc Eo - Ba Thê, cùng lễ hội của đồng bào Chăm, Khmer… tạo nên “nguồn lực mềm” để phát triển du lịch sinh thái, tâm linh, văn hóa. Đặc biệt, Phú Quốc đăng cai APEC 2027 hứa hẹn đưa thương hiệu tỉnh ra thế giới.

Thách thức và thông điệp

Lợi thế lớn đi kèm thách thức. Trước hết là hạ tầng chưa đồng bộ, đặc biệt tuyến ven biển, ven biên và logistics nội vùng còn yếu. Thứ hai, bộ máy sau sáp nhập cần tinh gọn, hiệu quả, tránh chồng chéo. Thứ ba là rủi ro biến đổi khí hậu như mặn xâm nhập, lũ bất thường, sạt lở bờ biển đe dọa sinh kế của người dân. Cuối cùng là bài toán cạnh tranh vùng: Nếu phát triển riêng lẻ, An Giang khó kéo cả vùng Tây Nam bộ đi nhanh và bền.

Các nhà khoa học từ Viện Kinh tế Việt Nam nhận định: Việc hợp nhất tạo ra một thực thể hiếm có, sở hữu biển, đảo, biên giới, hạ tầng kết nối. Nhưng có trở thành “đầu tàu” hay không phụ thuộc vào cách tổ chức vận hành và chia sẻ lợi ích. Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Tiến Hải nhấn mạnh với lợi thế biển - biên - bộ, An Giang có điều kiện để trở thành đầu tàu kinh tế mới của Tây Nam bộ, góp phần đảm bảo an ninh lương thực, năng lượng và phát triển bền vững. Người dân thì đơn giản hơn: Có việc làm, ruộng lúa xanh, cá tôm bán được giá, du lịch đông khách. Đó là thước đo thực tế nhất cho mọi quyết sách.

Từ một tỉnh thuần nông, An Giang sau sáp nhập đã vươn mình thành trung tâm kinh tế - văn hóa - du lịch toàn diện của vùng. Với lợi thế “biển - biên - bộ”, nền tảng kinh tế đa dạng và vị trí chiến lược, An Giang đứng trước cơ hội lớn để giữ vai trò “đầu tàu mới” của Tây Nam bộ. Tin rằng với cách tổ chức và khát vọng chung, “đầu tàu” ấy sẽ kéo miền Tây đi nhanh hơn, bền vững hơn trên hành trình phát triển.

TRỌNG NGHĨA