Những người giữ hồn lễ hội

Người dân làm công quả tại đình Nguyễn Trung Trực. Ảnh: PHẠM HIẾU

Qua nhiều biến cố, mãi đến năm 1964, đình được trùng tu xây dựng lại và chính thức được lấy tên “Đình thần Nguyễn Trung Trực”. Năm 1986, cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt kêu gọi vận động tôn tạo, tu bổ lại khu vực mộ và đình Nguyễn Trung Trực Rạch Giá. Sau khi được tôn tạo, đình thần thực sự trở thành trung tâm sinh hoạt văn hóa và giáo dục truyền thống yêu nước cho Nhân dân.

Năm 1988, nhân kỷ niệm 120 năm ngày Nguyễn Trung Trực hy sinh, chính quyền, Ban bảo vệ Đình thần Nguyễn Trung Trực và Nhân dân nâng quy mô tổ chức thành lễ hội tiêu biểu của tỉnh. Từ đó đến nay, lễ hội Nguyễn Trung Trực hằng năm trở thành ngày hội lớn cả vùng Nam Bộ.

Trong dân gian từ lâu đã lưu truyền câu ca để nhắc nhở nhau rằng: “Dù ai buôn bán gần xa/Ngày giỗ Cụ Nguyễn thì ta nhớ về”. Bởi, với người dân Nam Bộ, về với lễ hội không chỉ thể hiện lòng kính ngưỡng với vị anh hùng dân tộc có công với dân, với nước mà về với tấm lòng của người con, người cháu tham dự lễ giỗ của ông bà trong gia đình.

Cũng vì lý do này mà hằng năm, cứ đến lễ hội Nguyễn Trung Trực luôn có  gần 5.000 người làm công quả lo các công việc, từ công tác chuẩn bị, vệ sinh khuôn viên đình, gói bánh tét, chế biến món chay… dâng cúng Ông Nguyễn và đãi khách thập phương. Hàng triệu lượt khách thập phương về dự lễ hội cũng chẳng cần đắn đo chuyện ăn, nghỉ, bởi tất cả đều miễn phí. Ăn đã có cơm, cháo, bún, thậm chí là là buffet chay, tất cả do người dân đóng góp. Thậm chí, người dân còn được khám bệnh, phát thuốc miễn phí. Ngủ thì có hàng ngàn chiếc võng được ban tổ chức bố trí sẵn quanh đình. Cứ thế mọi người không phân biệt giàu nghèo, sắc tộc, tôn giáo, họ cùng nhau tổ chức, giữ gìn, phát huy lễ hội ngày càng đậm đà bản sắc văn hóa và truyền thống, đạo lý uống nước nhớ nguồn thêm tỏa sáng…   

Tham gia làm công quả tại lễ hội Nguyễn Trung Trực năm nay, chị Nguyễn Thúy Hằng, trại tàu hủ A Tấn cho biết, trại tàu hủ được dựng 3 ngày, phục vụ tàu hủ cho các trại cơm, làm sữa đậu nành phát tặng bà con. “Mỗi ngày, trại làm khoảng 1,3 tấn đậu nành phục vụ lễ hội. Nguồn kinh phí do chúng tôi đóng góp và vận động anh em, bạn bè. Tất cả đều tự nguyện chung tay phục vụ cho lễ hội thành công nhất, bởi với chúng tôi Cụ Nguyễn không chỉ là anh hùng dân tộc mà còn như người ông trong gia đình nên ai cũng làm với lòng thành kính nhất”.

Còn bà Thái Thị Kim Cúc chia sẻ: “Nhiều năm qua, mỗi ngày tôi đều đến đình làm công quả các việc như phơi thuốc nam, dọn vệ sinh khuôn viên đình… Riêng những ngày giỗ của Ông Nguyễn, tôi dành nhiều thời gian hơn cùng với anh, chị, em cháu phục vụ lễ. Dù công việc nhiều nhưng tôi cảm thấy vui vì được đóng góp chút công sức vào thành công chung của lễ hội”.

Tổ nấu cơm của ông Nguyễn Văn Giòn có đến 70 người tham gia nấu liên tục ngày đêm. “Hôm nay, chúng tôi phụ trách nấu khoảng 40 thùng gạo (mỗi thùng 100kg). Tới ngày chính thức, khách đến đông, tôi dự kiến mỗi ngày nấu 70 - 80 thùng gạo. Thấy vậy chứ nấu cơm không cực khổ gì hết, vì thấy bà con ăn cơm ngon là anh em vui rồi”, ông Giòn nói.

Theo Ban Bảo vệ Di tích lịch sử văn hóa mộ và đình Nguyễn Trung Trực, lễ hội được Nhân dân An Giang và các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long cùng tham gia. Lễ hội có sức lan tỏa ngày càng sâu rộng, khi từ một lễ giỗ bình thường được nâng lên thành lễ hội, số lượng người tham gia lễ hội tăng hằng năm. Phần lễ theo đúng nghi thức tế lễ truyền thống, một số hoạt động hội trở thành nội dung không thể thiếu của lễ hội. Nhiều nhà nghiên cứu cũng nhận xét, lễ hội truyền thống Nguyễn Trung Trực là một lễ hội cộng đồng đặc biệt, có sức sống mãnh liệt trong đời sống Nhân dân mà rất ít lễ hội nào ở Việt Nam có được…

PHẠM HIẾU