Thơm tình đất, đậm hồn quê

Vợ chồng bà Trần Thị Dung, ngụ xã Tân Hiệp đóng gói bánh đa gửi cho khách. Ảnh: HƯƠNG GIANG

Nghề xưa còn đó

Những ngày nắng đẹp, dọc theo những con đường nhỏ vào xã Tân Hiệp không khó bắt gặp hình ảnh quen thuộc: Bánh đa trắng tinh được bà con phơi trên giàn tre, tấm lưới khắp sân. Tiếng cười nói rôm rả, tiếng quạt bếp lách tách, tiếng gió lùa trên những tấm bánh... tạo nên khung cảnh bình dị, đầy sức sống.

Nghề làm bánh đa ở Tân Hiệp đã có hàng chục năm, chủ yếu tập trung ở xã Tân Hiệp và một số xã lân cận. Nghề được truyền qua nhiều thế hệ, từ ông bà, cha mẹ đến con cháu. Gần 60 tuổi, mỗi ngày bà Phạm Thị Màu, ngụ xã Tân Hiệp vẫn thức từ 2 giờ để chuẩn bị cho một ngày mới bên bếp lửa và những chiếc bánh đa thơm mùi gạo mới. Bà là một trong những “cây đa, cây đề” của nghề làm bánh đa.

Trải qua gần 30 năm gắn bó với nghề, bà Màu đã làm hàng trăm ngàn chiếc bánh, nuôi cả gia đình và giữ vững nghề truyền thống ông bà để lại. Bà Màu nói: “Mỗi ngày tôi làm gần 300 cái bánh, bán cho các mối ở chợ, quán, khách ở khắp nơi. Mỗi chiếc bánh bán ra chỉ lãi vài ngàn đồng nhưng tôi vui vì vẫn giữ được nghề của ông bà để lại”.

Dù nghề làm bánh đa vất vả, đòi hỏi người thợ phải dậy từ tờ mờ sáng, tay chân luôn thoăn thoắt bên bếp lửa nóng và những mẻ bột còn loang nước, nhưng 30 năm qua, bà Trần Thị Dung, ngụ xã Tân Hiệp chưa một lần nghĩ đến chuyện bỏ nghề. Có những hôm mưa trái mùa bất chợt khiến cả rổ bánh chưa kịp khô phải bỏ đi, bà Dung tiếc nao lòng. Có ngày trở trời, xương khớp đau nhức, bà vẫn cố gắng dậy sớm, nhóm lửa, tráng từng chiếc bánh như thói quen ăn sâu vào máu thịt. “Nghề làm bánh đa nuôi cả gia đình, bỏ sao được. Đâu chỉ là miếng cơm, nó còn là ký ức, là nếp nhà”, bà Dung nói. Với bà, mỗi mẻ bánh là một niềm vui, mỗi ngày được làm nghề là hạnh phúc.

Chiều muộn, gió từ cánh đồng thổi qua giàn tre làm những tấm bánh đang phơi thoảng mùi thơm dịu nhẹ của gạo quyện cùng nắng. Bà Màu lúi húi gom từng chiếc bánh đã khô, nói: “Cực thì có cực, nhưng nghề này đã gắn chặt với cuộc đời tôi. Còn khỏe tôi còn làm, bỏ không đặng”.

Chiếc bánh mang hồn đất, vị trời

Mỗi chiếc bánh đa ở đây đều là kết tinh của quá trình tỉ mỉ, kỳ công mà người thợ đã dành trọn tâm huyết. Từ việc chọn loại gạo ngon nhất, thường là gạo mùa khô, hạt đều, thơm nhẹ đến công đoạn ngâm, xay, pha bột rồi tráng bánh chỉ trong vài giây trên lớp hơi nước nóng, tất cả đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm. Bánh tráng mỏng đều, được mang ra phơi dưới nắng, trên những giàn tre, tấm lưới rộng, nơi gió nhẹ thổi qua. “Bánh dày quá thì dai, mỏng quá thì vỡ, phơi thiếu nắng thì mốc, phơi lâu lại giòn gãy. Nghề này đòi hỏi người thợ kiên nhẫn mới làm được”, ông Trần Ngọc Sơn, ngụ xã Tân Hiệp cho biết.

Ánh nắng mặt trời là bí quyết quan trọng làm nên sự giòn tan, thơm ngon, không ẩm mốc cho chiếc bánh đa Tân Hiệp. Người làm bánh phải theo dõi thời tiết, tính toán thật kỹ từng ngày nắng, bởi chỉ cần trời mưa kéo dài, những mẻ bánh tráng xong có thể hỏng, bao nhiêu công sức trở thành vô ích.

Mỗi chiếc bánh đa Tân Hiệp không chỉ là sản phẩm của nghề truyền thống mà còn là hương vị của đất trời, của bàn tay lao động cần mẫn và tình yêu quê hương. Nó lưu giữ trong mình câu chuyện của các ông, các bà, các mẹ đến những người trẻ vẫn ngày ngày miệt mài giữ gìn nghề truyền thống.

Bánh đa Tân Hiệp được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng vì vị ngon tự nhiên, không chất bảo quản, giữ được vị quê mộc mạc. Trong đó bánh đa của bà Màu nổi tiếng không chỉ ở Tân Hiệp mà còn ở nhiều nơi trong và ngoài tỉnh. Những chiếc bánh giòn tan, béo ngậy và giữ trọn vị xưa trở thành thương hiệu đặc trưng, làm say lòng bao thực khách. Ai từng một lần thưởng thức bánh đa của bà Màu đều nhớ mãi hương vị truyền thống khó quên ấy. Chị Phượng, ngụ xã Tân Hiệp chia sẻ: “Tôi thường mua bánh đa của bà Màu đãi khách phương xa và làm quà tặng bạn bè. Bánh giòn, thơm, vị béo vừa phải, đặc trưng không thể tìm thấy ở chỗ khác. Các bạn tôi nhận bánh đều thích vì không chỉ ngon mà còn mang đậm hương vị quê nhà”.

Dù vẫn giữ nguyên quy trình thủ công truyền thống, các cơ sở sản xuất bánh đa ở Tân Hiệp bắt đầu chú trọng đầu tư vào bao bì, đăng ký nhãn hiệu và xây dựng thương hiệu để mở rộng thị trường. Không chỉ dừng lại ở các chợ trong tỉnh, bánh đa Tân Hiệp có mặt tại nhiều tỉnh, thành phố khu vực miền Tây, xuất hiện trên các kệ hàng ở TP. Hồ Chí Minh. Nhiều người con xa quê mỗi lần trở về đều mua vài chục bánh đa làm quà cho bạn bè, người thân.

Giữa làn sóng hiện đại hóa đang lan rộng khắp các vùng quê, Tân Hiệp  vẫn còn đó những con người giữ lửa bếp, giữ nghề. Chiếc bánh đa là nơi lưu giữ của ký ức, của tình quê và cả những khát vọng của bao người. Những người con xa quê khi nhớ về Tân Hiệp, mùi bánh đa phơi nắng thơm mùi gạo mới vẫn sẽ là ký ức đầu tiên ùa về như sự khẳng định quê hương vẫn ở đây trong từng chiếc bánh giòn tan, mang hồn đất, vị trời.

HƯƠNG GIANG