Vĩnh Hòa, hành trình mới của một xã anh hùng

Cánh đồng lúa ở xã Vĩnh Hòa. Ảnh: THỦY TIÊN

Người trở về và những bước chân trên đồng đất quê nhà

Tôi sinh ra ở Vĩnh Hòa, rồi theo cha mẹ lên Rạch Giá học tập, công tác. Tuổi thơ gắn với kênh, rạch, rặng dừa nước, bờ ruộng…  rồi cuộc sống cuốn đi, quê nhà đôi lúc chỉ còn trong ký ức. Lần này trở lại với vai trò phóng viên, tôi vừa tác nghiệp vừa tìm lại mình trên vùng đất cũ. Đi cùng đoàn là anh Phan Quang Trung - Phó trưởng Phòng Văn hóa - Xã hội xã Vĩnh Hòa cũng là người con của quê hương. Trước khi sáp nhập xã, anh làm ở Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện U Minh Thượng, vợ là giáo viên. Không trông chờ vào đồng lương, từ vài công đất, vợ chồng anh chọn mô hình kinh tế phù hợp thổ nhưỡng để phát triển, vừa lo chuyên môn vừa vun vén kinh tế gia đình. Câu chuyện của anh Trung mở đầu cho một ngày thực tế nhiều suy nghĩ.

Vĩnh Hòa từng là vùng đất “biết tên mà chưa biết mặt”, gắn với những địa danh: Sân Gạch, Cây Bàng, Lô 12, Thầy Quơn, Xép Ba Tàu, Xẻo Kè, Xẻo Cạn… và những trận đánh năm xưa. Chiến tranh để lại nhiều vết thương, người dân sống trong cảnh hạ tầng thiếu thốn, bám ruộng lúa, rẫy mía giữa bao bấp bênh thị trường và thời tiết. Sau sáp nhập, từ 4 địa danh quen thuộc Vĩnh Hòa (cũ), Thạnh Yên A, Hòa Chánh, Thạnh Yên, nay Vĩnh Hòa là đơn vị hành chính cấp xã mới của tỉnh, rộng hơn 146km², có 29 ấp, 227 tổ nhân dân tự quản, hơn 51.000 dân, gồm Kinh, Khmer, Hoa và các dân tộc khác sinh sống dọc các tuyến kênh, rạch. Hiện, tỷ lệ hộ nghèo của xã còn hơn 3%, cận nghèo hơn 2%. Đằng sau những con số là hành trình vươn lên của một vùng quê từng chịu nhiều mất mát.

Nông dân ấp Vĩnh Trung, xã Vĩnh Hòa thu hoạch tôm cân cho thương lái. Ảnh: VIỆT TIẾN

Tôi gặp anh Văn Công Thanh tại Nhà Ngang thuộc ấp Vĩnh Tân giữa trưa nắng, bên những vuông tôm cặp sông Cái Lớn. 47 tuổi, xuất thân sư phạm, vợ là chị Hoàng Thị Thoa - giáo viên Trường Tiểu học Hòa Chánh 1. Nhiều năm đứng lớp, vợ chồng anh thuộc từng gia cảnh học trò, từng nhịp con nước, mùa hạn, mặn. Rồi anh quyết định nghỉ dạy, mua gần 4 công đất ven sông nuôi cua, tôm thẻ, cá rô… Chỉ về ao nuôi mới, cống bọng còn thơm mùi xi măng, anh cười hiền: “Mình đi chậm mà chắc… thôi thì làm thử coi sao”. Trước đó, ngoài giờ dạy anh cài phần mềm, sửa máy tính cho cơ quan, trường học, tiệm game. Nghỉ dạy, anh học lái xe, chạy taxi, rồi nhận ra nhu cầu đi lại, vận chuyển khá lớn nên đầu tư dịch vụ vận tải. Hiện, anh có 1 xe 16 chỗ, 2 xe 7 chỗ, 1 xe 4 chỗ phục vụ người dân đi đám tiệc, tham quan, cán bộ, giáo viên đi học tập, công tác. Từ một người sống bằng lương nhà nước, anh trở thành chủ mô hình kinh tế kết hợp dịch vụ và nông nghiệp trên vùng đất từng bị xem là khó làm ăn, tự mở cho mình một hướng đi mới ở quê nhà.

Ở một bãi bồi khác ven sông Cái Lớn, chị Trần Ngọc Bích (43 tuổi), giáo viên Trường Tiểu học Hòa Chánh 1 cũng chọn hướng đi tương tự. Thấy được tiềm năng vùng đất này, chị thuê 3 công đất ven sông thực hiện mô hình nuôi tôm, cá lóc, cá rô. “Mới nuôi gần 2 tháng à anh, chưa thu hoạch lần nào, nhưng thấy nước nôi, con giống cũng hợp, hy vọng được mùa”, chị Bích cùng chúng tôi cho cá ăn, vừa nói. Chị kể chuyện vốn liếng tích góp, chuyện học hỏi kinh nghiệm bạn bè, rồi chuyện ăn ngủ với con nước từ ngày mua đất, mạnh dạn đầu tư mô hình kinh tế mới.

Nhìn anh Thanh, chị Thoa, chị Bích, vợ chồng anh Trung sau giờ lên lớp lại lội đồng, chăm vuông tôm, ruộng lúa, tôi thấy được một lớp nông dân - trí thức trẻ ở Vĩnh Hòa đang tự tìm đường đi mới. Họ bám vào đồng đất quen thuộc, dựa vào sự hỗ trợ của chính quyền, tín chấp vay vốn để tổ chức lại sản xuất, chấp nhận rủi ro đổi lấy cơ hội nâng chất cuộc sống. Trong câu chuyện của họ là những phép tính mùa vụ, chi phí, đầu ra đầu vào rất cụ thể, góp thêm gam màu sinh động cho bức tranh đổi thay của xã. Vĩnh Hòa không chỉ chuyển mình trên bản đồ hành chính nữa mà đang thay đổi từ chính suy nghĩ, cách làm của người dân.

Nông dân ấp Vĩnh Trung, xã Vĩnh Hòa thu hoạch tôm. Ảnh: VIỆT TIẾN

Bức tranh nông thôn mới trên vùng căn cứ cũ

Đằng sau những số phận cụ thể như vậy là một bức tranh chung đang đổi sắc. Sau sáp nhập, Vĩnh Hòa rộng hơn về diện tích, tiềm năng phát triển mở ra thêm nhiều không gian. Từ vùng tôm - lúa ven sông Cái Lớn, vùng 2 vụ lúa kết hợp màu, đến những vạt dừa nước gắn với du lịch... tất cả đang chuyển mình. Thu nhập bình quân đầu người của xã hiện khoảng 70 triệu đồng/năm, cao hơn khá nhiều so với trước. Những con đường giao thông nông thôn, những cây cầu bê tông nối liền các ấp, cùng với quốc lộ và đường tỉnh qua địa bàn giúp nông sản, hàng hóa ra vào thuận tiện hơn xưa.

Ngồi trong hội trường, nghe lãnh đạo xã giới thiệu tiềm năng, lợi thế, tôi hình dung rõ hơn hành trình Vĩnh Hòa đi lên từ phong trào xây dựng nông thôn mới. Trước sáp nhập đã có 3 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 1 xã nông thôn mới nâng cao, khi thành lập xã mới thì kiện toàn ban chỉ đạo, rà soát tiêu chí theo chuẩn mới, điều chỉnh quy hoạch, đầu tư hạ tầng, tổ chức lại sản xuất, chăm lo đời sống người dân. 5 năm gần đây, tổng giá trị sản phẩm hơn 9.300 tỷ đồng (giá so sánh), nông, lâm, thủy sản giữ vai trò quan trọng. Vùng tôm - lúa hơn 4.600ha là điểm sáng với mô hình 1 vụ tôm, 1 vụ lúa, xen canh tôm càng xanh, tôm thẻ, cua, cá, nhiều hộ tham gia tôm - lúa hữu cơ, VietGAP, có nơi thu nhập hơn 100 triệu đồng/ha/năm.

Vùng 2 vụ lúa ở Vĩnh Hòa đang chuyển mạnh sang lúa chất lượng cao, tham gia đề án 1 triệu ha, áp dụng kỹ thuật tưới ướt - khô xen kẽ, “1 phải, 5 giảm”. Vùng ven sông Cái Lớn phát triển mô hình tôm - lúa, thủy sản cải tiến vẫn giữ những bẹ dừa nước xanh sẫm để bảo tồn sinh thái, tính chuyện làm du lịch cộng đồng gắn với căn cứ cách mạng xưa. Toàn xã hiện có 9 hợp tác xã, 35 tổ hợp tác về lúa chất lượng cao, tôm - lúa, tín dụng nhân dân, cùng 5 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao (mắm cá, tôm khô, tôm một nắng) đang tạo dấu ấn, đưa nông sản Vĩnh Hòa ra thị trường với thương hiệu và truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Chị Trần Ngọc Bích, ngụ xã Vĩnh Hòa thử nghiệm mô hình nuôi cá ven sông Cái Lớn. Ảnh: THỦY TIÊN

Tuy vậy, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Trương Trọng Thể và Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Vĩnh Hòa Lại An Nhân chia sẻ, Vĩnh Hòa vẫn còn nhiều việc phải lo. Một số tiêu chí nông thôn mới đạt nhưng chưa vững, hạ tầng còn những tuyến đường, công trình thiết yếu cần đầu tư thêm; sản xuất nông nghiệp còn manh mún, ứng dụng khoa học, kỹ thuật, chuyển đổi số chưa như mong muốn. Ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đời sống, mặt bằng dân trí vẫn chênh lệch; nguồn lực xã hội cho xây dựng nông thôn mới được khơi dậy nhưng so với tiềm năng của vùng đất rộng lớn này vẫn còn nhiều dư địa để tiếp tục vận động, kết nối, phát huy.

Trong các báo cáo có thể nói nhiều về quy hoạch, cơ chế, chính sách, nhưng ra ngoài đồng, dọc những tuyến đường mới, vuông tôm, vườn cây mới thấy điều cốt lõi vẫn là con người. Họ san lấp, hiến đất mở đường, góp sức xây cầu, nhà văn hóa, trường học, trạm y tế. Những người như anh Thanh, chị Thoa, chị Bích, vợ chồng anh Trung là hình ảnh của lớp nông dân, cán bộ, giáo viên mới năng động, dám vay vốn, dám liên kết, dám bước vào chuỗi sản xuất hàng hóa thay vì giữ lối canh tác cũ.

Buổi chiều chia tay Vĩnh Hòa, xe chạy trên đường giao thông liên ấp, 2 bên là ruộng lúa, ao tôm, nhà dân, xa xa là rặng dừa nước bên sông Cái Lớn. Ký ức tuổi thơ hòa vào cái nhìn của người làm báo, tôi nghĩ về hành trình dài của một xã anh hùng: Từ bom đạn, thiếu thốn đến nông thôn mới, rồi hướng tới nông thôn mới hiện đại. Những con số thu nhập, giá trị sản xuất, vốn đầu tư rồi sẽ còn đổi thay, nhưng đáng quý nhất là tinh thần tự lực, tự cường, sự chủ động của cấp ủy, chính quyền và Nhân dân đang được khơi dậy mạnh mẽ.

VIỆT TIẾN