Vĩnh Xương - nơi dòng Mekong chảy vào đất Việt

Tại Cửa khẩu quốc tế đường bộ, đường sông Vĩnh Xương, mỗi ngày có nhiều sà lan chở cát, nông sản, vật liệu xây dựng đến làm thủ tục thông quan. Ảnh: VIỆT TIẾN

Tiềm năng đất đầu nguồn

Giữa mùa nước nổi, đứng trên bến sông nhìn con nước cuộn chảy từ thượng nguồn Mekong, lòng người không khỏi dấy lên niềm tự hào. Dòng sông ấy mang theo phù sa và nhịp sống của hàng triệu cư dân đồng bằng. Chỉ cách bên kia biên giới với Campuchia vài phút ghe máy, ranh giới quốc gia được vẽ bằng một đường nước, nhưng tình người thì vẫn nối dài.

Chỉ một đoạn sông vài trăm mét đã có hàng trăm chiếc sà lan chở cát neo đậu, chờ tín hiệu giao thương. Người ta gọi vui  là “chợ cát lớn nhất miền Tây” - nơi dòng Mekong giao duyên cùng sông Tiền. Dưới nắng trưa, những cần cẩu quay đều, tiếng động cơ hòa cùng tiếng sóng, tạo nên bản nhạc đặc trưng của vùng biên giới sông nước.

Người dân nơi đây kể rằng, mỗi ngày có hàng ngàn tấn hàng hóa qua lại, từ vật liệu xây dựng, cát, gạo đến nông sản, thủy sản. Chỉ cần một tiếng còi tàu vang lên là tín hiệu giao thương giữa 2 bờ sông lại bắt đầu. Dòng nước mang theo hàng hóa, tin tức và cả nụ cười của những người mưu sinh. Nhịp sống ấy không ồn ào kiểu đô thị mà là nhịp sống bền bỉ, cần mẫn của vùng đất đầu nguồn đang mở mình ra với thế giới.

Anh Bùi Thái Hoàng - Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Vĩnh Xương đưa chúng tôi ra bến sông nhìn dòng nước cuồn cuộn chảy, nói giọng đặc miền biên: “Chỗ này là đầu nguồn sông Tiền, là nơi Mekong “bước chân” vào Việt Nam. Mỗi năm, cửa khẩu Vĩnh Xương xuất, nhập hàng hóa hơn 1 tỷ USD, nhưng hạ tầng kết nối còn nhỏ, chưa tương xứng với tiềm năng. Tôi mong Nhà nước sớm quy hoạch khu thuế quan, khu thương mại lớn để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư”.

Anh Hoàng cho biết tuyến đường bộ hiện chỉ rộng chừng 5 - 6m, xe container qua lại khó khăn, nhiều khúc cua hẹp. “Nếu mở rộng được, giao thương sẽ khác liền. Cả vùng này sẽ là cực tăng trưởng mới của đồng bằng”, anh Hoàng khẳng định.

Phía xa, những chiếc ghe nhỏ vẫn nối nhau ra vào, từng con sóng đập vào bến như lời giục giã. Ở vùng đầu nguồn này, người dân đã quen với sự chờ đợi, chờ mùa nước nổi, chờ lúa trổ bông và giờ là chờ một cú hích hạ tầng để dòng Mekong không chỉ chảy vào đất Việt mà còn chảy vào tương lai.

Miền biên hội nhập và dựng xây

Vĩnh Xương là điểm đầu của hành trình hội nhập. Hơn 10km sông Tiền chảy qua địa bàn, hàng ngàn người dân mưu sinh bằng ghe, lưới, bè cá, bến bãi. Gần 270ha đất cồn - tài nguyên quý của địa phương vẫn đang được sử dụng chủ yếu để nuôi cá tra giống. Nhiều người tiếc nuối gọi đó là “mỏ vàng đang ngủ”. Chính quyền đang tính toán cách khai thác hợp lý, vừa phát triển vừa gìn giữ dòng sông.

Xã có 1.800ha đất trồng lúa, trong đó 1.100ha nằm trong đê bao, 700ha chịu ngập lũ hàng năm. Khoảng 650ha đất trồng xoài keo, loại cây được định hướng xuất khẩu, nhưng hạ tầng giao thông còn hạn chế khiến giá trị chưa phát huy hết. Mỗi năm, kim ngạch xuất, nhập khẩu qua Cửa khẩu quốc tế đường bộ, đường sông Vĩnh Xương hơn 1 tỷ USD. Song, chợ biên giới vẫn nhỏ, mang tính tự phát, khiến hoạt động thương mại chưa thật sôi động.

Anh Trần Hòa Hợp - Bí thư Đảng ủy xã Vĩnh Xương cho biết: “Địa phương xác định kinh tế biên mậu là đột phá, nông nghiệp chất lượng cao là nền tảng. Nhưng muốn bứt phá, phải tháo gỡ thủ tục hành chính, mở rộng tuyến giao thông, quy hoạch khu thương mại và khu logistics. Cửa khẩu không chỉ là nơi thông quan mà còn phải là trung tâm kết nối vùng, kết nối quốc tế”.

Trên bản đồ kinh tế đồng bằng sông Cửu Long, Vĩnh Xương đang dần trở thành mắt xích chiến lược giữa An Giang và Phnom Penh. Mỗi ngày, hàng trăm lượt hàng hóa từ Campuchia được nhập qua cửa khẩu Vĩnh Xương, rồi tỏa đi TP. Cần Thơ, TP. Hồ Chí Minh và các cảng xuất khẩu. Hàng Việt cũng theo những chuyến ghe sang vùng Prey Veng, Kandal của nước bạn. Tuy nhiên, để tiềm năng trở thành lợi thế vẫn còn nhiều “nút thắt”: Hạ tầng chưa đồng bộ, bến, bãi tạm bợ, chợ biên giới chưa đạt chuẩn. Thực tế này khiến kinh tế biên mậu khó phát huy hết vai trò, dù địa phương có nhiều lợi thế tự nhiên và chính trị.

Người Vĩnh Xương hiền mà gan góc. Họ sống cùng nước, giữ biên giới như giữ ruộng, vườn. Ở Đồn Biên phòng Vĩnh Xương, những chiến sĩ trẻ ngày đêm canh giữ đường biên. Anh Trần Văn Tiến - Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Vĩnh Xương chia sẻ: “Ở đây, giữ đất là giữ lòng dân. Cán bộ xã phải sát dân, hiểu dân để người dân tin. Có dân thì biên giới mới yên”.

Những năm gần đây, chính quyền đẩy mạnh chuyển đổi sinh kế, hướng người dân từ nghề cũ sang nghề mới. Nhiều hộ chuyển từ nuôi cá tra giống sang trồng rau màu an toàn, xoài keo xuất khẩu, ứng dụng tưới phun sương mang lại lợi nhuận gấp đôi. Xã đặt mục tiêu trở thành trung tâm đầu nguồn phát triển kinh tế biên mậu gắn với nông nghiệp chất lượng cao và du lịch sinh thái, thuộc khu kinh tế cửa khẩu An Giang có diện tích hơn 12.487ha.

Chiều xuống, những chiếc sà lan chở cát, nông sản, vật liệu xây dựng lại rời bến. Mùa nước nổi, dòng Mekong cuộn chảy như lời nhắc: “Chỗ này có thể làm được”. Khi quốc lộ 80B hoàn thành, cầu Châu Đốc và cầu Tân An nối liền đôi bờ; khi khu logistics và khu thuế quan hình thành, Vĩnh Xương sẽ không chỉ là cửa ngõ của An Giang mà còn là trung tâm đầu nguồn hội nhập của cả vùng Mekong.

VIỆT TIẾN