Mùa của sản vật

Nhắc đến mùa nước nổi, mặc nhiên người dân An Giang nghĩ đến những sản vật quen thuộc, giàu giá trị. Mùa này được thiên nhiên ban tặng phong phú nào là cá đồng, tôm tép đến rau mọc tự nhiên như bông súng, bông điên điển, rau nhút… Trong số đó, cá linh được nhắc đến nhiều nhất. Như lời hẹn, khi con nước trở mình là người dân An Giang nhất định phải tìm mua cá linh non chế biến món ăn, bởi tâm lý “chưa ăn cá linh xem như chưa đón mùa nước nổi”.

Cá linh được chế biến thành nhiều món ngon. Ảnh: MỸ LINH  

Từ thượng nguồn, cá linh theo dòng phù sa đến với miền Tây. Trên thủy trình trôi dạt, cá linh vừa di cư vừa lớn dần. Theo từng giai đoạn phát triển, cá linh được chế biến thành nhiều món ăn đa dạng. Bà Nguyễn Thị Thắm, ngụ xã Nhơn Hội cho biết: “Bây giờ cá linh non đầu mùa không còn rẻ như trước. Dù vậy, cứ thấy nước ngập mé kênh là tôi trông cá linh non để mua cho gia đình ăn một bữa, như một cách đón mùa nước nổi hàng năm”. Đầu mùa, cá linh non nhỏ như đầu đũa, xương mềm, được dùng chiên bột, kho me, kho mắm ăn cùng bông súng, bông điên điển... Cá linh lớn hơn được xay thịt làm chả hoặc nấu canh chua đậm đà hương vị đặc trưng của người miền Tây.

Bông điên điển cũng là loại sản vật đặc trưng của mùa nước nổi. Loài bông này mọc tự nhiên ven bờ kênh, bờ ruộng hoặc được trồng tập trung, ra bông thành mảng vàng rực rỡ. Bông điên điển được hái từ cây mọc tự nhiên không nhiều, giá bán nhỉnh hơn điên điển trồng khách hàng tìm mua nhiều. Bông điên điển có thể ăn sống, xào tép, nấu canh chua... Mâm cơm mùa nước nổi chỉ cần có nồi cá linh non kho lạt, mắm kho đậm đà ăn cùng cá linh và bông điên điển là trọn vẹn hương vị miền Tây.

Không chỉ cá linh, tôm, tép, mà những loài cá đồng khác cũng tăng sản lượng theo con nước. Người dân vùng đầu nguồn An Giang tranh thủ giăng lưới, đặt dớn, cắm câu. Có nhà mỗi đêm bắt được hàng chục ký cá, một phần dùng làm món ăn, phần còn lại mang ra chợ bán kiếm thêm thu nhập. Anh Võ Văn Tùng, ngụ xã Nhơn Hội cho biết: “Tôi tranh thủ giăng lưới kiếm mớ cá mang ra chợ bán, vừa có thêm thu nhập vừa ăn cá tươi ngon”. Ngoài thủy sản, mùa nước nổi còn mang về các sản vật khác như chuột đồng, rắn, ốc, lươn… Chuột đồng béo ngậy nướng mọi, muối sả chiên, khìa nước dừa… là những món ăn lạ miệng, gây “thương nhớ”. Ốc bươu, ốc lác, ốc gạo theo con nước về nhiều vô kể, người dân bắt về luộc sả, xào bơ, rang me, vừa ngon vừa rẻ. Rau đồng mùa nước nổi phong phú. Mỗi khuya, dùng chiếc xuồng nhỏ len lỏi trên đồng, kênh, rạch, hái về cả mớ rau tươi xanh kịp buổi chợ sáng, cũng là nguồn lợi trời ban.

Những sản vật mùa nước nổi không chỉ giúp người dân có thêm kinh tế mà còn tạo nên nét văn hóa ẩm thực riêng biệt. Hiện, nhiều cơ sở sản xuất trên địa bàn tỉnh khai thác giá trị từ sản vật mùa nước nổi để phát triển kinh tế như: Chế biến mắm cá linh phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu; bông điên điển được chế biến, đóng gói tiêu thụ tại TP. Hồ Chí Minh. Một số nơi còn làm tour du lịch gắn với trải nghiệm ẩm thực, biến mùa nước nổi thành sản phẩm du lịch đặc trưng.

Do nhiều yếu tố tác động và biến đổi khí hậu, mùa nước nổi những năm gần đây không còn “hào phóng” như xưa. Ông Trần Văn Bá, ngụ xã An Phú nhớ lại: “Hồi trước, cứ tháng bảy âm lịch là nước lênh láng, ngập đồng, ghe, xuồng đi khắp nơi. Cá linh nhiều đến nỗi bán rẻ như cho. Giờ thì nước ít, cá ít, muốn ăn cá linh non đầu mùa phải bỏ ra cả trăm ngàn đồng một ký”. Mặc dù vậy, sản vật mùa nước nổi vẫn luôn giữ vị trí quan trọng trong đời sống người dân miền Tây. Đối với người con miền sông nước, mùa nước nổi là mùa của sự sum vầy, mùa của ký ức, mùa của sản vật đậm hồn quê. Có thể mùa nước nổi hiện nay dòng nước đổ về ít hơn, sản vật không còn nhiều như trước, nhưng chỉ cần còn nồi canh chua cá linh, bông điên điển, rổ rau đồng xanh mướt ăn cùng món lẩu mắm thơm ngon… thì mùa nước nổi vẫn hiện diện.

MỸ LINH