Về miền nước nổi

Thu hoạch bông súng trong mùa lũ ở phường Thới Sơn. Ảnh: THANH TIẾN

Cái hồi bì bõm

Những ngày này, con nước tràn vào lấp kín mấy cánh đồng 2 vụ. Nước ngoài sông, ngoài kênh nhuộm màu phù sa, nhưng vào đến đồng thì trong xanh. Nhìn đồng nước, tôi nhớ những mùa lũ xưa khi trong tâm trí của cậu nhóc lên mười ngày ấy, mùa nước nổi như người bạn mỗi năm chỉ ghé một lần.

Tôi nhớ thời hầu hết các đồng đều chỉ 2 vụ lúa, con nước lũ thoải mái tung hoành khắp chốn. Tháng 6 mưa già, nước dưới kênh bắt đầu đỏ quạch. Tháng 7 mưa ngâu, nước lênh láng khỏi bờ. Người ở gần đường lớn ít bận tâm, chỉ những gia đình nhà ngoài đồng mới nghĩ đến chuyện bắc cầu. Chiếc cầu tre hồi ấy cũng thành đường giao thông công cộng, nhà nọ bắc cầu nối nhà kia miễn sao đi cho tiện.

Những ngày con nước “nhảy” cao, người lớn bì bõm nâng cầu mấy bận, đám con nít sau buổi học biến cầu tre thành chỗ chơi. Chúng tôi rủ nhau đi tắm, tiếng đùa giỡn đánh thức sự yên ả của buổi trưa. Mấy cái lưng đen trùi trũi, những cái đầu tóc vàng hoe ngụp lặn liên hồi. Đứa biết bơi rủ nhau “đua tốc độ”, đứa chưa biết chuyền theo mấy chân cầu. Từ những buổi tắm trưa ấy, cái giai thoại lấy chuồn chuồn cho cắn rốn để biết bơi lừa được đám con nít bao thế hệ.

Tắm đồng chán chúng tôi về nhà lấy chài, lấy lờ đi đặt cá. Hồi ấy, dân quê sống theo mùa. Mùa khô làm nông, tháng mưa bắt cá, giăng câu qua ngày. Anh em tôi được mẹ sắm cho chục cái lờ kiếm cá ăn trong mùa lũ. Những năm 2000, mới tháng 7, tháng 8 nước lé đé bờ ruộng, cá sặc đã vô đồng đẻ trứng. Cá sặc bướm, sặc rằn nhởn nhơ bơi lội làm chúng tôi “ngứa con mắt” nên dù trời nắng hay mưa vẫn nhất quyết đi đặt lờ bằng được. Đứa nào muốn kiếm cá rô thì sắm lưỡi câu, bẻ tre vót cần, bắt trùn làm mồi rồi ra gốc còng cạnh mé nước ngồi “chờ thời” chừng một buổi cũng có được chảo cá kho tiêu.

Mùa lũ, mấy thứ đặc sản tự nhiên lên ngôi. Điên điển, bông súng ma, rau muống đồng… thi nhau vào gian bếp của mẹ. Vì là lộc của trời nên dân quê chỉ hái đủ ăn. Những loại này là rau sạch nên về rửa nước vài lượt là có nồi canh chua đậm đà hương vị quê hương. Hồi ấy, đời sống nghèo nhưng mùa lũ hào phóng lắm, nhờ đó thế hệ 8X còn lưu giữ ký ức đến bây giờ.

Về cùng mùa lũ

Với cái nghề đã chọn, tôi cuốn theo những chuyến đi mải miết. Trong hành trình đó không thiếu những lần tôi về cùng mùa lũ. Có lần ghé thăm anh Huỳnh Thanh Tâm, ngụ phường Thới Sơn, tôi được anh đãi bữa cơm mùa lũ ra trò.

Trên chiếc xuồng lường chông chênh giữa dòng kênh Trà Sư, chúng tôi thả lưới kiếm mớ cá ăn chơi. Vì là dân “bà cậu”, anh Tâm chuyên nghiệp trong việc này. Thoăn thoắt thả từng mét lưới xuống dòng kênh, anh huyên thuyên kể về những mùa lũ trước. Những con cá mè vinh bị dính lưới được anh kéo lên, nằm giãy tanh tách dưới khoang xuồng. Lúc ấy, tôi cảm nhận mùi hăng hăng của xác cá, cái ì oạp của những con sóng vỗ nhẹ khoang xuồng như ngày còn nhỏ.

Khi đủ cá ăn, anh Tâm tấp xuồng vô bẻ mớ lục bình non. “Dân vùng lũ hay ăn món này, ngon bá cháy”, anh Tâm bật mí. Xuồng tấp vô bến nước trước nhà, anh bẻ thêm mớ rau muống đồng đang thả đọt trên mặt kênh đầy ăm ắp. Những con cá lăng, cá rô được rọng sẵn từ đêm qua, anh Tâm nấu canh chua. Cá mè vinh, cá linh anh đem nướng hết. Bếp lửa trong túp lều ven bờ kênh bắt đầu tỏa khói, hương cá nướng lẫn vào gió, đánh thức khứu giác của khách đường xa.

Sau 1 giờ hì hục, món ăn được dọn ra trên chiếc chõng tre. Cái món ngon dân dã ấy khiến tôi thích thú. Anh bạn đi cùng tôi lúi húi bưng dĩa cá nướng thơm lừng. Tôi nếm muỗng canh chua lục bình, hương vị đậm đà rất lạ. “Người ở đồng, có chi mời nấy, anh ăn tự nhiên nghen”, anh Tâm xuề xòa. Với tôi, đó là món ngon khó tả. Gắp miếng cá lăng nấu canh chua chấm nước mắm đồng, tôi tận hưởng thú tiêu dao mùa nước nổi với những người bạn ở quê. Bên bữa cơm mùa lũ đó là hương vị của mùi cá nướng nương theo gió, là những câu chuyện về đời “bà cậu”, những kỷ niệm ngày thơ ấu của những đứa trẻ lớn lên cùng mùa nước nổi như tôi.

Đến bây giờ, tôi vẫn giữ lời hứa với anh bạn sống bên dòng kênh Trà Sư ấy. Mỗi năm, tôi ghé thăm anh ít lần, kể nhau nghe đủ thứ chuyện đời. Sau tất cả, tôi thấy mình cũng như anh, luôn xem mùa lũ là người bạn thâm niên. Dù có đi đâu, tôi cũng dặn lòng phải quay về với mùa nước nổi quê mình.

THANH TIẾN