Thực trạng và giải pháp phòng, chống tội phạm mua bán người

Trước đây, nạn nhân của tội phạm mua bán người đa phần là phụ nữ và trẻ em gái, nhưng nhiều năm gần đây số lượng nam giới là nạn nhân cứ tăng lên. Thông qua mạng xã hội (MXH), đối tượng sử dụng tin nhắn, giao tiếp, mã hóa dữ liệu và với nhiều thủ đoạn tinh vi, rất khó phát hiện, hoạt động với quy mô lớn và quản lý các nhóm tội phạm xuyên quốc gia, làm cho vấn nạn mua bán người diễn biến phức tạp, nghiêm trọng. Việt Nam được coi là một trong những quốc gia có nhiều vụ mua bán người.

Cụ thể, năm 2018 - 2022, Việt Nam phát hiện 440 vụ mua bán người, trong đó 876 đối tượng và 1.240 nạn nhân. Theo dữ liệu Bộ đội Biên phòng An Giang, nếu trước đây, nạn nhân mua bán người chủ yếu là phụ nữ, trẻ em gái, những năm gần đây, nam giới trong độ tuổi thanh, thiếu niên, trẻ sơ sinh, bào thai, nội tạng cũng trở thành đối tượng của hành vi mua bán. Đặc biệt, nạn nhân nam giới tăng nhanh. Trước năm 2021, nam giới chiếm 16%, đến nay tăng lên 64%. Lúc đó, phần đông nạn nhân ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, người dân tộc thiểu số, nay có đến 81% người thuộc vùng đồng bằng. Nếu trước đây, số đông nạn nhân bị đưa sang Trung Quốc thì nay nước này chỉ còn 12%, Lào 36%, Campuchia 32%, Myanmar 16%, trong nước chiếm khoảng 4%.

Đại biểu dự tọa đàm về phòng, chống tội phạm mua bán người

Với chiêu thức dụ dỗ “việc nhẹ, lương cao”, tội phạm mua bán người đánh vào tâm lý những người cần việc, cần tiền nhưng lại nhẹ dạ cả tin để dụ dỗ, tổ chức đưa nạn nhân vượt biên trái phép để ép buộc làm những việc phi pháp. Hoặc lợi dụng thủ tục kết hôn đơn giản với người nước ngoài để cho xin/con nuôi với yếu tố nước ngoài, sau đó bán sang nước ngoài cưỡng bức lao động, ép buộc thực hiện hành vi lừa đảo các loại.

Điển hình, ngày 18/8/2022, tại khu vực Casino Rich World, ấp Chrey Thom, xã Sampoeu Poun, huyện Kaoh Thom, tỉnh Kandal, Vương quốc Camuchia (đối diện thị trấn Long Bình, huyện An Phú), 42 người Việt Nam chạy từ hướng Casino Rich World, nhảy xuống sông Bình Di nhập cảnh trái phép qua khu vực ấp Tân Khánh, thị trấn Long Bình, huyện An Phú về Việt Nam. Có 40 người bơi được về, 1 người mất tích do bơi, 1 người bị nhân viên Casino Rich World bắt lại, đánh đập gây thương tích nặng.

Vụ việc được Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh An Giang làm rõ, xác nhận: Qua MXH, hầu hết nạn nhân nghe theo lời hứa hẹn của đối tượng làm “việc nhẹ, lương cao” nên xuất cảnh trái phép qua đó. Đến nơi, một số “giao” cho người Trung Quốc rồi bị bán qua lại thu lợi; một số bị nhốt trong tòa nhà 13 tầng của Casino Rich World, có vệ sĩ canh gác nghiêm ngặt. Công việc của họ được giao là lừa đảo bán hàng qua MXH hoặc cờ bạc bịp để chiếm đoạt tiền của người khác. Mỗi ngày, nạn nhân làm việc từ 10 giờ sáng đến 23 - 24 giờ đêm. Nếu doanh số bán hàng từ 300 triệu đồng/tháng trở lên thì được trả lương, dưới số này coi như bỏ công và hầu hết không ai đạt được. Một số người bỏ trốn, bị bắt lại sẽ bị đánh đập dã man. Biết bị lừa đảo, chờ sơ hở của nhóm bảo vệ, nhóm rủ nhau bỏ trốn.

Lợi dụng việc kết hôn với người nước ngoài, hay thông qua môi giới tìm việc làm, đối tượng lợi dụng lòng tin của phụ nữ nhẹ dạ, cả tin rồi tổ chức đưa nạn nhân nhập cảnh trái phép vào Campuchia. Sau đó, đối tượng tìm người bán nạn nhân thu lợi bất chính. Điển hình, việc mua bán trẻ em cho người nước ngoài bị Tòa án nhân dân tỉnh An Giang tuyên phạt Huỳnh Thị Lượm, Nguyễn Thị Cẩm Tú (từng sống ở tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc) mỗi người 8 năm tù và Nguyễn Ngọc Lan (phường Mỹ Thạnh, TP. Long Xuyên), Phạm Thị Thu Hà (phường Xuân Khánh, quận Ninh Kiều, TP. Cần Thơ) mỗi bị cáo 7 năm tù về tội “Mua bán trẻ em” là một cảnh báo.

Hầu hết đối tượng vi phạm pháp luật và không ít nạn nhân là người hám lợi, thiếu hiểu biết về pháp luật, không lường trước được những hậu quả do hành vi của mình gây ra. Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định về tội “Mua bán người” và tội “Mua bán người dưới 16 tuổi” ở Điều 150 và 151, phạt tù người có hành vi mua bán người từ 8 - 15 năm hoặc từ 12 - 20 năm. 

Tội phạm mua bán người không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật, mà còn là một trong những vấn nạn nhức nhối của xã hội hiện đại, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho các nạn nhân và cộng đồng xã hội. Để phòng, chống tội phạm mua bán người, thời gian tới, các cấp, ngành, chính quyền địa phương tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục về phòng, chống tệ nạn mua bán người. Giáo dục cho công dân ý thức được thủ đoạn của tội phạm mua bán người để nâng cao trách nhiệm cảnh giác, kịp thời phát hiện tố giác hoạt động của bọn tội phạm với cơ quan bảo vệ pháp luật.

 Cùng với đó, nâng cao năng lực, hiệu quả của công tác điều tra, truy tố và xét xử tội phạm mua bán người; hoàn thiện quy định pháp luật về đấu tranh phòng, chống tội phạm nguy hiểm này với các chế tài nghiêm khắc để trừng trị hành vi mua bán người. Đặc biệt, triển khai thực hiện có hiệu quả các công ước, văn kiện quốc tế liên quan đến phòng, chống mua bán người mà Việt Nam gia nhập và hoạt động tích cực, hiệu quả.

Là lá chắn vững chắc, mỗi gia đình, cá nhân nêu cao tinh thần cảnh giác tự bảo vệ mình và người thân, tuyệt đối không tin tưởng thông tin trên MXH khi chưa kiểm chứng để tránh bị dụ dỗ và lừa gạt. Khi xảy ra sự cố, nạn nhân hoặc người nhà nạn nhân liên hệ ngay cơ quan công an gần nhất để kịp thời có biện pháp xử lý vụ việc.

N.R