Duy nhất xạ thủ Trịnh Thu Vinh tiếp cận nhóm tranh chấp huy chương và vị trí thứ tư chung cuộc nội dung 10m súng ngắn hơi nữ của cô chính là thành tích cao nhất mà TTVN chạm tay đến tại đấu trường lớn nhất hành tinh lần này.

Hình ảnh lực sĩ cử tạ Trịnh Văn Vinh bật ngửa ra sàn đấu vì thất bại ở cả ba lần thực hiện động tác cử giật, dù đau xót, nhưng nếu xem đấy chính là hình ảnh của cả nền thể thao nước nhà khi bước ra sàn đấu Olympic hẳn cũng không quá khiên cưỡng. TTVN một lần nữa lại không thể thắng nổi chính mình khi đối mặt với thách thức từ sân chơi thế giới.

Hiện thực phũ phàng

Ba năm trước, đoàn TTVN rời Olympic Tokyo mà không giành được bất kỳ thành tích đáng ghi nhận nào. Sau 13 năm với ba kỳ đại hội liên tiếp đều có huy chương, kể cả huy chương vàng, TTVN lâm cảnh trắng tay ở đấu trường thể thao lớn nhất hành tinh dù nhận được sự quan tâm, đầu tư rất lớn. 

Câu chuyện "đầu tư, từ đâu" một lần nữa lại được đặt ra khi sau thêm ba năm nữa, mọi thứ như không hề thay đổi. Không chỉ là một mà đến hai chu kỳ Olympic, TTVN về lý thuyết thì dậm chân tại chỗ nhưng thực tế thành tích đang sa sút nhanh, thậm chí nhiều môn còn đi xuống với tốc độ chóng mặt.

Tại Olympic Rio 2016, đoàn thể thao Việt Nam cử 23 VĐV tranh tài ở 10 môn, giành được 1 HCV, 1 HCB và thiết lập 1 kỷ lục Olympic. Năm 2021, chỉ có 18 VĐV Việt Nam giành vé đến Tokyo và phải chấp nhận ra về mà không giành nổi một huy chương nào. 

Năm 2024, 16 tuyển thủ Việt Nam đến Paris đua tài ở 11 môn và cũng lâm cảnh trắng tay.

Chuyện thành bại ở Olympic rõ ràng đã nằm ngoài khả năng tính toán của những nhà quản lý thể thao Việt Nam. Hoặc giả nếu xét ở góc độ khác, không khó để thấy những bước đi ban đầu quá run rẩy, yếu ớt đến mong manh khi ngành thể thao bắt tay thực hiện "Chiến lược phát triển thể dục thể thao đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" do chính ngành này xây dựng.

Nghịch lý TTVN

Kể từ lần đầu tiên gia nhập "đại gia đình" Olympic từ Moscow 1980, hơn bốn thập niên qua, thành tích của TTVN chỉ có thể đếm được trên số ngón của một bàn tay, với 1 huy chương vàng, 3 huy chương bạc cùng 1 huy chương đồng. Taekwondo (1), cử tạ (2), bắn súng (2) là những môn đã mang về huy chương cho TTVN.

Đã có rất nhiều kỳ vọng từ sau tấm HCV lịch sử của xạ thủ Hoàng Xuân Vinh tại Olympic Rio 2016 nhưng thực tế cho thấy suốt 8 năm qua, TTVN đã không tận dụng tốt cơ hội "vàng" này để bứt phá, thay vào đó là sự thụt lùi đáng quan ngại. Trong khoảng thời gian này, TTVN hai lần tăng tốc "thống trị" SEA Games 31 và SEA Games 32 với vị trí dẫn đầu khu vực Đông Nam Á nhưng khi tiến ra các sân chơi lớn như ASIAD và Olympic, thành tích của TTVN rơi lại phía sau khá xa so với chính các nước cùng khu vực.

Ở Olympic Paris 2024, Việt Nam chỉ có 16 VĐV giành suất tham dự trong khi Thái Lan có đến 51 VĐV, Indonesia 29 VĐV, Malaysia 26 VĐV, Singapore 23 VĐV, Philippines 22 VĐV. 

Tính đến hết ngày 8-8, các nước Đông Nam Á có tên trên bảng huy chương Olympic Paris là Philippines (2 HCV, 2 HCĐ), Indonesia (2 HCV, 1 HCĐ), Thái Lan (1 HCV, 3 HCB, 2 HCĐ), Malaysia (2 HCĐ), còn thể thao Việt Nam không có nổi tấm huy chương nào.

Sự khác biệt này đến từ cách làm của TTVN không theo kịp quan điểm và giải pháp mà các quốc gia trong khu vực đã theo đuổi từ lâu. Trong khi Việt Nam đang loay hoay với vấn đề rất cũ là đầu tư dàn trải, không tập trung nguồn lực cho số ít môn trọng điểm hay VĐV trọng điểm thì các nước láng giềng đã có VĐV vươn lên tầm thế giới. VĐV của họ không chỉ sẵn sàng cạnh tranh huy chương mà còn được chuẩn bị để chiến thắng, đứng trên đỉnh nền thể thao, ngang với những khu vực phát triển như châu Âu, Bắc Mỹ hay Đông Á ở một số môn thế mạnh.

Sau Olympic Tokyo 2020, một chuyên gia thể thao đầu ngành là ông Nguyễn Hồng Minh - nguyên Vụ trưởng Vụ Thể thao Thành tích cao thuộc Ủy ban Thể dục thể thao, nhiều lần nhận trọng trách trưởng đoàn thể thao Việt Nam tham gia các đại hội thể thao quốc tế - từng phát biểu rằng thể thao Việt Nam chưa bám sát chiến lược, đường lối phát triển ngành đã được Chính phủ phê duyệt từ năm 2010 cũng như chưa nghiêm túc thực hiện tinh thần Nghị quyết 8 của Bộ Chính trị về đầu tư cho TDTT, đặc biệt thể thao thành tích cao nhằm xây dựng nguồn lực, có đủ lực lượng tham gia tranh tài các đại hội thể thao quốc tế và giành được kết quả như kỳ vọng.

Đó là lý do để ở mỗi kỳ đại hội, dư luận người hâm mộ chỉ còn biết trông chờ vào kỳ tích, tức sự xuất thần của VĐV trong thi đấu kèm theo sự may mắn nhất định, thay vì tin tưởng vào năng lực của VĐV với mục tiêu thành tích cụ thể, hoặc về đích trong tốp tranh huy chương hoặc trong 5 hạng, 10 hạng đầu của châu lục và quốc tế để có định hướng phấn đấu trong tương lai.

Theo Người lao động